چرا دلار اوج گرفت؟

فرارو- یک کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به نوسانات اخیر قیمت دلار گفت: «قیمت کنونی ارز در ایران بر اساس عرضه و تقاضاهای خُرد مردم و نیز بر اساس عامل انتظارات تعیین می شود.»

قیمت دلار در روز چهارشنبه به 3515 تومان رسید تا بالاترین قیمت آن در سال 94 رقم بخورد. در حالی که طی ماههای شهریور و مهر قیمت دلار بین 3380 تا 3390 تومان در نوسان بود، طی ماه مهر تا آبان این نوسان به بیش از 100 تومان افزایش یافت. چرا قیمت دلار دوباره سیر صعودی گرفته است؟

دکتر محمود جام ساز کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «تا پیش از توافق برجام قیمت دلار به سمت ثبات پیش می رفت و تابع عامل انتظارات بود. در این مدت بازار و فعل و انفعالات اقتصادی هیچ تغییر نداشته و رکود همچنان باقی است و درآمدهای ارزی دولت افزایش که نیافته بلکه کاهش هم یافته است به طوری که درآمدهای نفتی امسال حدود 25 میلیارد دلار است در حالی که به طور مثال در سال 90 این رقم 119 میلیارد دلار بود.»

وی ادامه داد: «لذا دولت نمی تواند بازار ارز را به لحاظ عرضه و تقاضا مدیریت کند و علت آن هم این است که دولت به اندازه کافی دلار ندارد که بازار را مدیریت کند.»

جام ساز گفت: «انتظاراتی که مردم از توافق برجام داشتند بسیار خوش بینانه بود و گمان می کردند بلافاصله تحریم ها برداشته می شود و جریان تجارت خارجی حرکت رو به جلویی خواهد داشت؛ اما با توجه به اینکه این توافق یک توافق جامع بین المللی بود و مخالفان و موافقان زیادی داشت در اجرای آن از سوی هر دو طرف دقت به عمل می آید که باعث کند شدن اجرای آن می شود.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر اجرای برجام هم به این صورت نبود که ایران به سرعت به تمامی دارایی های بلوکه شده خود دسترسی پیدا کند؛ اگرچه طبق آنچه رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرده این دارایی ها نهایت 29 میلیارد دلار است که به علت بدهی در واقع چیزی به خزانه نخواهد رسید.»

وی افزود: «لذا آنچه می توان انتظار داشت افزایش فروش نفت است که آن هم به علت فرسودگی تجهیزات و چاههای نفت در نهایت می توان 200 هزار بشکه در روز به مقدار فعلی اضافه کرد که البته باید گفت قیمت بین المللی نفت خام نیز کاهش یافته است.»

این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: «اکنون دلار در مقابل ارزهای بین المللی تضعیف شده است، اما در برابر ریال تقویت شده است. در حالی که دو ماه قبل که دلار در مقابل ارزهای بین اللملی تقویت شده بود در مقابل ریال تضعیف شده بود.»

وی ادامه داد: «لذا ارتباطی منطقی در بازار بین المللی میان دلار و ریال وجود ندارد. چون اولا ایران در بازار جهانی تقریبا منزوی بوده و هنوز وارد WTO هم نشده است و مهمتر اینکه شرایط داخلی ایران تعیین کننده قیمت دلار است و اینطور نیست که قیمت ارز مثلا بر اساس قدرت برابری خرید محاسبه شود.»

وی افزود: «لذا قیمت ارز در ایران هیچگاه به صورت واقعی محاسبه نشده است. قیمت ارز در زمانی که واردات و صادرات تا حدودی آزاد بود توسط میزان تجارت خارجی صورت می گرفت که وابسته به ارزهای بیرون از کشور بود. اما اکنون قیمت ارز بر اساس عرضه و تقاضاهای خُرد مردم صورت می گیرد که بسیار کوچک است و در تجارت خارجی تاثیری ندارد، چراکه اکنون به آن صورت تجارت خارجی وجود ندارد و اگر هم باشد ارگان های دولتی هستند که از ارز مرجع استفاده می کنند.»

جام ساز تصریح کرد: «لذا قیمت کنونی ارز در ایران بر اساس عرضه و تقاضاهای خُرد مردم و نیز بر اساس عامل انتظارات تعیین می شود.»

این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: «اکنون مقداری انتظارات خوش بینانه مردم تضعیف شده که این تضعیف در کوتاه مدت شکل گرفته است چراکه انتظار داشتند بعد از برجام، اقتصاد از رکود خارج شود و امور جریان پیدا کند و ایران وارد تجارت جهانی شود؛ در حالی که چنین نشده است.»

جام ساز درباره هدف دولت جهت تک نرخی کردن قیمت ارز گفت: «زمانی که دولت قیمت ارز مبدا را افزایش داد برخی کارشناسان دولتی امیدوار بودند که به قیمت ارز آزاد نزدیک شوند، اما فراموش کردند که اصولا در اقتصاد دولتی به دلیل آنکه نظارت آنچنانی بر بازار آزاد وجود ندارد و دولت به دلیل عدم توانایی در مدیریت عرضه و تقاضای ارز قادر به کنترل بازار نیست با بالا رفتن قیمت ارز دولتی قیمت ارز آزاد فراتر خواهد رفت.»

وی ادامه داد: «لذا هدف دولت برای تک نرخی کردن ارز با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارد سازگار نیست و دولت در شرایطی نیست که بتواند در حال حاضر نرخ ارز را تک رقمی کند و بدین منظور باید تغییرات اساسی در ساختار بنیادین اقتصاد و ساختار پولی کشور صورت بگیرد که این موضوعات نیز به این زودی ها عملی نخواهد شد.»