مطبوعات و حوادث شب گذشته پاریس

یادداشت دریافتی- علی اصغر شعردوست؛  اکنون که بامداد روز شنبه بیست و سوم آبان ماه است، روزنامه هاى صبح روز شنبه منتشر شده‌اند، در حالیکه حادثه انفجارهاى پاریس و کشته شدن بیش از یکصد وهیجده نفر در پاریس و مجروح شدن صد‌ها نفر در حادثه اى تروریستى در صدر اخبار قرار دارد، روزنامه هاى صبح کشورمان خالى از گزارش و حتى خبر این حادثه مهم جهانى هستند و این مهم نقش و اهمیت فضاى مجازى و پایگاههاى خبرى تحلیلى را بصورتى برجسته نشان مى دهد...

با برگزارى مراسم اختتامیه، بیست و یکمین جشنواره مطبوعات و رسانه هاى مجازى رسماً به پایان رسید. اینک بر اصحاب رسانه‌ها اعم از مطبوعات، خبرگزاری‌ها و پایگاههاى خبرى تحلیلى فرصت مغتنمى است که نقاط قوت و ضعف این جشنواره را بررسى نمایند.

این جشنواره که در سالهاى آغازین در کنار نمایشگاه بین المللى کتاب تهران برگزار مى شد، چند سال است که با هدف جلب مخاطبان خاص مطبوعات، به صورتى مستقل برگزار مى شود.

بى آنکه آمارهاى دقیق کمّى و ارزیابى هاى کیفى مبتنى بر تولیدکنندگان و مخاطبان مطبوعات رابررسى کار‌شناسانه بکنیم، با نگاهى اجمالى بر فضاى عمومى جشنواره و برنامه هاى جانبى آن مى شود از بلوغ نسبى در تولید محتوا و بهره مندى از قالب‌هاى مطلوب در عرصه مطبوعات و خبرگزاری‌ها سراغ گرفت.

البته این بلوغ ضرورت حیات این عرصه مهم و اثرگذار است. در جهان جدید میلیون‌ها نفر در زمینهء ارتباطات کار می‌‌کنند. سرمایه‌های گزاف چند میلیارد دلاری، آنان را در رسیدن به اهداف و تأمین وسایل ضروری مدد رسانند. اما در این میان باید به بررسى این مهم پرداخت که در مقایسه نقش مطبوعات با رسانه‌هاى غیر مطبوعه و به عبارت دیگر پایگاههاى خبرى تحلیلى فضاى مجازى کدامیک حساس‌تر بوده و ضرورت‌هاى حمایت بیشتر را مى‌طلبد؟

اکنون که بامداد روز شنبه بیست و سوم آبان ماه است، روزنامه هاى صبح روز شنبه منتشر شده‌اند، در حالیکه حادثه انفجارهاى پاریس و کشته شدن بیش از یکصد وهیجده نفر در پاریس در صدر اخبار قرار دارد، حادثه اى که بالا‌ترین مقامات فرانسوى از رئیس جمهور آن کشور گرفته تا شهردار پاریس به صورت لحظه‌اى در رسانه‌ها حضور یافته و اطلاعات و تحلیلهایى ارائه مى‌کنند که مخاطبان منتظر آن‌ها هستند.

موج این حادثه از مرزهاى فرانسه فرا‌تر رفته به نحوى که برخى کشورهاى عضو اتحادیه اروپا از جمله بلژیک مرزهاى خود را با فرانسه بسته‌اند.

این حادثه که گروه جنایتکار افراطى داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفته و از آن به یازدهم سپتامبر فرانسه تعبیر مى کنند. ابعاد گسترده حادثه طبعاً فرا‌تر از این یادداشت است و من در این یادداشت در صدد تحلیل این حادثه که داعش آن را بر عهده گرفته نیستم بلکه تذکار این مطلب را لازم مى دانم که در مطبوعات بامداد امروز ما هیچ خبر و نشانه اى از این حادثه مهم جهانى نیست.

این فضاى رسانه اى تأکید بر این مهم را ضرورى مى نماید که در دنیاى کنونى نقش رسانه هاى مجازى و پایگاه‌هاى خبرى تحلیلى بسیار حساس و ارزشمند است و باید همراه با تأکید به نقش مطبوعات در شکل دادن به افکار عمومی، سهمی بسیار جدی براى رسانه‌هاى مجازى قائل شده و براى حمایت از آن‌ها سهمى شایسته قائل شد.

اگر در گذشته تنها همراهی و همگامی مطبوعات با نظامهای سیاسی می‌­توانست، به قوام آن‌ها بینجامد یا آنان را از گردونهء حیات سیاسی خارج کند، امروزه نقش رسانه هاى مجازى اگر بیشتر از مطبوعات نباشد، یقیناً کمتر نیست.

این نکته امرى بدیهى است که برخورد فعالانه و هوشیارانهء دست­اندرکاران و سیاستگزاران امر رسانه‌ها اعم از رسانه‌هاى مجازى و مطبوعات با جریان‌های فرهنگی و سیاسی و اقتصادی می‌تواند سرنوشت ملت‌ها را دگرگون کند.

اما امروزه همگام با مطبوعات، رسانه هاى مجازى مى توانند با بسیج افکار عمومی نیروی شکست‌ناپذیر مردم را سازماندهی نمایند تا به اهداف مطلوب برسند یا در صورت عدم توانایى تحلیل هوشمندانه حوادث می‌‌توانند عامل تفرقه و تباهی باشند.

از این رو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى و به ویژه حوزه تخصصى و مسئول آن یعنى معاون امور مطبوعات و تبلیغات در مهندسى سازماندهى امر مطبوعات و تبلیغات باید به صورتى روزآمد و مبتنى بر شرایط روز جهانى و پیشرفت‌هاى تکنولوژیک امر اطلاع رسانى برنامه ریزى نمایند، وارد شدن در چنین فضای کاری از نظرگاه حمایت‌هاى گوناگون اعم از مالى و فرصت‌ها، امرى لازم و حرفه اى و نوعى رسالت است.

اگر اساس تمدن جدید در جهان با پدیدهء چاپ و پیدایش عالم مطبوعات پیوند خورده است و عصر روشنگری از زمانی آغاز شده است که مطبوعات پا به عرصهء حیات اجتماعی نهادند و امکان دسترسی به اطلاعات را برای همگان می‌سر ساختند، در کشور ما ایران نیز دگردیسی و تحول در اجتماع، هنگامی رخ نمود که مطبوعات ظهور کردند.

از دوران اثرگذارى نقش مطبوعات در کشورمان به ویژه در سال‌هاى بعد از پیروزى انقلاب شکوه‌مند اسلامیمان به هر میزان که مطبوعات از تیراژ بالا‌تر، غنای بیشتر و کیفیت مطلوب‌تر برخوردار شدند، به‌‌‌ همان میزان بر جامعه اثر گذاشتند.

در حقیقت با امر اطلاع رسانى و در سایهء تلاش‌ها و مجاهدت روشنگران، که طیف وسیعی از آن‌ها روزنامه­نگار بودند، جامعه پیش از پیروزى انقلاب اسلامى پوستهء فرسوده خود را شکافت و راهی به روشنی باز کرد.

اساساً در تاریخ معاصر کشورمان و فراز و فرودهایی که پس از مشروطیت تا عصر حاضر، جامعهء ایران بدان‌ها دچار آمده است، روزنامه‌نگاران و اهل مطبوعات سهمی شایسته داشته‌اند.

از این روی گرچه پیشینهء روزنامه‌نگاری در ایران چندان قدیم نیست اما از اصالت و فرزانگی ارزشمندی برخوردار است.

پیشروان نهضت مشروطیت یا روزنامه‌نگار بودند یا به درستی به نقش مطبوعات در تنویر افکار عمومی آشنایی داشتند و بدین جهت بود که کوشش می‌نمودند تا مطبوعات را پررونق نگاه دارند تا بدانجا که بعضی از مطبوعات آینهء تمام­نمای حرکت‌های اجتماعی شدند.

امروزه این نقش تنها در مطبوعات خلاصه نشده‌اند، بلکه رسانه هاى مجازى و پایگاه‌هاى خبرى تحلیلى نیز از جایگاهى مهم برخوردارند.

در دنیاى امروز در کنارمطبوعات، مجموعه رسانه هاى مجازى مى توانند آینهء تمامنمای جامعه باشند؛ با داشتن فضاى رسانه اى فعال و جدی است که می‌توان اشتباهات را اصلاح کرد و ناراستی‌ها را پیراست؛ اگر این مجموعه به واسطهء مضایق مبتلابه، نتوانند آنچنان که باید به وظیفهء خود عمل کنند، عملاً جامعه از داشتن چراغی که راه را روشن می‌­کند، محروم می‌ماند و پیداست که سپردن راه بدون روشنایی چه مایه خطرناک است.