درآمد 93,000,000,000 دلاری صنعت بشقاب و رسیور!

خدمات مرتبط به تلویزیون‌های ماهواره‌ای در سراسر جهان که درآمد سالیانه ۹۳ میلیارد دلاری برای شرکت‌های ماهواره‌ای به همراه دارند، محصول اصلی صنعتی به نام صنعت فضایی هستند.
 
انجمن اس.آی.ای (SIA) یک نهاد فعال درزمینه صنعت ماهواره است که از سال ۱۹۹۵ / 1374 توسط بزرگ‌ترین شرکت‌های ماهواره‌ای دنیا (که اغلب در آمریکا مشغول هستند)، تأسیس شده است. این انجمن درزمینه مسائل مرتبط به صنعت ماهواره ازجمله بازار کسب‌وکار این حوزه فعالیت دارد و هرسال در این زمینه معتبرترین گزارش‌ها را منتشر می‌کند.
 
بر اساس اطلاعات معتبری که این انجمن در اختیار علاقه‌مندان به صنعت فضایی می‌گذارد، بیشترین بخش گردش مالی مرتبط به صنعت و فناوری فضایی در بخش ماهواره و به‌ویژه در ارائه خدمات ماهواره‌ای است و درصد بسیار کمی از درآمد این صنعت به پرتاب و ساخت ماهواره ارتباط دارد. این درحالی‌ است که برای ساخت و پرتاب ماهواره بالاترین هزینه و سطح علمی و فناوری موردنیاز است.
 
از طرفی صنعت تجهیزات زمینی (تجهیزاتی مثل همین بشقاب و رسیورهای معمولی یا تخصصی) که هم جنبه علمی و هم جنبه تجاری دارد، به نسبت درصد درآمد بیشتری را به خود اختصاص داده است؛ اما نکته جالب اینجاست که ارائه خدمات ماهواره‌ای که دانش موردنیاز در آن عموماً در سطح یک کارشناس ساده است و بیشتر به روش‌های بازاریابی و تجاری متکی است، بالاترین درصد درآمد صنعت ماهواره را به خود اختصاص داده است.
 
گردش میلیاردها دلار در صنعت ماهواره
آخرین گزارش انجمن صنعت ماهواره که در سایت اینترنتی این نهاد نیز موجود است، در سپتامبر ۲۰۱۴/ شهریور ۱۳۹۳، منتشر شده و از آن نکات قابل‌تأمل بسیاری را می‌توان برداشت کرد.
 
بر اساس اطلاعات ارایه‌شده در همین گزارش، صنعت ماهواره در سال ۲۰۱۳ / 1392 دارای گردش مالی ۱۹۵.۲ میلیارد دلار بوده که این مقدار در مقایسه با سال ۲۰۱۲ / 1391 با گردش مالی ۱۸۸.۸ میلیارد دلار، حدود ۳ درصد رشد کرده است.
 
این در حالی است که رشد اقتصاد جهانی در همان سال (۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳)، حدود ۲.۴ درصد و میزان رشد اقتصادی آمریکا نیز ۲.۸ درصد بوده است. البته رشد صنعت ماهواره در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال ۲۰۱۱ با گردش مالی ۱۷۷.۴ میلیارد دلار نیز حدود ۶ درصد بوده است.
 
همچنین میزان رشد صنعت ماهواره در سال ۲۰۰۸، ۲۹ درصد، در سال ۲۰۰۹، ۱۱ درصد، در سال ۲۰۱۰، ۴ درصد و در سال ۲۰۱۱ حدود ۶ درصد بوده است.
 
آنچه قابل‌توجه است، کشور آمریکا از این بازار پردرآمد با گردش مالی چند صد میلیارد دلاری، حدود ۴۴ درصد سهم دارد و ۶۶ درصد آن نیز به بقیه کشورهای جهان می‌رسد.
 
رشد هماهنگ درآمد
صنعت ماهواره درواقع زیرمجموعه‌ای دو صنعت مخابرات و صنایع فضایی به‌حساب می‌آید. طوری که ۶۰ درصد از درآمد جهانی صنایع فضایی و ۴ درصد از درآمد جهانی صنعت مخابرات (که حدود ۵ تریلیون دلار برآورد می‌شود)، از طریق صنعت ماهواره تأمین می‌شود.

گردش مالی صنایع فضایی نیز در آخرین گزارش انجمن صنعت ماهواره، حدود ۳۲۰ میلیارد دلار در ۲۰۱۳ اعلام شده است (البته منابع دیگر برای سال ۲۰۱۴ حدود ۳۵۰ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند) که جدای از ۱۹۵ میلیارد دلاری که از طریق صنعت ماهواره تأمین می‌شود، ۱۲۵ میلیارد دلار مابقی را مدیون پروازهای فضایی سرنشین‌دار، فضاپیماهای زیرمداری و بودجه‌های دولتی در حوزه فضایی است.
 
اما نکته جالب‌توجه اینجاست که رشد جهانی صنعت ماهواره کاملاً هماهنگ با رشد جهانی درآمدهای حاصل از مخابرات و صنایع فضایی است.
 
ماهواره‌های مخابراتی و ماهواره‌های مخابراتی تجاری
هم‌اکنون حدود ۱۲۰۰ دستگاه ماهواره دور زمین در حال گردش هستند که بیش از ۵۰ درصد آن‌ها را ماهواره‌های مخابراتی تشکیل می‌دهند؛ اما ۴۰ درصد از این ۱۲۰۰ ماهواره، ماهواره‌های مخابراتی تجاری هستند و نکته جالب اینجاست که بیش از ۵۰ کشور دنیا دست‌کم یک ماهواره عملیاتی در مدار دارند.
 
به‌جز ماهواره‌های مخابراتی تجاری، ۱۳ درصد ماهواره‌های دنیا را ماهواره‌های مخابراتی دولتی، ۱۳ درصد را ماهواره‌های سنجش‌ازدور، ۱۲ درصد را ماهواره‌های تحقیق و توسعه، ۸ درصد را ماهواره‌های ناوبری، ۷ درصد را ماهواره‌های جاسوسی-نظامی، ۵ درصد را ماهواره‌های علمی و ۳ درصد باقیمانده را ماهواره‌های هواشناسی تشکیل می‌دهند.
 
خدمات ماهواره‌ای عامل اصلی درآمدهای میلیاردی
آخرین گزارش انجمن صنعت ماهواره می‌گوید در دهه گذشته (نسبت به سال ۲۰۰۴)، صنعت ماهواره‌ای حدود سه برابر رشد داشته و میانگین رشد این صنعت حدود ۱۱ درصد در سال بوده است.
 
جالب اینجاست که ۶۱ درصد از میزان گردش مالی حدود ۱۹۵ میلیارد دلاری این صنعت، متعلق به خدمات ماهواره‌ای است. همچنین ۲۸ درصد مربوط به تجهیزات زمینی، ۳ درصد صنعت پرتاب و تنها ۸ درصد متعلق به سازندگان و تولیدکنندگان ماهواره‌هاست.
 
به همین دلیل است که کارشناسان فضایی توجه به خدمات ماهواره‌ای را وسیله‌ای مناسب برای درآمدزایی میلیاردی و حتی تأمین هزینه‌های سنگین فناوری فضایی اعلام می‌کنند. درحالی‌که ارائه خدمات ماهواره‌ای در مقایسه با بخش‌هایی مثل صنعت پرتاب، ساخت ماهواره و تجهیزات زمینی، نیاز چندانی به پیشرفت در حوزه دانش و فناوری ندارد.
 
تلویزیون بخشی از خدمات ماهواره‌ای
خدمات ماهواره‌ای شامل خدمات بازار مصرف‌کنندگان (مثل رادیو و تلویزیون و پهنای باند ماهواره‌ای)، خدمات ماهواره‌ای ثابت (مثل توافق‌نامه‌های ترانسپاندرهای ماهواره‌ای و خدمات شبکه‌ای مدیریت‌شده شامل مدیریت پرواز فضایی)، خدمات ماهواره‌ای سیار (داده‌ها و اصوات موبایل) و درنهایت خدمات تصاویر ماهواره‌ای و سنجش‌ازدور می‌شود.
 
جالب اینجاست که از میزان ۱۱۸.۶ میلیارد دلاری که از طریق خدمات ماهواره‌ای در جهان در گردش است، ۹۲.۶ میلیارد دلار مدیون تلویزیون‌های ماهواره‌ای است.
 
همچنین خدمات مرتبط به تصاویر ماهواره‌ای-تلویزیونی اچ‌دی بخش اعظمی از صنعت ماهواره را تشکیل می‌دهد و هم‌اکنون بیش از ۷۱۰۰ کانال ماهواره‌ای دارای پخش اچ‌دی هستند که از این مقدار ۵۹ درصد قاره آمریکا را پوشش می‌دهند ولی رشد بسیار خوبی در آسیا و اروپا نیز مشاهده می‌شود.
 
در یادداشت بعدی به بررسی تأثیر سازندگان ماهواره و پرتاب‌کنندگان نیز در این صنعت سودآور جهانی خواهیم پرداخت.