ظریف: به انتقادات پاسخ نمی‌دهیم

 هماني است كه فكرش را مي‌كني. خسته است اما هنوز هم لبخند هميشگي‌اش را دارد. وزيري كه اين روزها بسياري به حضورش مي‌بالند و بسياري چشم ديدن موفقيت‌هاي بي‌شمارش را ندارند، اميدوار است. اميدش يك اميد تسليم شده نيست، يك اميد همراه با قاطعيت است. در عين اينكه به حصول توافق نهايي اميدوار است اما همه تاكيدش بر اين است كه طرف مقابل بايد اراده داشته باشد. مي‌گويد اگر آنها هم اراده سياسي پيدا كنند حتي زودتر از ٢٢ بهمن هم مي‌توان به توافق رسيد.

از كلياتي مي‌گويد كه دو طرف به آن رسيده‌اند و جزيياتي كه دو طرف مشغول بحث و تبادل نظر در مورد آن هستند. گفت‌وگو آن هم بر فراز ابرها با وزيري كه ٢٤ ساعت پشت سر هم ديدار داشته است ويژگي‌هاي خاص خود را دارد. در برگشت از سفر يك روزه محمد جواد ظريف از ارمنستان در شرايطي كه هواپيماي او بر فراز آسمان «رشت» در حال پرواز بود «اعتماد» گفت‌وگويي كوتاه با او داشت، وزيري كه اين روزها سخت مورد حمله همان‌هايي قرار گرفته است كه روش و منشش را قبول ندارند، او اما از سكوتي مي‌گويد كه ١٠ ماه است در مقابل منتقدانش پيشه كرده است. از سكوتي مي‌گويدكه پيشه كرده تا مجبور نشود واقعيت را نگويد يا آنكه با گفتن واقعيت به روند مذاكرات و منافع ملي خدشه وارد كند.

او در ميان گله‌هاي همراه با استقبال از منتقدانش براي آنان توصيه‌هايي هم دارد. توصيه مي‌كند كه منتقدانش «منافع ملي» را در نظر بگيرند، درست همان چيزي كه او برايش مذاكره مي‌كند. اين محمد جواد ظريف است؛ مردي كه شايد اين روزها كمي از رسانه‌ها دلخور باشد كه دغدغه‌هايش را درك نمي‌كنند اما درست در ميانه اعلام سرعت باد و موقعيت پرواز از سوي خلبان، با همان لبخند هميشگي‌اش به سوالات «اعتماد» پاسخ داد. موقعيت مقايسه را براي منتقدانش در نظر گرفت و از آنان خواست كه مقايسه و خود قضاوت كنند. پايان پاسخ‌هايش هم همراه با همان چيزي بود كه دغدغه‌اش را دارد؛ حصول توافق و قدم‌هايي كه در راه خدا براي رسيدن به آن برمي‌دارد.

متن گفت‌وگوي كوتاه «اعتماد» با محمدجواد ظريف را در ادامه مي‌خوانيد.

 آقاي دكتر كمي پيش وعده داديد كه امكان رسيدن به توافق هسته‌اي تا سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي وجود دارد. در مذاكرات و ديدارهاي‌تان در ارمنستان نيز اعلام كرديد كه حالا بحث در مورد جزييات است. در شرايطي كه به سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي نزديك مي‌شويم هنوز اميد به حصول توافق نهايي داريد؟ به صورت كلي پايان پرونده هسته‌اي ايران را كجا مي‌دانيد؟
البته وعده‌اي كه من در اين مورد دادم اين بود كه اگر طرف مقابل آمادگي داشته باشد كه دست از فشار بردارد، مي‌توانيم به توافق برسيم. به بيان ديگر اگر اراده سياسي وجود داشته باشد امكان حصول توافق وجود دارد، نه در هر شرايطي. اين «اگر» يك «اگر» بزرگ است، يعني اينكه من احساس مي‌كنم در موضوعات مختلف هسته‌اي راه‌حل در دسترس ما است اما به دلايل مختلفي از جمله اينكه طرف مقابل تحت فشار گروه‌هاي فشار داخلي امريكا و همين‌طور فشارهاي بيرون از امريكاست. رسيدن به اين «اراده سياسي» موضوع بسيار مهمي است كه ما هنوز نشانه‌هاي آن را در طرف مقابل‌مان مشاهده نكرده‌ايم.

اما اينكه گفته‌ايم وارد جزييات شده‌ايم بحث بسيار مهمي است. از اين جهت كه حالا در كليات مخالفتي نيست، يعني در مورد اينكه ايران غني‌سازي داشته باشد، هيچ سايتي تعطيل نشود، برنامه‌هاي هسته‌اي ايران ادامه پيدا ‌كند، تحريم‌ها برداشته شود، توافق كامل وجود دارد. اما اينكه حد و ميزان غني‌سازي ايران چقدر باشد، ايران چه زمان غني‌سازي صنعتي را آغاز ‌كند، تحقيق و توسعه ايران بر چه مسائلي صورت بگيرد يا اينكه جزييات برنامه اراك چگونه نوسازي ‌شود و در آنچه تكنولوژي به كار گرفته ‌شود، هنوز بحث و تبادل نظر وجود دارد.

جزيياتي كه هنوز در مورد آن توافق حاصل نشده است؟
البته باز هم در مورد تمام اين مسائل با هدفي كه «توافق ژنو» داشته يعني رسيدن به يك راه‌حلي كه از يك طرف تحريم‌ها برداشته شود و از طرف ديگر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران ثابت شود، بسيار راحت است و براي هر كدام از اين موضوعات چندين راه‌حل وجود دارد، اما خب نياز به «اراده» است.

 اين نياز به اراده يك طرفه است ديگر؟يعني در طرف مقابل بايد ايجاد شود؟
ما اراده سياسي داريم و به همين دليل هم وارد مذاكرات شده‌ايم، طرف مقابل نيز بايد اين اراده سياسي را نشان دهد و مهم‌تر از همه بايد بفهمند كه تحريم نتيجه‌اي نخواهد داشت. اگر اين موضوع را متوجه بشوند و به اطلاعات غلطي كه بعضي از سازمان‌هاي جاسوسي‌ يا عوامل‌شان به اشتباه به آنها مي‌دهند، اعتماد نكنند آن وقت فكر مي‌كنم حتي قبل از ٢٢ بهمن هم مي‌توانيم به نتيجه برسيم. اما با اين وضعيت ديدگاه‌هاي آنها تا زماني كه تغيير صورت نگيرد رسيدن به توافق كار دشواري است.

خب فكر مي‌كنيد اين اراده چه زماني در ميان آنان به وجود بيايد؟
به هر حال ما نبايد تغيير بدهيم بلكه آنها بايد تغيير ايجاد كنند و هر وقت كه اين تغيير در وضعيت و رفتار آنها صورت بگيرد ما از آن استقبال مي‌كنيم.

روند مذاكرات فعلي چگونه است؟
ما مذاكرات زيادي خواهيم داشت، پس فردا در استانبول مذاكره ايران و سه كشور اروپايي را داريم. مذاكرات ديگري هم با ساير اعضا خواهيم داشت. از سوي ديگر در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ فرصتي وجود دارد كه با بعضي از وزرا مذاكره صورت بگيرد.

 آقاي دكتر در اين يك سال و نيم اخيري كه شما كار خود را روي پرونده هسته‌اي ايران آغاز كرده‌ايد منتقدان بي‌شماري داشته‌ايد. منتقدان به موضوعات مختلفي در مورد شما ايراد گرفته‌اند. همين چند روز پيش موضوع پياده روي شما با وزير خارجه امريكا موجب شد كه ٢١ نماينده از شما سوال مطرح كنند. چقدر اين انتقادات را طبيعي مي‌دانيد؟ فكر مي‌كنيد پاسخ مناسب به اين انتقادها چه باشد؟
البته من انتقاد و اظهارنظر را هم حق رسانه‌ها و هم حق نمايندگان محترم مجلس مي‌دانم اما آنچه من توقع داشتم و هنوز هم دارم اين است كه در انتقادها و اظهارنظرها فقط «منافع ملي» مد نظر باشد و رعايت بكنند. اين را بدانند كه در بعضي از اظهارنظرها ممكن است منافع ملي خدشه‌دار شود.

من الان حتي نمي‌توانم در اين حوزه بعضي اظهارنظرهايي را كه در يك سال گذشته صورت گرفته و ابزار فشار توسط طرف مذاكره بر ما شده را اعلام كنم. انتقاداتي كه به توافق ژنو وارد شده و هيچ محلي از اعراب نداشته است در بعضي اوقات در روند مذاكرات به ما اعلام مي‌شد كه خودتان داريد اين حرف‌ها را مي‌زنيد و در داخل خودتان اينگونه توافق را تعريف مي‌كنند. البته بحمدالله از همه اينها عبور كرده‌ايم اما همه اين موارد براي ما هزينه ايجاد كرده است، به همين دليل هم من از ١٠ ماه قبل تصميم گرفته‌ام كه اجازه بدهم هر چقدر مي‌خواهند انتقاد كنند و پاسخي از من  نشنوند.

چرا چنين تصميمي گرفتيد؟
 چون احساس كردم اگر مجبور شوم پاسخ دهم، يا بايد پاسخي بدهم كه واقعيت كامل نداشته باشد يا اگر بخواهم پاسخ مطابق با واقعيت را بدهم هم به مذاكرات ضربه خواهد زد و هم به منافع ملي خدشه وارد مي‌كند. لذا هم من و همكارانم بسياري از انتقاداتي را كه از نظر ما مبناي جدي نداشته است تحمل كرديم.

فقط دوست دارم دوستاني كه انتقاد مي‌كنند به خاطر بياورند كه يك دوره قبل كه جمهوري اسلامي در چنين مذاكراتي در ٥٩٨حضور داشته چه ميزان از هيات مذاكره‌كننده انتقاد مي‌شد، من كاري ندارم به اينكه در زمان دولت قبل كه مذاكره مي‌شده چه ميزان در مطبوعات انتقاد به روش كار مذاكره‌كنندگان قبل وجود داشته است ولي ٥٩٨ هم مذاكره بوده است و بايد ببينند چقدر انتقاد مي‌شده است و كدام روش، روش صحيح‌تري است؟ خود منتقدان بايد در اين مورد تصميم بگيرند و من هم آمادگي دارم كه تحمل كردن همه اين انتقادات را ادامه بدهم چراكه احساس مي‌كنم هر قدر انتقاد بيشتر باشد اگر كار ما براي خدا باشد اجر بيشتري خواهد داشت .