افشین داورپناه؛ اینکه صدا و سیما بخشی از برنامههای خود را به جای تبلیغ مواد خوراکی و مصرفی و ... به معرفی کتاب و نقد و بررسی وضعیت کتاب و نشر اختصاص بدهد، اتفاق خجستهای است اما به شرط اینکه چنین فرصتی و امکانی به دایره معرفی برخی از کتابها، نویسندگان یا ناشران ویژه محدود نشود.
چند شب پیش، در سیما و آن هم در بخش خبر، گزارشی چند دقیقهای پخش شد که هدفی جز تبلیغ برای یک کتاب خاص را دنبال نمیکرد، آن هم کتابی که انتشارات «سروش» ـ وابسته به صدا و سیما ـ آن را منتشر کردهاست! در ابتدای این گزارش، تصاویری بیکیفیت از شعرخوانی چند شاعر طنزپرداز مربوط به سالهای قبل پخش میشد و بعد با یک شاعر جوان طنزپرداز، مصاحبه کوتاهی انجام میشد و در پایان، گزارش با نشان دادن جلد جدیدترین کتاب طنز این شاعر، که به تازگی در نمایشگاه کتاب نیز ارائه شده بود، تمام میشد! در واقع، هدف اساسی این گزارش معرفی کتاب مذکور بود و بقیه گزارش بهانهای بود برای پوشش دادن تبلیغ مورد نظر به عنوان یک گزارش خبری مرسوم!
در اینجا چند سئوال مطرح است:
1ـ آیا این نوع تبلیغ برای کتاب، مشمول حال همه کتابها و نویسندگان در صدا و سیما به عنوان رسانهای همگانی میشود؟
2ـ آیا بخش خبر، جای مناسبی برای تبلیغ کتاب است؟
3ـ آیا برای این رپرتاژ آگهی از موسسه سروش، هزینهای دریافت شدهاست؟
در این جا، بحث درباره این کتاب و شاعر جوان ـ که از قضا سرودههایی نمکین و دوست داشتنی دارد، نیست، بحث اصلی بر سر فضایی است که از آن به شکل نابرابری استفاده میشود. «خبر» یکی از پربینندهترین برنامههای صدا و سیما به شمار میرود اما آیا صدا و سیما در این بخش، مجاز به تبلیغ است؟ آن هم برای محصولی که خود تولید کردهاست! اگر چنین است آیا چنین امکانی برای ناشران و کتابهای دیگر هم وجود دارد؟
صدا و سیما در چند سال اخیر، توجه خاصی به برنامههای ویژه «کتاب» نشان دادهاست که نتیجه آن را میتوان در اجرا و پخش برنامههای ثابتی در حوزه کتاب دید. همچنین برنامههایی که اگر چه خاص کتاب نیست اما در لابه لای آنها، کتاب یا کتابهایی معرفی میشود. یقینا نقد و بررسی این برنامهها و تجربیاتی از این دست، میتواند در ارتقاء جایگاه موضوع کتاب و کتابخوانی (و در نتیجه ارتقاء سواد و آگاهی) نقشی موثر داشته باشد.
4 تا کتاب همفکر خودشون رو هم تبلیغ میکنند