اختلاف گازی ایران و ترکیه در بن‌بست

ترکیه اخیرا اعلام کرد پیشنهاد افزایش صادرات گاز از ایران را با قیمت پایین‌تر نمی‌پذیرد، بر همین اساس نیز زنگنه اعلام کرد قرار نیست با روند فعلی صادرات گاز برای ترکیه تخفیف قیمتی قائل شوند.

اواخر بهمن ماه سال 92 شرکت بوتاش ترکیه با دو ادعا که اولا در 53 روز گذشته سال 92 صادرات گاز ایران به این کشور به میزان مورد توافق نبوده است و 25 درصد از حجم آن کاسته شده است و از سوی دیگر قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه نسبت به دیگر کشورهای منطقه بالا است به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کرد.

پیگیری خبرنگار فارس پس از این شکایت حاکی از آن بود که با از گذشت 2 ماه از اعلام این شکایت مقرر شد خردادماه سال 93 کارشناسان مورد اطمینان ایران و ترکیه که از دو کشور کانادا و انگلیس هستند، نظر نهایی خود را در مورد روند صادرات گاز ایران به ترکیه در دادگاه لاهه اعلام کرده و پس از آن نیز دادگاه وارد شور نهایی شود.

بازخوانی شکایت گازی ترکیه از ایران

اگرچه بارها علت شکایت گازی ترکیه از ایران در خبرگزاری فارس مطرح شده است، اما حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی فارس در این خصوص می گوید: در قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه این اجازه داده شده که هر یک از طرفین 5 بار درباره قیمت و دیگر موارد قرارداد شکایت و درخواست بازنگری داشته باشند و شکایت اخیر گازی ترکیه دومین شکایت در قالب این قرارداد است.

وی اضافه می کند در بار نخست شکایت ترکیه در سال‌های گذشته 15 درصد از قیمت گاز ایران کاسته شده بود و مرجع داوری گفته بود مباحث مربوط به price reduction یا (کاهش قیمت) از اختیارات ما نیست و ترک‌ها دوباره بر همین اساس شکایت کردند که در حال رسیدگی است.

وی با تاکید بر اینکه اگر شکایت ترکیه به جایی برسد هم قطعا نخواهند توانست آنچه را که مدنظر دارند محقق کنند، تصریح می کند: ترکیه دو شکایت مبتنی بر price reduction و price revision مطرح کرده است که در مجموع قریب به 60 درصد کاهش قیمت در گاز صادراتی ایران را شامل می‌شود.

مدیرعامل شرکت ملی گاز توضیح می دهد: price reduction به مباحث قیمتی در منطقه و جهان می‌پردازد و price revision به آماده بودن زیر ساخت‌ها و بستر صادرات گاز و عمل به تعهدات باز می‌گردد که اجزای ادعای کاهش 60 درصدی قیمت گاز را از سوی ترکیه تشکیل داده است.

براین اساس ترک‌ها از یک سو مدعی کم فروشی ایران در گاز ارسالی به ترکیه هستند و از سوی دیگر می‌گویند قیمت گاز ایران گران است و خواستار کاهش 25 درصدی قیمت گاز صادراتی هستند.

به عبارت دقیق‌تر ترکیه مدعی است در 2 ماهه منتهی به اسفند 92 صادرات گاز ایران به این کشور به میزان مورد توافق نبوده است و 25 درصد از حجم آن کاسته شده است. بر اساس این ادعا، ترک‌ها مدعی هستند ایران کم‌فروشی کرده است.

از سوی دیگر ترک‌ها مدعی شده‌اند گاز صادراتی ایران به ترکیه گران است و باید قیمت آن کاهش یابد. بر این اساس آنها خواستار کاهش 25 درصدی قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه شده‌اند.

دلیل این درخواست ترک‌ها، استناد آنها به قیمت ناچیز گاز در قرارداد مشهور صادرات گاز ایران به یکی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس است که سال‌ها پیش منعقد شده اما هنوز اجرایی نشده است.

تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه گفته است که 99 درصد یقین دارد که رای دادگاه به نفع ترکیه خواهد بود و آنکارا دو میلیارد دلار از ایران پس خواهد گرفت.

ایران برنده شکایت گازی ترکیه در یک مرحله

اواخر سال 93 بود که دیوان داوری بین المللی شکایت گازی ترکیه از ایران مبنی بر نامطمئن بودن شرکت ملی گاز ایران در تحویل گاز را رد کرد و بر دفاع انجام شده توسط شرکت گاز صحه گذاشت.

مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران پس از این صدور رای اعلام کرد: دعوای بسیار سنگین شرکت بوتاش ترکیه علیه شرکت ملی گاز ایران با خواسته کاهش در قیمت گاز صادراتی ایران به دلیل نامطمئن بودن شرکت ملی گاز ایران در تحویل گاز و نداشتن گاز کافی برای این منظور، به نفع شرکت ملی گاز ایران به پایان رسید.

عزیز الله رمضانی اضافه افزود: رای دیوان داوری بین المللی متضمن رد کامل ادعای شرکت بوتاش ترکیه و قبولی دفاع‌های انجام شده توسط شرکت ملی گاز ایران است.

وی خاطرنشان می کند ادعای شرکت بوتاش ترکیه در ژانویه سال ٢٠١٢ میلادی به دیوان داوری بین المللی ارجاع شد و در نهایت با رای ١٠ نوامبر ٢٠١٤ میلادی این دیوان به پایان رسید.

به گفته مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران، دعوای دیگر شرکت بوتاش مربوط به ادعای کاهش قیمت به دلیل تجاری بود که هنوز تحت بررسی دیوان داوری بین المللی است.

ماه آینده نتیجه دومین شکایت گازی ترکیه از ایران مشخص می شود

چندی قبل خبرگزاری رویترز به نقل از وزیر انرژی ترکیه اعلام کرد: اختلاف قیمت میان ترکیه و ایران درباره واردات گاز که به یک دادگاه بین المللی ارجاع داده شده است، شاید تا ماه مه آینده نهایی شود.

ترکیه ادعا می کند گاز صادراتی ایران به ترکیه گران است و باید قیمت آن کاهش یابد، بر این اساس آنها خواستار کاهش 25 درصدی قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه شده اند. در صورت پذیرش کامل درخواست ترکیه، قیمت گاز صادراتی ایران به حدود 35 سنت در هر مترمکعب کاهش خواهد یافت.

پیشنهاد ایران برای افزایش صادرات گاز به ترکیه

در هین بررسی شکایت گازی ترکیه از ایران در  دیوان داوری بین المللی ایران پیشنهاد افزایش صادرات گاز به ترکیه را مطرح کرد و مذاکرات در این خصوص آغاز شد.

در همین رابطه معاون امور گاز وزیر نفت از آمادگی ایران برای تغییر در شرایط قراردادهای گازی با ترکیه خبر داده و می گوید پیش از سفر اردوغان به ایران و اعلام آمادگی ترکیه برای خرید بیشتر گاز ایران در صورت کاهش قیمت؛ آقای زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرده بود اگر ترکیه آمادگی داشته باشد حجم بالاتری گاز از ایران بخرد، ایران هم آمادگی تغییر قیمت فروش گاز به ترکیه و امضای قرارداد جدید را دارد.

وی ادامه می دهد: با توجه به این که قیمت نفت و فرآورده های نفتی در جهان کاهش یافته است و از طرف دیگر قیمت گاز تابع قیمت نفت است، آمادگی این را داریم در صورت درخواست حجم گاز بالاتر از سوی ترکیه قرارداد جدید را با قیمت پایین تر امضا کنیم.

ترکیه پیشنهاد گازی ایران را نپذیرفت

وزیر نفت روز گذشته در خصوص تعاملات گازی ایران و ترکیه با اشاره به شکایت گازی ترکیه از ایران اعلام کرد در دیدار روسای جمهور ایران و ترکیه از طرف ایران پیشنهاد شد که اگر ترکیه خرید گاز از ایران را دو برابر کنند قدری تخفیف به آنها بدهند، اما آنها نپذیرفتند که دریافت گاز از ایران را دو برابر کنند.

پیش از این مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده بود قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه مناسب بوده و این قیمت فرمولی از قیمت نفت است و با افزایش و کاهش آن تغییر می کند.

حمیدرضا عراقی تصریح کرده بود به طور کلی هر فروشنده دوست دارد محصول خود را با گرانترین قیمت بفروشد و از طرف دیگر خریدار نیز تمایل دارد این محصول را با کمترین قیمت خریداری کند و در ادامه به یک نقطه تعادل می رسند که برای هر دو طرف رضایتمند است.

تخفیفی در کار نیست

پس از آنکه ترکیه پیشنهاد افزایش صادرات گاز ایران را با قیمت کمتری نپذیرفت مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم  اعلام کرد: قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه مناسب بوده و این قیمت فرمولی از قیمت نفت است و با افزایش و کاهش آن تغییر می کند.

وی با بیان این که ترکیه بهترین مشتری ماست، تاکید کرد: ایران یک قرارداد بلند مدت صادرات گاز با ترکیه دارد و سال گذشته بدون وقفه تعهد خود را انجام و این کشور نیز بر اساس قرارداد هزینه این گاز را بدون فرصت سوزی تحویل داد.

براساس گفته های مدیران شرکت ملی گاز ایران در سال گذشته 9 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه ارسال شده است که نشان می دهد ایران به تعهدات خود در قبال صادرات گاز به این کشور پایبند است.