روایت شاهدان از ٧ دقیقه جدال با سیلاب

سیل طوفان‌زده‌ای که روز یکشنبه سر زده و بدون پیش‌بینی، مردم و مسافران را در ١٤ استان وحشت‌زده کرد، تمام شد. سیلی پر از حوادث جبران‌ناپذیر، ١٦ کشته، ٨٤ مصدوم و خسارت‌های مالی سنگین تبعات سیلابی بودند که بعد از سیل ویرانگر گلستان در دهه ٨٠، اولین سیل پرخسارت و مرگبار دهه ٩٠ را به خود اختصاص داد.

سیل سیجان بیشترین تلفات را داشت
 یکشنبه، ساعت ٧ غروب، رعد و برق در ارتفاعات البرز شروع شد.  باران شروع به باریدن کرد، آب جاری شد و سیلاب از ارتفاعات کوه‌ها و روستاهای بالادست سیجان به سمت رودخانه سرازیر شد. گردشگران اطراف آبشار روبار در جاده چالوس دور هم نشسته بودند. سیل هر چیزی را که سر راهش بود با خود می‌برد، تنه درخت‌های تنومند گردو، سنگ‌های بزرگ، خودروها و حتی آدم‌ها.  چند دقیقه بیشتر طول نکشید که سیل از ارتفاع به پایین رسید، با شدت.  قدرت آب‌های خروشانی که ارتفاعش از سطح رودخانه به ١٠ متر رسیده بود فرصتی باقی نگذاشت؛ گردشگران و ساکنان روستای سیجان غافلگیر شدند و ناگهان طغیان رودخانه خیلی‌ها را با خود برد.  اين روايت یکی از ساکنان روستای خور، در استان البرز است.

او می‌گوید: « من ساکن روستای خور هستم، وقتی باران شروع به باریدن کرد ما بالای آبشار بودیم که ناگهان سیلاب به سمت ما آمد، ارتفاع آب کم بود و هنوز ویرانگر به نظر نمی‌رسید اما در یک چشم بر هم زدن از ارتفاعات کوه و اطراف آبشار به سمت رودخانه هجوم برد.  همین موضوع کافی بود تا رودخانه طغیان کند و ارتفاع آب بالا بیاید.  تعداد زیادی خودرو در اطراف رودخانه پارک شده بودند، مردم فرش پهن کرده بودند و درحال استراحت بودند که ناگهان سیل غافلگیرشان کرد، صدای هجوم آب آن‌قدر زیاد بود که صدای فریاد گرفتارشدگان به گوش نمی‌رسید.  در یک لحظه اتفاق افتاد و سیل همراه با طغیان رودخانه هر چیزی را که بر سر راهش بود با خود برد.  همان دقایق اولیه با کمک روستاییان خودمان را به پایین رودخانه رساندیم.  حجم آب خیلی زیاد بود و نمی‌توانسیتم کاری انجام دهیم تا این‌که با اعلام این خبر نیروهای راهداری، هلال‌احمر و آتش‌نشانی هم به منطقه سیل‌زده اعزام شدند.  پس از چند ساعت جست و جو جسد ٢ زن و یک کودک از میان گل و لای سیلاب‌ها بیرون کشیده شد، در بررسی‌های اولیه مشخص شد این قربانیان اهل روستای سیجان بودند.  جست‌وجو برای پیداکردن مفقودشدگان ادامه داشت، اما وسعت منطقه عملیات را با مشکل مواجه کرده بود.  نیروهای هلال‌احمر با سگ‌های زنده‌یاب به جست و جو‌هایشان ادامه دادند تا این‌که روز سه‌شنبه نیز جسد ٣ نفر دیگر پیدا شد.  باران و تگرگي كه آمد اصلاً قابل پيش‌بيني نبود به‌طوري كه،ارتفاع آب در هر ثانيه از رودخانه بالاتر می‌رفت.  خیلی از روستاهای اطراف سیجان آسيب ديدند، زمین‌های کشاورزی مدفون شدند و تاسيسات زيربنايي آب و برق نیز آسيب ديدند تا جایی که ما ٢٤ ساعت برق نداشتیم و خط‌های تلفن قطع شده بود.»

ظهر روز سه‌شنبه محمدتقی ایرانی فرماندار کرج درباره آخرین جزییات از حادثه سیل روستای سیجان واقع در محور کرج – چالوس گفت: «جسد یکی از ۱۲ مفقود شده حادثه سیل در روستای سیجان کرج پیدا شد.  یک نفر از مفقودان که کودک چهارساله‌ای است در رودخانه در محدوده گرمدره پیدا شد. طبق آخرین آمار در این حادثه ۶ نفر کشته و ۱۲ نفر مفقود شده بودند. جست و جوی اجساد مفقودان همچنان در منطقه ادامه دارد.»

گزارش میدانی از منطقه سیل‌زده کن سولقان
آمار می‌گوید ٨ نفر، مردم محلی می‌گویند ٥٠ نفر، نیروهای گشت راهداری می‌گویند بالای ١٠ نفر و نیروهای امداد هلال‌احمر به این جمله بسنده می‌کنند که تلفات بیش از این‌هاست، اما تا به حال ٨ جسد پیدا شده است، یکی از آنان یک کارگر تبعه چین است که در پروژه آزادراه تهران- شمال کار می‌کرده است.  یک تبعه افغانی و بقیه ایرانی بوده‌اند.  کارگران آزادراه که حالا چند تن از همکارانشان را از دست داده‌اند، درحال جمع کردن چمدان‌ها و وسایلشان از داخل کانکس‌ها و گل و شل کارگاه هستند. نه می‌توانند انگلیسی صحبت کنند و نه ایرانی، فقط با دست نشان می‌دهند که ٨ نفر مفقود شده‌‍‌‌اند. خسارت زیادی به کارگاه و دستگاه‌ها وارد شده است.  در زمان سیل، کارگران مشغول استراحت بودند که آب یکی از کانکس‌ها را با خود برده است.  چند نفر موفق به فرار شده‌ و شمار دیگری همراه با آب رفته‌اند.

از میدان کوهسار به سمت جاده امامزاده داوود، هر چه بالاتر می‌رویم آثار سیل بیشتر به چشم می‌آید. جاده پر از سنگریزه است و گله به گله، افرادی کنار جاده ایستاده‌ و به رودخانه چشم دوخته‌اند.  رودخانه‌ای که حالا سطح آب در آن پایین است و از رد آب روی سنگ‌ها معلوم است که روز یکشنبه، آب تا ٤ متر در بستر رودخانه بالا آمده است. مردمی که در یک روز تعطیل به پیک‌نیک آمده بودند، کسانی که توی آب درحال شنا بوده‌اند، مردم می‌گویند خیلی‌هایشان در آب غرق شدند و بیشترشان کسانی بودند که با خانواده و برای تفریح در کنار رودخانه مستقر شده بودند.  شمار خودرو‌های بدون سرنشین در کنار جاده هم نشان می‌دهد که هنوز تا پیدا شدن تمامی اجساد و اعلام دقیق شمار تلفات، زمان زیادی نیاز است.  مردی که روز قبل به همراه خانواده‌اش به پیک‌نیک آمده بود، دوباره به همان محل آمده و مشغول تماشای بقایای سیل است.  وی می‌گوید: «همه چیز در چند ثانیه اتفاق افتاد.  ما زمانی که رگبار شروع شد، بساطمان را جمع کردیم و سوار خودرو شدیم.  اما خیلی‌ها هنوز نشسته بودند به گمان این‌که باران زود قطع می‌شود. کنار رودخانه پر از آدم بود.  پر از خانواده‌ها و کودکانشان.  می‌گوید که نمی‌داند بر سر آنها چه آمده است. توانسته‌اند خودشان را به این سمت رودخانه برسانند یا نه.»

جوان دیگری که کنار بقایای موتورش ایستاده، می‌گوید که ٥کیلومتر بالاتر موتورش را زنجیر کرده بود و حالا آب آن را با خودش تا این‌جا آورده.  منتظر است که بتواند باقی‌مانده موتور را به پایین جاده برساند.  او آمار تلفات احتمالی را حدود ٥٠ نفر اعلام می‌کند و می‌گوید: «در اخبار گفته‌اند ٨ نفر.  اما خیلی بیشتر از این حرف‌هاست.»

در روستای سیجان، جایی که بنابراعلام مسئولان حدود ٨ نفر کشته داده است، سنگریزه‌ها نیمی از جاده را گرفته‌اند و یک پیکان سفیدرنگ زیر سنگ‌ها مانده، مردم می‌گویند که چنین چیزی در تمام عمرشان بی‌سابقه بوده است.  مردی که خودرو‌اش زیر سنگ‌ها مانده، خسارات مالی را بسیار سنگین توصیف می‌کند و برای نشان دادن گوشه‌ای از این بلای بزرگ، ما را به بستر رودخانه می‌برد.  جایی که پاهایمان تا نیمه توی گل فرو می‌رود و به جای رودخانه و آب، تنها بستری از سنگ مشاهده می‌کنیم.  توی رودخانه پر از سنگ‌های بزرگ و کوچکی است که آب از دل کوه با خود آورده است.  می‌گوید که معلوم نیست چطور باید این سنگ‌ها را تخلیه کنیم  تا دوباره آب در رودخانه جاری شود و بتوانیم به باغ‌هایمان آب برسانیم.  باغ‌های همجوار با رودخانه آسیب زیادی دیده‌اند با این حال به گفته او، کسی از مردم محلی آسیبی ندیده و اکثریت تلفات متعلق به تهرانی‌ها بوده است.

خودروهای گشت راهداری، هلال‌احمر، اورژانس و نیروی انتظامی دایم در جاده درحال رفت و آمدند.  نیروهای آتش‌نشانی، در گروه‌های ٤ و ٥ نفره، در طول مسیر رودخانه حرکت می‌کنند تا شاید بتوانند از شمار مفقودین کم کنند.

بوستان جوانمردان و انتهای رودخانه کن، جایی است که شمار دیگری از نیروهای اورژانس و هلال‌احمر مستقر شده‌اند.  جرثقیل‌ها، مشغول کنار زدن گل و لای هستند و هر از چندگاهی جنازه‌ای از آب گرفته می‌شود. می‌گویند همه جنازه‌ها را همین‌جا از آب گرفته‌اند. در انتهای مسیر.  پس از گذر کردن از مسیر رودخانه و سنگ و کلوخ‌های بزرگ،  شماری از مردم بالاتر جمع شده‌اند و شاهد کار نیروهای امدادند.
 
عملیات‌های امدادی  ٥٦٠ امدادگر و نجاتگر
در میان آمارها و مشاهدات مختلف مسئولان و مردم،آنچه واضح است، خسارت مالی سنگین به روستاها و باغ‌های همجوار رودخانه و همچنین کارگاه‌های عمرانی در مسیر جاده است و این‌که شماری از مردمی که روز یکشنبه بی‌خبر از همه جا، به منطقه خوش آب و هوای سولقان رفته و کنار رودخانه بساط تفریح پهن کرده بودند، هرگز به خانه برنگشته‌اند.

ریزش تونل و آبگرفتگی در فیروزکوه، هراز و امامزاده داوود، تخریب ٢ پل در اثر طغیان رودخانه و وقوع سیل در منطقه بالای طالقان و مفقود شدن ٥٠ دستگاه خودرو در سیل محور کرج - چالوس محدوده آسارا از دیگر پیامدهای این حادثه تلخ بود که تنها محدود به استان تهران و البرز نبود بلکه منجر به ایجاد سیل و آبگرفتگی منازل و معابر در ١٢ استان دیگر کشور ازجمله خراسان شمالی، زنجان، سمنان، قزوین، کردستان، کرمان، مازندران، آذربایجان غربی، اصفهان، لرستان، مرکزی و چهارمحال و بختیاری در مجموع ٣٩ شهرستان و ٥٨ روستا ها دچار حادثه شده‌اند.  سرپرست معاونت عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر با اشاره به آسیب‌دیدگی شهرستان‌ها و روستا‌ها از سیل و آبگرفتگی، اظهار داشت: بر این اساس خدمات امداد ونجات لازم به  ٧‌هزار و ٦٠٠ تن از سیل زدگان ارایه شد و ٦٤٠ تن نیز از خدمت اسکان و تغذیه اضطراری بهره‌مند شدند.
وی با اشاره به تلاش‌های امدادگران برای تخلیه آب از ١٩٠ واحد مسکونی در استان‌های متاثر از سیل و آب گرفتگی، عنوان کرد:  به این منظور ١٣٠ تیم عملیاتی شامل ٥٦٠ امدادگر و نجاتگر با بکارگیری ١٣٠ خودروی عملیاتی و ٧٠ دستگاه موتورپمپ خدمات لازم را به هموطنان ارایه کردند.

مرگ ٧ نفر در طوفان پایتخت
در حالی که امدادگران در مناطق سیل‌زده مشغول پیدا کردن مفقودین هستند، رئیس مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی‌قانونی استان تهران از بستگان مفقودشدگان حادثه طوفان و سیلاب تهران خواست تا برای شناسایی اجساد به این مرکز واقع در کهریزک مراجعه کنند.  ٧ مورد فوت در اثر طوفان روز یکشنبه تهران با دستور مقام قضایی و جهت تعیین هویت و علت فوت به مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی استان ارجاع شد. به همین منظور علیرضا کدخدایی رئیس مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران از بازماندگان خانواده‌های قربانیان خواست به منظور تسریع در شناسایی و تعویق نیفتادن تدفین اجساد با در دست داشتن نامه مراجع قضایی چه از دادسرا و چه از ضابطان قضایی در کلانتری‌ها به مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی استان تهران در ساعات اداری مراجعه کنند.

در این میان آنچه در روزهای گذشته بیش از هر چیز صدای اعتراض مسئولان و مردم را بلند کرده است، عدم پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی به موقع سازمان هواشناسی به مردم و سازمان‌های ذی‌ربط بوده است. درحالی‌که گفته می‌شود سایت بین‌المللی هواشناسی از ١٠ روز قبل وقوع طوفان و سیلاب را پیش‌بینی کرده بود.  اما سازمان هواشناسی مانند طوفان‌ سال گذشته تهران، این بار هم هیچ هشداری مبنی بر احتمال وقوع طوفان و سیلاب نداده بود.

باد و باران شدیدی که می‌توانست با اعلام سازمان هواشناسی و برنامه‌ریزی به موقع مانع تردد خودروها از محور‌های پر خطر و یا مانع اسکان مسافران در حریم بستر رودخانه شود و همین اقدام ساده می‌توانست به صورت چشمگیری از سهم سنگین تلفاتی که هنوز آمار نهایی آن گزارش نشده است، بکاهد شمار بالای تلفات و میزان خسارات برجا مانده درحالی است که بارندگی روز یکشنبه تنها ٧ دقیقه به طول انجامیده است، ٧ دقیقه‌ای که تا به حال بنابرآمار رسمی جان ١٦ نفر را گرفته است.