"حسابدار آشویتس" محاکمه می‌شود

هفتاد سال پس از جنگ جهانی دوم یکی از آخرین همدستان نازی‌ها در فاجعه هولوکاست محاکمه می‌شود. اسکار گرونینگ ۹۳ ساله به همکاری در قتل ۳۰۰ هزار نفر متهم است. او ده سال پیش در چند مصاحبه از خاطرات خود در آشویتس گفته بود.

به گزارش دویچه وله، اسکار گرونینگ سال ۲۰۰۵ میلادی در چند مصاحبه با روزنامه‌های آلمانی از خاطرات دوران خدمت خود در اردوگاه آشویتس صحبت کرده بود.

یکی از جملات او در این مصاحبه‌ها به نخستین خاطره او از اتاق‌های گاز برمی‌گشت: «در آن شب ژانویه سال ۱۹۴۳ برای نخستین‌بار دیدیم که یهودیان چطور به اتاق گاز فرستاده می‌شوند. صدای فریادهای وحشت‌زده آنها را در اتاق گاز وقتی درها به روی‌شان بسته می‌شد، می‌شنیدم.»

اسکار گرونینگ به مدت دو سال، از سپتامبر ۱۹۴۲ تا اکتبر ۱۹۴۴ در گردان "حفاظتی ارتش نازی" که به طور مخفف "اس اس" خوانده می‌شد، خدمت می‌کرد.

مطبوعات و رسا‌نه‌های آلمان این افسر سابق ارتش نازی را "حسابدار آشویتس" می‌خوانند، چون او مسئول جمع‌آوری پول، اشیای با ارزش و جواهرات یهودیانی بوده است که به اردوگاه‌های مرگ فرستاده می‌شدند.

گرونینگ خود را بی‌گناه می‌داند. او سال ۲۰۰۵ تأکید کرده بود: «من هیچ‌کس را نکشتم. من تنها چرخ کوچکی در ماشین مرگ بودم. من مجرم نبودم.»

اتهام: پشتیبانی ماشین‌مرگ
حال ده سال پس از گفتگوی اسکار گرونینگ با روزنامه‌ها، او محاکمه می‌شود. دادگاه گرونینگ که از سه‌شنبه (۲۱ آوریل/ اول اردیبهشت) آغاز می‌شود، احتمالا آخرین محاکمه بزرگ رسیدگی به جنایات نازی‌ها در آلمان خواهد بود.
کیفرخواست دادستان ایالت نیدرزاکسن علیه گرونینگ به شواهدی محدود شده که "عملیات مجارستان" را در بر می‌گیرد. این دادستان مسئول پیگیری جنایات نازی‌هاست.

در "عملیات مجارستان" در جریان جنگ جهانی دوم، افسران ارتش نازی ‌در فاصله ۱۴ مه تا ۱۱ ژوئن سال ۱۹۴۴ حدود ۴۲۵ هزار یهودی مجارستان را به اردوگاه آشویتس فرستادند.

از این تعداد ۳۰۰ هزار نفر بلافاصله پس از ورود به آشویتس به اتاق‌های گاز فرستاده و کشته شدند.

در فاصله این دو ماه ۱۳۷ قطار از مجارستان راهی اردوگاه آشویتس شد. وظیفه گرونینگ در آن زمان جمع‌آوری چمدان‌هایی بود که یهودیان در ایستگاه راه‌آهن جا گذاشته بودند.

در کیفرخواست ۸۵ صفحه‌ی گرونینگ آمده است: «او رد و نشان قتل‌عام جمعی (یهودیانی که به اردوگاه مرگ فرستاده شدند) را پیش از رسیدن گروه‌های بعدی زندانیان پاک ‌می‌کرد.»

گرونینگ باید پول‌هایی را که در چمدان‌ها پیدا می‌کرد می‌شمرد، دسته‌بندی می‌کرد و به مقر مرکزی اس اس در برلین می‌فرستاد. در کیفرخواست او آمده است که گرونینگ با این خدمت از کشتار برنامه‌ریزی شده یهودیان پشتیبانی کرده است.

کریستوف هویبنر، معاون "کمیته بین‌المللی آشویتس" معتقد است که به پرونده گرونینگ با ده‌ها سال تأخیر رسیدگی می‌شود. او می‌گوید: «این متهم بهترین سال‌های زندگی‌اش را در آرامش و آزادی در جامعه زندگی کرده است.»

گرونینگ که متولد ۱۰ ژوئن سال ۱۹۲۱ است زمانی که تنها ۲۱ سال داشت برای خدمت به آشویتس فرستاده شد و وقتی جنگ جهانی دوم به پایان رسید ۲۴ سال بیشتر نداشت. او حال پیرمردی است که چندی دیگر ۹۴ ساله می‌شود.

چرا حالا؟
بسیاری می‌پرسند که چرا رسیدگی به پرونده گرونینگ به این زمان طولانی نیاز داشت؟ چرا "حسابدار آشویتس" در روزهای پایانی زندگی‌اش مقابل دادگاه قرار می‌گیرد؟ آن‌هم در حالی که در آلمان از سال ۱۹۵۸ یک "دفتر مرکزی" در شهر لودویگس‌‌بورگ برای روشن‌گری در مورد جنایات نازی‌ها وجود دارد.

یکی از دلایل این تأخیر، تصحیح قانونی است که بر اساس آن "مجرم" تعریف می‌شود. این قانون در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ دارای شرطی بود که بر اساس آن، زمانی به یک فرد مجرم گفته می‌شد که مرتکب یک جرم مشخص شده باشد.

این قانون سال ۲۰۱۱ با رأی دادگاه مونیخ در پرونده جان دمیان‌یوک تغییر کرد. جان دمیان‌یوک در جنگ‌جهانی دوم نگهبان اردوگاه سوبیبور بود. او سال ۲۰۱۱ زمانی که ۸۹ سال داشت به دلیل همکاری در قتل بیش از ۲۸ هزار یهودی به پنج سال زندان محکوم شد؛ هر چند که دخالت مستقیم او در این قتل‌ها ثابت نشده بود. دمیان‌یوک پیش از اجرای این حکم درگذشت.

در اردوگاه آشویتس در فاصله سال‌‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ حدود هفت هزار افسر اس اس خدمت می‌کردند. توماس والتر، وکیل بیش از ۳۰ شاکی پرونده اسکار گرونینگ می‌گوید: « اگر معیارهای حقوقی امروز، آن زمان (بعد از جنگ) وجود داشت، باید در آلمان فدرال برای هزاران مرد و زن پرونده تشکیل می‌شد.»

او تصریح می‌کند: «اما آن زمان نمی‌خواستند که این طور باشد.» در نتیجه کسانی که به نازی‌ها کمک کرده بودند، مورد پیگرد قرار نگرفتند. اسکار گرونینگ هم برای خدمت در اردوگاه مرگ نازی‌ها هرگز مجازات نشد.

دستگاه قضایی آلمان اما ۳۰ سال پیش پرونده‌ای برای او تشکیل داد. اما این پرونده به دلیل کافی نبودن مدارک در سال ۱۹۸۵ بسته ‌شد. اسکار گرونینگ آن زمان شهادت داده بود که "به طور مستقیم در قتل‌عام یهودیان دخالت نداشته و تنها از چمدا‌ن‌ها مراقبت می‌کرده است".

امید به اجرای دیرهنگام عدالت
دادگاه لونه‌بورگ ۲۷ روز را برای رسیدگی به پرونده گرونینگ تعیین کرده است. این دادگاه قرار است تا پایان ژوئن رأی خود را صادر کند. بیش از ۶۰ شاکی که حالا در آمریکا، مجارستان، کانادا و اسرائیل زندگی می‌کنند، قرار است به آلمان سفر کنند تا در دادگاه گرونینگ شهادت دهند.
اوا پوس‌تستای از بوداپست یکی از آنهاست.

او که از اردوگاه آشویتس جان سالم به در برده به روزنامه آلمانی "دی ولت" گفته است: «تنها تصور اینکه این فرد چمدان مادر گریان من را زیر و رو کرده و لباس‌های خواهرم گیلیکه را که در همان روز به قتل رسید در دست داشته، درمانده‌ام می‌کند. یک‌بار می‌خوهم در یک دادگاه آلمانی بایستم و بگویم چه دیدم.»