چالش انتخاباتی دولت و شورای نگهبان

فرارو- سال انتخابات است و همه نگران برگزاری آن در سلامت کامل هستند. دولتی ها با موضع گیری ها و اظهار نظرهای مختلف تاکید می کنند که مجری اجرای قانون اساسی خواهند بود و شورای نگهبان هم از عزم خود برای نظارت جدی بر انتخابات می گویند اما این اظهار نظرها شائبه قرار گرفتن این دو نهاد را در مقابل هم ایجاد می کند.

امروز حسن روحانی در سخنرانی در جمع فرمانداران و استاندران ضمن آنکه یادآوری کرد که ما امانتداریم و نباید که نظرات شخصی و جناحی مان را اعمال کنیم، گفت: «قدرتی که در اختیار دستگاه اجرایی است یک امانت است، مردم این قدرت را با صندوق آرا به عنوان امانت چهارساله در اختیار ما گذاشتند ... مردم آن زمان همه حرف های خودشان را زدند، گفتند ما این قدرت را به شما می دهیم به شرط عدالت، اجرای قانون و تحقق قانون اساسی و انتظار ما از شما یک دولت متعادل و تعامل گراست.»

روحانی گفت: "معیار صلاحیت و عدم صلاحیت در چارچوب قانون و برمبانی مراجع قانونی است، نه چیز دیگر و در انتخابات به هیچ وجه نمی توانیم به شایعات و اتهامات توجه کنیم." به گفته رئیس جمهور "اتهامات باید در یک دادگاه صالحه بحث شود و متهم و وکیلش از خود دفاع کنند، سپس رای داده شود به همین دلیل ما قاضی نیستیم و صلاحیت سنج هم همراه نداریم که بخواهیم صلاحیت سنجی کنیم."

روحانی همچنین تاکید کرد که در انتخابات مجلس و خبرگان دولت به عنوان مجری قانون اساسی وارد عرصه می شود. او توضیح داد: «رئیس‌جمهور دو حیثیت دارد، یکی آنکه رئیس دستگاه اجرایی است و دیگری که یک حیثیت مهمی است آن که است که پاسدار حقوق مردم و آزادی مردم است.»

مطابق قوانین، شورای نگهبان مسئول تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری و همچنین نظارت بر اجرای انتخابات است.

همزمان احمد جنتی دبیر شورای نگهبان در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه دولت و وزارت کشور نمی‌توانند به یک جریان سیاسی گرایش داشته باشند، اظهار کرد: «بنده متأسفم که بعضی از مقامات ما گرایش خود را مشخصا و صراحتا بیان می‌کنند ...  در یک دوره‌ ای وزارت کشور ( دوران گذشته ) صراحتا در مقابل شورای نگهبان ایستاد و می‌گفتند حق ندارید شما در شهرها و روستاها دفتر داشته باشید»

جنتی افزود: یکی از مسئولان چند وقت پیش اعلام کرد اگر مجلس را گرفتیم می‌توانیم در این جایگاه بمانیم و اگر نگرفتیم نمی‌توانیم بمانیم. این حرف خیلی معنای بدی دارد و به معنای دخالت در امر انتخابات است.

این سخنان این شائبه را ایجاد می کند که این دو نهاد مسئول برگزاری انتخابات در تقابل با هم قرار دارند. سوال اینجاست که چطور باید از ایجاد اینگونه چالش های احتمالی جلوگیری کرد و برگزاری یک انتخابات سالم را در الویت قرار داد؟

حشمت الله فلاحت پیشه، کارشناس مسایل سیاسی و نماینده پیشین مجلس در گفت و گو با فرارو کاستی در وجود یک نهاد مستقل برای برگزاری انتخابات را علت طرح شدن این نوع موضع گیری های مقابل هم دانست و گفت: در دموکراسی های امروز دنیا برگزاری انتخابات به عهده نهادی مستقل از دولت و دیگر نهادی قدرت است که منافع سیاسی، اقتصادی و ... خاصی نداشته باشد اما متاسفانه در ایران چنین نهادی نداریم.

وی افزود: تا زمانی که دولت مسئول برگزای انتخابات باشد طبیعی است که اظهارنظرهای متفاوت و بعضا متقابلی از سوی مقامات دولتی، شورای نگهبان‌، گروه های سیاسی، و ... عنوان شود. به عنوام مثال، مجلس خودش یکی از عوامل اثر گذار در انتخابات است زیرا قوانین را تصویب می کند که در انتخابات اثر خواهد داشت. به عبارت دیگر باید گفت که ضعف ساختاری در ایران سبب می شود که دستگاه های مختلف در برگزاری انتخابات اثر داشته باشند.

این کارشناس مسایل سیاسی ادامه داد: قانون جامع انتخابات یکی از الزامات نظام انتخاباتی در ایران است که در زمان وزارت آقای پورمحمدی پیش نویس آن تهیه شد اما متاسفانه به رسم کشورهای جهان سوم که طرح ها با افراد کنار می روند، بعد از او به فراموشی سپرده شد. به اعتقاد من بر اساس آن پیش نویس خیلی از شائبه ها و اختلاف ها در مورد انتخابات قابل رفع بود.

فلاحت پیشه در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی و بدون تغییر در ساختار انتخاباتی چطور باید از ایجاد چالش در این زمینه جلوگیری کرد، گفت: در شرایط فعلی که انتخابات مجلس دهم و خبرگان رهبری باید در چارچوب همین ساختار انتخاباتی برگزار شود ضروریست که از موضع گیری های چالش ساز پرهیز شود. دولت و شواری نگهبان باید در اظهارات و موضع گیری های خود دقت بیشتری داشته باشند تا شائبه اختلاف و تقابل ایجاد نشود.

وی با بیان این که همه انتخابات های گذشته در چارچوب همین ساختار انتخاباتی برگزار شده است، گفت: در موارد گذشته نیز به رغم اختلافات و بگو و مگوها انتخابات هایی برگزار شد که مورد اطمینان مردم بوده است لذا انتظار می رود مسولان اجرای – دولت و شورای نگهبان – به نحوی اظهار نظر کنند که این فضای اطمینان از میان نرود.

نماینده پیشین مجلس در ادامه گفت: دولت روحانی نیز مانند دولتهای گذشته تلاش خود را می کند که افراد نزدیک به خود در انتخابات مجلس پیروز شوند اما این به معنی دستکاری در انتخابات و عدم سلامت آن نیست. دولت های گذشته نیز این تلاش ها را کرده اند و باید همه چیز را در این خصوص با حسن نیت دید تا انتخاباتی سالم شکل گیرد.

فلاحت پیشه در پاسخ به این پرسش که آیا با قرار دادن مبنی برحسن نیت و سکوت در مورد اختلافات موجود، مساله حل خواهد شد، گفت: بحث سکوت کردن نیست، موضوع این است که موضع گیری های مسئولان باید صیانتی باشد نه رقابتی. صیانتی به این معنا که هر دو طرف مجری و ناظر انتخابات به مردم اطمینان دهند که انتخاباتی سالم برگزار می شود. این درحالی است که موضع گیری های رقابتی و همراه با جانبداری این اطمینان را از بین می برد.

وی افزود: به اعتقاد من دولت و شورای نگهبان، مجلس و دیگر نهادهای اثرگذار در انتخابات به قدر کافی فرصت دارند که مشکلات و اختلافات خود را در جلسات مشترک حل کنند و آن را به سطح افکار عمومی نکشانند زیرا رسانه ای شدن این موضع گیری ها و درگیر کردن افکار عمومی با آن نتیجه ایی جز عدم اطمینان مردم به انتخابات و شائبه افکنی نخواهد داشت.