لیبی پایتخت دوم خلافت البغدادی

فرماندهان تازه از سوریه رسیده بودند که اولین سر بریدن‌ها شروع شد. ایستگاه‌های رادیویی محلی دیگر موسیقی پخش نمی‌کنند، بلکه در عوض عظمت ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده را می‌ستایند. وقتی بازوی لیبیایی داعش برای اولین بار، تقریبا یک سال پیش، پرچم سیاه این گروه را بر فراز شهر ساحلی سرت برافراشت، اعضایش فقط گروهی از شبه‌نظامیان محلی بودند که سعی می‌کردند جدی و خشن به نظر برسند. به گزارش نیویورک‌تایمز به نقل از ساکنان، رهبران شبه‌نظامی محلی و گروگان‌هایی که به تازگی آزاد شده‌اند، امروز این شهر به یک کلنی فعال و مهم خلافت خودخوانده اسلامی تبدیل شده است که مملو است از مبارزان خارجی از مناطق مختلف جهان.

«نوری المنقوش»، رئیس یک شرکت حمل و نقل در مسراته در 65 مایلی قلمرو داعش در حوالی سرت می‌گوید:«تمام اعضای دولت اسلامی در اینجا خارجی هستند. آنها کسانی هستند که به راحتی آدم می‌کشند.» بسیاری از اعضا و نیروهای داعش در سرت زندگی می‌کنند. از آنجا که اعضا و رهبران داعش در عراق و سوریه تحت فشار شدید اقتصادی و نظامی قرار گرفته‌اند، رهبران این گروه چشم به خارج از کشور دوخته‌اند تا در صورت لزوم به مناطقی دیگر مهاجرت کنند. به گزارش نیویورک‌تایمز به نقل از مقام‌های اطلاعاتی غربی، یکی از تجلی‌های این تغییر حملات تروریستی وسیع در اهداف و مناطق دوردست مانند پاریس است. با این حال، رهبری داعش به زیرشاخه‌هایش در کشورهایی مانند مصر، افغانستان، نیجریه و جاهای دیگر هم توجهی خاص داشته و انجام برخی عملیات‌ها را به آنها سپرده است. در واقع، «تفویض اختیار» کرده است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد حمله به ایرلاین روسی در صحرای سینا، حمله 13 نوامبر پاریس، بنگلادش و جاهای دیگر مصداقی از این تفویض اختیار به نیروهای داعش در سراسر جهان است.

یکی از این زیرشاخه‌های مهم داعش در «سرت» مستقر است؛ شهری بندری در لیبی در مدیترانه و در 400 مایلی جنوب شرق سیسیل. گزارش‌های اطلاعاتی غربی حاکی است که گروه «سرت» تنها گروهی است که زیر کنترل مستقیم رهبران اصلی داعش فعالیت می‌کند. ساکنان و رهبران شبه‌نظامی در شهر سرت، لیبی، می‌گویند دگرگونی در گروه داعش طی ماه‌های اخیر بسیار آشکار بوده است. «پاتریک پریور»، تحلیلگر ارشد ضد تروریسم در آژانس اطلاعات دفاعی، می‌گوید:«داعش اکنون از لیبی و شهر سرت به‌عنوان پایگاهی برای تکثیر خود در تمام شمال آفریقا استفاده می‌کند.» رهبری داعش چنان سفت و سخت به شهر سرت چسبیده که برخی آژانس‌های اطلاعاتی غربی می‌گویند از این بیم دارند که هسته مرکزی این گروه در صورت لزوم لیبی را به‌عنوان آلترناتیو و پایگاه جدیدی برای خود برگزیند. رهبری داعش اکنون لیبی را به مثابه بهشتی می‌نگرد که مبارزانش، در صورت اخراج از سرزمین‌های اصلی، از آنجا می‌توانند فعالیت‌های خود را سر و سامان دهند. سرت یک ویژگی دیگر هم دارد: هم دسترسی به خاورمیانه و شمال آفریقا برای آنها میسرتر می‌شود و هم دسترسی به اروپا و انجام حملات در قاره سبز از لیبی امکان پذیر می‌شود. از این رو، رهبری داعش اکنون به سرت به‌عنوان یک آلترناتیو بالقوه می‌نگرد.

مقام‌های غربی که دستی در تحولات سیاسی لیبی دارند می‌گویند کشورهای آمریکا و بریتانیا کماندوهایی برای نظارت و جمع‌آوری اطلاعات روی زمین به لیبی اعزام کرده‌اند. واشنگتن حملاتی هوایی علیه داعش انجام داده اما استراتژیست‌های نظامی می‌گویند نسبت به گزینه‌های بلندمدت برای مهار این گروه تردید دارند. در لیبی، جایی که ناتو 4 سال پیش در سرنگونی معمر قذافی نقش داشت، هیچ دولت کارآمدی وجود ندارد. جناح‌های مختلف که با هم در ستیز هستند به جای تمرکز بر تهدیدات داعش به نزاع با یکدیگر مشغولند و همسایگان لیبی هم آن‌قدر ضعیف و بی‌ثبات هستند که نمی‌توانند دست به مداخله نظامی بزنند. اینجاست که تهدید دیگر رخ می‌نماید: با توجه به بی‌ثباتی همسایگان لیبی، داعش می‌تواند هسته‌های خود را در این کشورها بپراکند و دولتی دیگر این بار در لیبی و کشورهای پیرامون این کشور به‌وجود آورد.

داعش اکنون کنترل انحصاری بر بیش از 150 مایل از ساحل دریای مدیترانه نزدیک سرت دارد: یعنی از شهر ابوقرین در غرب تا النوفلیه در شرق. رهبران شبه‌نظامی و مقام‌های غربی تخمین می‌زنند که نیروهای داعش در لیبی اکنون بیش از 2 هزار جنگجو را شامل می‌شود. تعدادی از این نیروها در سرت و بسیاری دیگر در شرق و حوالی النوفلیه هستند. در محدوده تحت قلمرو داعش هیچ ایست بازرسی‌ای وجود ندارد و نیروهای این گروه‌ آزادانه در رفت و آمد هستند. نیویورک‌تایمز می‌افزاید شبه‌نظامیانی که پیش‌تر در برابر داعش مقاومت می‌کردند و به دنبال بیرون کردن آنها از سرت بودند، اکنون عقب‌نشینی کرده و عطای مقابله با داعش را به لقای آن بخشیده‌اند. مجموعه‌ای از بمب‌گذاری‌ها، حملات انتحاری، ترورها و اقداماتی از این دست این ترس را دامن زده که شهر «أجدابيا» در شرق لیبی احتمالا هدف بعدی این گروه خواهد بود. کنترل بر این شهر امتیازی برای داعش است، چرا که می‌تواند کنترل چهارراه‌های استراتژیک، ترمینال‌های مهم نفتی و حوزه‌های نفتی را در جنوب این شهر کنترل کند. داعش اکنون بر ثروت نفتی که باید در اختیار دولت لیبی باشد، دسترسی یافته و به خرید سلاح و انبار آن در لیبی می‌پردازد. آنها سلاح را از واسطه‌ای دریافت می‌کنند که خود نقشی حاشیه‌ای در حمله مرگبار به مرکز دیپلماتیک آمریکا در بنغازی در سال 2012 داشت. به گفته مقام‌های غربی، یکی از ارشدترین رهبران داعش به نام «ابوعلی‌الانباری» که از افسران سابق در رژیم صدام بود به تازگی با قایق و با عبور از دریای مدیترانه وارد لیبی شده است. مقام‌های اطلاعاتی غربی می‌گویند یکی دیگر از چهره‌های ارشد عراقی داعش به نام «وسام‌نجم عبدالزید الزبیدی» معروف به «ابونبیل»، یکی از فرماندهان عراقی داعش که در لیبی مشغول کار بود، نیز وارد لیبی شده بود. با این حال، او ماه جاری میلادی در حمله آمریکایی‌ها نزدیک شهر شرقی«درنه» در سوریه کشته شد.

«عمر آدم»، 34 ساله و از فرماندهان شبه‌نظامی برجسته در مسراته می‌گوید: «گروهی از چهره‌های برجسته داعش در عراق و سوریه اکنون به دنبال تاسیس پایگاهی در لیبی هستند.» این گروه در شهر سرت قوانین خود را همچون رقه در سوریه به اجرا در آورده است: اجرای تفسیر سخت از شریعت، اجرای پوشش و نقاب برای زنان، ممنوع کردن موسیقی و سیگار و تعطیلی مغازه‌ها هنگام ادای نماز و ... داعش در ماه اوت تقریبا 4 اعدام در قالب به صلیب کشیدن انجام داده است. این گروه از مسلمانان در تمام جهان خواسته تا برای تشکیل خلافت به عراق و سوریه بیایند. این گروه مهاجرت را امری دینی جا انداخته است. این گروه در نشریه خود به نام «دابق» به مسلمانان در هر رده شغلی و صنفی هشدار می‌دهد که به «دولت اسلامی» ملحق شوند در غیر این صورت روز قیامت با پیامدهایی مواجه خواهند شد. در هشدار داعش در دابق چنین آمده است:«با خانواده، خواهران و برادران و همسران و فرزندان و پدران و مادران خود به سوی دولت اسلامی بیایید.» با این حال، برخی معتقدند داعش بازی خود را آغاز کرده است: از یکسو جنگ را در عراق و سوریه تشدید کرده تا غرب به این منطقه بیاید. از سوی دیگر، بخشی از رهبری داعش به لیبی نقل مکان کرده و احتمال می‌رود «سرت» به پایگاه جدید داعش در شمال آفریقا تبدیل شود و تهدید اروپا مستقیم‌تر شود.