مناظره داغ زائری و سالک درباره فرهنگ

برنامه «دیروز، امروز، فردا» با موضوع «در سال فرهنگ در عرصه فرهنگی چه کردیم؟» با حضور حجت الاسلام سالک، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و حجت الاسلام زائری، استاد حوزه و دانشگاه از شبکه سوم سیما پخش شد.

در ابتدای این برنامه حجت الاسلام سالک با تاکید براینکه باید مطالبات انقلاب اسلامی در رابطه با مسائل فرهنگی که از بیان امام خمینی(ره) و رهبری گفته می‌شود احیا شود، گفت: سیاست در مسئله فرهنگ که در کمیسیون فرهنگی مجلس نیز به عنوان سیاست اصلی پذیرفته شده احیای مطالبات رهبری است. در این زمینه کارهایی هم انجام شده است.

وی افزود: مسئله دوم تقویت زیرساخت‌های فرهنگی است که نیازمند بودجه‌های سنگینی است و حدود 50 دستگاه زیرساختی را شامل می‌شود. اگر زیرساخت‌های فرهنگی در حد مطلوب باشد، ساختاری که بر اساس آن ایجاد می‌شود، می‌تواند جامعه را در مسائل فرهنگی پیش ببرد. ما برای پیگیری این دو باید مراکز پژوهشی دینی را مورد تقویت اساسی قرار دهیم. دنیا در این موضوع سرمایه گذاری ویژه‌ای دارد.

این نماینده مجلس گفت: آنچه به عهده مجلس است یک چیز است و آنچه بر عهده دولت به دلیل داشتن منابع مالی است، چیز دیگری است. ما در مجلس سعی کردیم مطالبات رهبری را به قانون تبدیل کنیم. قانون امر به معروف و نهی از منکر که تمام شد و فعلا در دست شورای نگهبان است و بعد از لایحه بودجه ابلاغ می‌شود، یکی از کارهایی است که انجام دادیم. برای تصویب این قانون ساعت‌ها کار کارشناسی شد و از نظر علما استفاده شد. اقدام دوم طرح تجهیز مساجد به عنوان سنگر فرهنگی است. مسئله سوم قانونمند کردن صدا و سیماست. طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده با 50 ماده و مشوقاتی برای ازدواج جوانان منتظر نوبت است تا در صحن علنی مطرح شود. طرح نظام جامع رسانه نیز سال آینده پیگیری و کامل می‌شود.

حجت الاسلام زائری در ادامه با تاکید بر اینکه این نوع دغدغه‌ها خیلی کم نیازهای بروز ما را برطرف می‌کند، گفت: باید دستگاه قانون گذار جریان سازی و ریل گذراری کند اما فرهنگ حوزه تشریفات و تشکیلاتی نیست. فرض کنید در مجلس برای مساجد همه کار کردیم، اگر نمازخوان یا امام جماعت جذاب نداشتیم، چه کنیم؟ در اول انقلاب جریانی بود که مردم را به مسجد می‌کشاند ولی الان دیگر این جریان به دلایلی این کشش را ندارد.

وی افزود: فرض کنید قانون نهی از منکر تصویب شد ولی اگر منکری در جامعه به عنوان منکر پذیرفته نشد، چه کنیم. کل فروش یک کتاب 200 نسخه هم نیست و ما برای آن قیصریه را به هم می زنیم ولی به این توجه نداریم که زن جنایتکار در دادگاه‌ها با چادر است. به این توجه نداریم که گداها در خیابان با چادر هستند. مشکلات فرهنگی ما جای دیگری است. ما از آموزش و پرورش نگرانیم. با وجود این همه نگرانی در مورد آموزش و پرورش ببینید بودجه‌اش چقدر است؟ بودجه انجمن‌اسلامی‌های دانش‌آموزی ما را بودجه نهادهای فرهنگی دیگر مقایسه کنید.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با وجود اینکه دستگاه‌های دولتی در انجام مسائل فرهنگی گم هستند و مجموعه‌های غیردولتی بیشتر کار می کنند ولی بودجه‌های زیادی به صورت غیر هماهنگ در این حوزه صرف می‌شود. آخر سال جا داشت تا این دغدغه جدی مورد توجه قرار بگیرد. فرهنگ مانند هواست و مسئله‌ای ضروری برای جامعه است. دستگاه‌ها باید خودشان را محاسبه کنند که در این سال که مزین به شعار فرهنگی است چه کاری انجام دادند؟ ما اگر بخواهیم سیاه نمایی و سفید نمایی نکنیم و واقع نمایی کنیم، می‌فهمیم که وضعیت بد است. وضعیت فرهنگی از وضعیت هوای خوزستان بدتر است و دستگاه‌های مسئول در این زمینه از مسئله ریزگردها مقصرتر هستند.

سالک در ادامه گفت: سینه ما بیشتر از آقای زائری پر است اما باید مبنایی باید کار کرد. نمی‌توان خلاف قانون اساسی رفتار کرد و گفت قانون نمی‌خواهیم. رسالت مجلس قانون‌گذاری است و کشور بدون قانون هرج و مرج می‌شود.

وی تاکید کرد: در نظارت بر حسن اجرای قانون دستگاه‎های نظارتی با وجود تعددی که دارند ضعیف هستند. آن کسانی که متصدی مباحث نظارتی هستند، بیشتر به قرطاس بازی می‌پردازند و مشغول رد و بدل کردن کاغذ هستند. نوع نگاه تصمیم‌سازان برای مسائل فرهنگی سطحی است و عمیق نیست. از سال 58 بودجه فرهنگی کشور تنها 1 درصد بودجه کل است. این نشان می‌دهد که مسائل فرهنگی کشور برای تصیم سازان دولتی دست دوم است. البته مسئله فرهنگ مسئله ملی است و 90 درصد فعالیت‌های فرهنگی روی دوش مردم است. این مردم هستند که با هیئت‌های مذهبی و کانون‌های فرهنگی و تعصب دینی جوان انقلابی در حوزه‌های مختلف فرهنگ کشور کار می‌کنند.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: کار دولت تامین بودجه، هدایت و نظارت است. کارشناسانی که در مورد بودجه فرهنگی تصمیم می‌گیرند، می‌گویند بیمه فلان تشکل فرهنگی هم جزو بودجه فرهنگی است. ما 20 میلیون جوان داریم. بودجه وزارت ورزش و جوانان هم در این زمینه قابل توجه است. در سال 91 وقتی از کمیسیون فرهنگی مجلس محضر رهبر انقلاب رفتیم، ایشان گفتند باور کنید قرارگاه فرهنگی کشور هستید. شورا برای همین کتاب مهندسی فرهنگی را به ثبت رساند. مهندسی فرهنگی زیرساخت حرکت فرهنگی کشور است. باید دید مزاحم‎های فرهنگی چه کسانی هستند؟ اولین دسته افراد داخلی مانند شرکت‎های خصوصی و غیر خصوصی هستند که کارهایی را انجام می‎دهند که می گویند فرهنگی است ولی فرهنگی نیست.

سالک اضافه کرد: من یکسال بر قانون عفاف و حجاب که مصوبه شورای عالی فرهنگی است نظارت کردم و دیدم گزارش دستگاه‌ها با عملکردشان یکی نیست. از فرد مسئول این موضوع را پیگیر شدیم و او گفت به من گفتند دراتاق بمان و مدیران بالایی این گزارش را نوشتند و من فقط امضا کردم. متاسفانه مجریان قوانین اعتقادشان به تحقق اهداف دینی ضعیف است. دستگاه‌های مسئول از افراد متخصص در مسائل فرهنگی استفاده نکردند. البته دستگاه‌هایی هم داریم که افراد متخصص را به کار گرفتند ولی تعدادشان کم است.

وی تاکید کرد: وقتی 180 شبکه خارجی زبان در کنار سایت‌های اینترنتی مختلف به همه مسائل فرهنگی ما حمله می‎کنند باید به این موضوع اهمیت داد. آنها برند می‌سازند که به فرهنگ کشور ما ضربه بزنند اما ما در مقابل چه کردیم؟

وقتی فساد و زیر میزی گرفتن کل جامعه را گرفت، دیگر نمی‌توان امر به معروف کرد
زائری گفت: یکی از مشکلات اصلی ما مسئولین فرهنگی هستند. مسئول فرهنگی که صبح تا شب در اتاق خودش هست و بولتن می‌خواند و هیچ ارتباطی با جامعه ندارد، چگونه می‌خواهد مشکلات فرهنگی را برطرف کند؟ متاسفانه مسئولی که نه نشریه منتشر کرده است، نه فیلم ساخته و نه هیچ کار فرهنگی دیگری انجام داده و خودش می‌گوید تمام هفته از اتاقش بیرون نمی‌رود، سرنوشت جامعه را در دست گرفته است.

وی افزود: مسئولی می‌گوید من روزنامه نمی‌خوانم. لازمه تصمیم درست تحلیل درست است، کسی که اخبار را دنبال نمی‌کند و نبض جامعه را در دست نداشته باشد و اسم دوتا سایت را نداند، نمی‌تواند با جامعه ارتباط برقرار کند و در مورد آنها تصمیم گیرد. حتی مسئولینی که برای تدریس به دانشگاه می‌آیند، تحمل نقد دانشجویان را ندارند. فاصله بین مسئولین و واقعیت جامعه از لحن صحبت مسئولین معلوم است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت:امام خمینی(ره) جمله‌ای دارند با این مضمون که برای نشر حقایق الهی باید از آبرو هم گذشت. میدان فرهنگی نیاز به کسانی دارند که از آبرو خود بگذرند. کسانی برای این انقلاب خون دادند و اکنون برای آن باید آبرو گذاشت. کار فرهنگی با کار اداری پیش نمی‌رود. برای برخی اول جایگاه مهم است، این که سر ایتام چه می‌آید مهم نیست. اینکه جوانان و زنان ما چه اعتقادی دارند، مهم نیست. بقدری این شکاف زیاد است که نمی‎شود گفت مسئولین فرهنگی ما از جامعه خبر دارند. وقتی سند و کتاب و کاغذ با واقعیت جامعه ارتباطی ندارد، نمی‌توان به آن امید داشت. البته من در زمینه فرهنگ امیدوارم همانطور که در علم نانو و علوم هسته‌ای پیشرفت کردیم در حوزه فرهنگ هم دکتر علی محمدی‌ و احمدی روشن‌هایی داریم که فرهنگ را پیش می‌برند. البته برای مقابله با انها دیگر ترورشان نمی‌کنند بلکه انقدر آنها را به مسائل حاشیه‌ای درگیر می‎کنند که تمام مسئله آنها مسائل حاشیه‌ای شود که آخر ماه دستمزد کارمندهایشان را چگونه بدهند و پول کاغذ از کجا بیاورند.

زائری تاکید کرد: در این یکسال مقام معظم رهبری به تنهایی کارهایی کرده که وزارت ارشاد انجام نداده است. ببینید جریان کتاب «من زنده‌ام» و جشنواره مردمی فیلم عمار در جامعه چه کرده است. اگر مقام معظم رهبری را از بقیه مسئولین فرهنگی جامعه جدا کرد، می‌بینیم هیچ عزمی در این زمینه در بین مسئولین فرهنگی نیست. رئیس جمهور آمریکا زمانی گفته بود که سرنوشت جامعه ما در کلاس‌های درس رقم می‌خورد. شما وضعیت آموزش و پرورش ما را ببینید. معلم باید حقوق کافی داشته باشد. طبق قوانین اسلام شهروند مومن باید با 8 ساعت کار بتواند زندگی‌اش را تامین کند تا بعد از آن سراغ دین، فرهنگی و خانواده برود. اما زیرساخت‌های اقتصادی جامعه ما درست نیست و افراد باید 3 شیفت کار کنند. وقتی فساد و زیر میزی گرفتن کل جامعه را گرفت، دیگر نمی‌توان امر به معروف کرد. بنده و بقیه مسئولان فرهنگی کشور همه سر کاریم. اتفاق دارد در تبلیغات بانک‌ها، در شهرداری‎ها و در زیرمیزی دادن‌ها می‌افتد. وقتی فقط 1 درصد بودجه برای فرهنگ است کهآن هم محقق نمی‌شود، باید چه کرد. همه ما سر کار هستیم.

سالک در پاسخ به زائری گفت: قضیه اینگونه نیست. در آسیب‌های اجتماعی 51 محور وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. باید دید دلایل مشکلات فرهنگی چیست. مبارزه با معلول فایده ندارد.عملکرد دستگاه ها و عملکرد مردم باید مورد توجه قرار گیرد. وقتی جوان تحصیل کرده ما نیازمند کار ازت بالاخره با هر میزان اعتقاداتی که دارد، زمانی دست به کارهای خطرناکی می‌زند. در قضیه گلپایگان شخص عامل تحصیلکرده بود. باید دید عاملی که او را به این وضعیت رساند چه کسی است.

وی گفت: بدتر از موضوع بدحجابی در جامعه، فیلم‌هایی است که دارد در جامعه ساخته می‌شود. از یک نگاه دیگر باید دید چه کسانی تصمیم ساز هستند. شهرداری‌ها دارند فرهنگ می‌سازند. گسترش بستر موسیقی در جامعه فساد را ترویج می‌کند. این نوع فسادهایی که در جامعه می‌آید مشکل ایجاد می‌کند. مانند مسئله کنسرت و فساد در بوشهر که بعد باید همه نیروهای جمهوری اسلامی بسیج شوند تا مشکلات را برطرف کنند. زمانی مطهری فرهنگ‌سازی می‌کرد و اکنون یک فرد که تازه لیسانسش را گرفته است. در دستگاه‌های فرهنگی افراد به نسبت تخصص در جایگاه خود نیستند.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: مسئولین تصمیم گیرنده برای اینکه بیلان کاری ارائه کنند کارهایی را انجام می‌دهند نه برای اینکه چیزی در راستای رشد فرهنگ دینی است یا نه. البته ما جوان‌های زیادی را می‌بینیم که بخاطر تدینشان در مسائل فرهنگی مشغول هستند و طرح می‌دهند ما در برابر آنها خاضع هستیم. باید دید چرا بی‌بند و باری در جامعه رشد می‌کند. باید دید چرا در بعضی اتاق‌ها محفل عشاق برپا است. ما در جایی نشستیم که میلیون‌ها تفر در داخل و خارج ما را می‌بینند و برخی مطالب را نمی‌توان گفت.

زائری گفت: ما فکر می‎کنیم که در صداوسیما اگر چیزهایی را بگوییم چه می‌شود. ملت همه این مسائل را می‌دانند.50 سال پیش اگر چیزی از تلویزون گفته نمی‌شد، مردم آن را نمی‌فهمیدند نه الان. امروز دیگر این چیزها و پارازیت و فیلتر جواب نمی‌دهد. ما تا وقتی براسای دیدگاهی که قرنها است وجود دارد که حاکمیت با دستور خودش می‌تواند تاثیرگذار باشد، پیش می‌رویم، نمی‌توانیم تاثیرگذار باشیم.

سالک در ادامه گفت: بیان درد کاری را پیش نمی‎برد.90 درصد کار فرهنگ دینی با مردم است. انقلاب اسلامی هم با افشای حقیقت دین توسط علما بر سر منبرها اتقاق افتاد و مردم با افزایش آگاهی انقلاب کردند. باید دید گروه‎های مرجع در جامعه چه کسانی هستند. وقتی استاد دانشگاه، جمهوری اسلامی را زیر سوال می‎برد باید دید چه اتفاقی می‌افتد. من زمانی دبیر گزینش کل کشور بودم ولی آقایان نتوانستند ما را تحمل کنند. جامعه را باید بدهند دست افراد متعهد و متخصص.

زائری در ادامه گفت: انقلاب ما انقلاب ارزش‎ها بود. انقلاب ذاتا تحول فرهنگی بود. دیروز ولنتاین بود، گزارشی داریم که دیروز افرادی به فروشگاه می‌رفتند و 4 میلیون تومان پول شکلات می‌دادند تا به دوست دختر یا دوست پیرشان هدیه کنند. باید دید در جامعه ما چه خبر است؟ در دوره اول مجلس، نمایندگان یک ریال هم خرج تبلیغات نمی‌کردند اما الان میلیاردی خرج می‌کنند، باید دید در جامعه چه خبر است؟ باید بپذیریم وزارت ارشاد مشکل نیست. مشکل مجوز دادن وزارت ارشاد به یک خواننده زن نیست. فرد می توانند آهنگ همان خواننده را در اینترنت گوش دهد. اتفاقات دارد در تبلیغات بازرگانی می‌افتد. جوانی که باید با قناعت زندگی خود را آغاز کند با تبلیغات به او القا می کنیم که باید آشپزخانه‌ات 300 میلیونی باشد. عامل اصلی قضیه تجمل گرایی است. ما در مورد این موضوع حساس نیستیم اما برای یک نوار کاست کفن می‌پوشیم و بیرون می‌آییم.

زائری در پاسخ به این سوال که صدا و سیما از لحاظ بودجه‎ای مجبور است که تبلیغات کند، گفت: آیا قانون گذار نمی‎تواند بگوید که به ازای هر تبلیغ اشرافی گری یک تبلیغ ضد اشرافی گری پخش کنید؟

سالک در ادامه گفت: ما می‌گوئیم صدا و سیما باید مروج همه ارزش ها باشد و دانشگاه است. وقتی دولت می‌آید و می‎گوید  51 درصد از بودجه را باید از تبلیغات به دست بیاوری باید چه کرد؟ سایستگذاری تبلیغات برعهده رئیس سازمان است. سیاست گذاری اجرایی برعهده خود مسول صدا و سیماست. صدا وسیما عامل مهمی برای جهت دهی به فرهنگ غنی اسلامی ماست و کارهای خوبی کرده است. وقتی صدا و سیما می‌آید و یک دختر جوان را در 20 سالگی اینگونه تشویق به تجمل گرایی می‎کند، این اتفاق می‎افتد.

سالک در بخش بعدی برنامه در پاسخ به این سوال که چند فیلم جشنواره فیلم فجر را دیده است، گفت: حدود یکساعت و نیم از فیلم محمدرسول الله را دیدم و بعد برای کاری باید می‌رفتم. کمیسیون برای مسائل سینما دو کار اساسی کرد اول اینکه به اساسنامه خانه سینما ورود کردیم و ساختار محکمی را ساختیم. این کار کار زیربنایی بود. همچنین به مناسبت های مختلف چند نفر را می‌فرستیم ببینند و بر اساس مشاهدات آنها تصمیم می‌گیریم. اخیرا این جو سازی علیه مجلس است که اینها روحانی هستند و چیزی حالی آنها نیست. اما این درست نیست.

وی افزود: از زمانی که پرونده ساخت برای یک فیلم داده می شود نباید فیلم رها شود. پیش از این فیلم بعد از صدور مجوز رها می شد و بعد باید آن را ممیزی می‌کردند. پیشنهاد ما این بود که از زمانی که پرونده داده می شود تا زمانی که برای اکران می‌اید یک نظارت باید روی آن باشد. مثلا فیلمی که در مورد زندگی شاه می سازند را همه اعضای کمیسیون نظارت کرده‌اند. این نظارت از زمان کارشناسی تا تولید و اکران باید صورت گیرد.

زائری: کمیته بحران تشکیل دهیم
زائری در ادامه گفت: متاسفانه مسئولان سعه صدر ندارند. از یک طرف دزد آمده و خانه را می زند و ما اینگونه نشسته‎ایم. دختر در پارک است، پسر معتاد و بی کار است، سن فحشا آمده پایین و ... بعد مسئول فرهنگی به من می‎گوید لبخند بزن. امیرالمومین وقتی می‌بیند چه اتفاقی در جامعه می‌افتد فریاد می‌کشند. مسئول فرهنگی ما وقتی با ای اوضاع خوابش می‎برد یا بی خیال است یا رگ ندارد. به مسئول فرهنگی که به فکر بنز و محافظش است دیگر نمی‎شود حرفی زد. باید قبول کنیم که در میدان جنگ هستیم.

وی گفت: اولین راهکار این است که کمیته بحران تشکیل دهیم. در حال حاضر فرهنگ در حالت پایداری نیست. در حوزه فرهنگ همه دخالت می کنند. امروز متولی فرهنگ کسی است که من باید بروم جلویش گردن کج کنم که برگه ای را امضا کند. این فاجعه است. وقتی کارها درست واگذار نشد، وقتی کار به ادم ناشایست سپرده شد، فرهنگ نابود می شود. بعضی چیزها به کروات و چفیه ربطی ندارد. اگر آدم تخصص نداشت به درد نمی خورد. وقتی من ماشینم خراب می‌شود و کنار خیابان با زن و بچه می‌ایستم و کسی کمکم نمی‌کند، دیگر فرقی ندارد او در ماشینش گوگوش گوش دهد یا حاج منصور ارضی.

سالک در پایان گفت: در جنگ نرم، قرارگاه فرماندهی باید عملیات جنگ را سازماندهی کند. فرهنگ جای یک ارزیابی دقیقتری دارد و باید یک کار ریشه‌ای کنیم. بیان معلول کاری را حل نمی‌کند.

در پایان برنامه رنجبران با اعلام نتایج نظرسنجی برنامه که پرسیده بود تمرکز بر مسئله فرهنگ می‌تواند مشکلات جامعه را برطرف کند، گفت: 62 ردصد به این سوال پاسخ آری دادند و 37 درصد پاسخ خیر.