تنها راه دلار

فرارو- رییس‌کل بانک مرکزی در گفت‌وگویی از یکسان‌سازی نرخ ارز در کشور به فاصله 5 تا 6 ماه پس از عملی شدن تفاهم هسته‌ای خبر داده است و کارشناسان مسائل اقتصادی نیز تحقق این امر را ضروری و انجام آن را ممکن می‌دانند.

ولی‌الله سیف در خصوص اینکه پس از یکسان‌سازی نرخ ارز، کدام‌یک از نرخ‌های بازار آزاد و مرکز مبادلات مدنظر قرار می‌گیرد نیز گفته است «یک نرخ تعادلی در اقتصاد وجود دارد که نمی‌توان آن را به‌صورت مصنوعی تغییر داد. وظیفه اصلی بانک مرکزی در این بحث، جلوگیری از شوک‌های موقت ناشی از هیجانات است لذا احساس ما این است که در شرایط باثباتی قرار داریم، اما ممکن است که نرخ ارز پس از یکسان‌سازی تا حدی کاهش یابد.»

این تصمیم در شرایط گرفته‌شده است که دولت یازدهم بعد از استقرار در مورد ثبات بخشی بازار ارز موفق عمل کرده است. بر اساس تصمیم جدید نیز احتمال کاهش نرخ ارز مطرح می‌شود.

حال سؤال اینجاست که این اقدام دولت چقدر ضرورت دارد و حذف اختلاف نزدیک به 500 تومانی نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای در فرصت 5 یا 6 ماهه بعد از توافق هسته‌ای مقدور است؟

عباس وفادار کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با فرارو ضمن ابراز خرسندی از تصمیم و عزم دولت برای تک‌نرخی کردن ارز گفت: هر وقت که ارز تک‌نرخی نباشد و نرخ آن بر پایه عرضه و تقاضا تعیین نشود در کشور شاهد فساد خواهیم بود.

این استاد دانشگاه افزود: در سالهای اخیر که به برخی کالاها ارز با نرخ ترجیحی ارائه شد نیز مشاهده کرده‌ایم که عملاً هیچ‌یک از آن کالاها با نرخ ارز ترجیحی به دست مردم نرسیده است و تنها کسانی که این ارز را در اختیار داشته‌اند، سود بردند.

عضو شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران همچنین گفت: به اعتقاد من اگر دولت بخواهد برای برخی کالاها سوبسید در نظر بگیرد و امتیاز ویژه‌ای به آنها بدهد می‌توان این کار را به‌جای ارز ترجیحی با یک سازوکار مناسب انجام داد. به‌عنوان‌مثال می‌توانند در بحث حق بیمه تأمین اجتماعی، حقوق‌ها و ... امتیازاتی را در نظرگیرند تا امتیاز خاصی که قصد ارائه آن رادارند در مسیر درست باشد و مایه ایجاد رانت و فساد اقتصادی نشود.

وی در پاسخ به این پرسش که تبعات دونرخی ماندن ارز تا چند ماه بعد از توافق هسته‌ای با توجه به شوکی که احتمالاً به بازار وارد می‌شود، چیست؟ گفت: به نظر من مسئله خیلی خاص و پیچیده‌ای ایجاد نخواهد شد. درست است که بعد از انجام توافق بازار با یک شوک روانی مواجه می‌شود اما آسیب‌های فراتر از چیزی که اکنون با آن مواجه هستیم، نخواهد بود.

وفادار تأکید کرد: ما آفت‌های وجود ارز دونرخی را تاکنون هم تجربه کردیم لذا تصمیم و اراده دولت برای خروج از این وضعیت بسیار خوب است. هر عقل سلیمی می‌داند که اگر ارز تک‌نرخی نباشد برای عده‌ای فرصت‌های ویژه و رانت ایجادشده و فساد اقتصادی گسترده می‌شود لذا برای خروج از این وضعیت بحرانی راهی غیر از تک‌نرخی کردن ارز نیست.

گفتنی است بر اساس اعلام رییس‌کل بانک مرکزی راه‌اندازی بورس ارز نیز پس از یکسان شدن نرخ ارز در دستور کار قرار خواهد گرفت. به گفته سیف راه‌اندازی این بورس در شرایط کنونی تأثیر زیادی بر بازار نخواهد داشت.

سیف به این سؤال که مرجع مبادلات ارزی بعد از یکسان شدن نرخ ارز چه خواهد بود نیز پاسخ داده است. به گفته وی بازار بین‌بانکی به‌عنوان مرجع مبادلات ارزی کفایت می‌کند. این یعنی بانک‌ها باید عناصر اصلی فعال در بازار ارزی بین‌بانکی باشند و سایر مجموعه‌ها نیز در ارتباط با بانک‌ها مشکل خود را حل کنند.

رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه در دنیا از دو راه بورس ارز یا بازار بین‌بانکی برای این کار استفاده می‌شود، گفته است «در ایران نیز پس از تجربه یکسان‌سازی نرخ ارز در اوایل دهه 80، بازار بین‌بانکی مسئله را حل می‌کرد و به نظر می‌رسد که همین تجربه مجدداً کافی است. البته بورس ارز نیز می‌تواند در معاملات آتی اثرات مثبتی در پی داشته باشد.»