در آستانه یک صدمین سال تصویب اولین قانون مربوط به دخانیت (سال 1294 هجری شمسی) و دادن اعطا حق انحصاری آن به دولت؛ این بار نه دولتی بودن سیگار که اعطای مجوز واردات و تولید یک برند خاص سیگار به یک شرکت خارجی پرداستان و ماجرا شده است.
دعوا سر سیگار مالبرو و شرکت تولید کننده آن یعنی « فیلیپ موریس» است که مقامات وزرات صنعت، معدن و تجارت مجوز راه اندازی کارخانه آن در ایران را داده و در این بین برخی از اعضا گروه ها سیاسی اصولگرا از جمله برخی نمایدگان مجلس و رسانه های آن ها با این موضوع مخالفت کرده اند.
براساس این مجوز کارخانه سیگارت سازی «فیلیپ موریس» که نام‌های تجاری چون MARLBORO و BONDSTREET متعلق به آن است، با ظرفیت 12 میلیارد نخ در سال در ایران ساخته خواهد شد. البته مخالفت و دلواپسی ها برای راه اندازی این شرکت سیگار سازی نه از جهت سلامت و گسترش انواع بیماری ها که که به دلیل گمانه زنی ها برای صهیونیستی بودن آن پیش آمده است.
نکته ای که از سوی مسئولان مختلف وزارت صنعت، معدن و تجارت از جمله محمدرضا نعمت زاده وزیر رد شده است. او با بیان اینکه شرکت فیلیپ موریس صهیونیستی نیست، به خبرگزاری مهر گفت: «اگر این شرکت صهیونیستی بود، به طور قطع مجوزی را برای آنها صادر نمی‌کردیم و پیش از آن، از این موضوع اطمینان حاصل کرده‌ایم.»
به گفته نعمت زاده طبق اظهار نظر وزارت امور خارجه، مستنداتی دال بر صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس وجود ندارد و به همین دلیل مجوز واردات سیگار مالبرو به کشور صادر شده است.
اما در واکنش به این گفته ها پورمختار رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس با اعتراض به رفتار وزارت امور خارجه در گفت و گویی تلفنی با برنامه « متن / حاشیه» شبکه سه اعلام کرد: « صهیونیستی بودن این شرکت قطعی است.»
او گفت:« یک پرونده قطور در کمیسیون اصل ۹۰ درباره وابستگی شرکت مالبرو به صهیونیست‌ها تهیه شده است و در این رابطه باید اقدامات اساسی برای لغو مجوز فعالیت شرکت مالبرو در ایران انجام شود».
پورمختار گفت: «اسم مدیر شرکت مالبرو به جای فیلیپ موریس در اصل دیاموند است و اصلیت یهودی آلمانی‌تبار دارد، نماد این شرکت یک شیرغران است که این تمثیل صهیونیست‌های یهودی است کما اینکه بسیاری از مدیران شرکت مالبرو مانند مدیر امور مالی این شرکت از پیشگامان امضای قرارداد کمپ دیوید و همچنین حمله به طبس بوده اند.»
به گفته او کمیسیون اصل ۹۰ ایراد اصلی فعالیت این شرکت را در ایران متوجه وزارت امور خارجه می داند زیرا وزارت صنعت، معدن و تجارت به استناد گزارش وزارت امور خارجه در صهیونیست نبودن این شرکت اقدام به ارائه مجوز فعالیت در کشور کرده است. در جریان این برنامه تلویزیونی همچنین به نقل از دادستانی کل کشور اعلام شد، این نهاد رسماً به صورت شفاهی و کتبی صهیونیست بودن شرکت مالبرو را به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده بود.
همچنین حمید رسایی یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس و عضو گروه «دلواپسان» نیز شرکت فلیپ موریس را صهیونیستی خواند و گفت: « حمید رسایی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اظهارات امروز نعمت زاده وزیر صنعت که گفته بود وزارت اطلاعات سه سال قبل شرکت فیلیپ موریس را یک شرکت صهیونیستی اعلام کرده گفت: بر خلاف اظهارات آقای نعمت زاده بر اساس نامه‌های موجود در پرونده کمیسیون اصل 90 از سال 85 تاکنون وزارت اطلاعات، شرکت فیلیپ موریس را صهیونیستی اعلام کرده است.»
او گفت: «چطور ممکن است که وزارت اطلاعات از سال 85 تاکنون و وزارت خارجه همین دولت در سال گذشته بر صهیونیستی بودن این شرکت تآکید داشته باشند اما اکنون نظر وزارت خارجه تغییر کند و مجوز فعالیت این شرکت با اصرار وزیر صنعت و در حالی که مسئول مربوطه از امضای آن خودداری کرده، صادر شود.»
پس از این صحبت ها خبرگزاری مهر به نقل از یک منبع آگاه از فشار بر وزارت خارجه برای تغییر نظر خود درباره شرکت فلیپ موریس خبر داد و گفت: « مافیایی در دولت برای واردات سیگار مالبرو وجود دارد و تیمی از مقامات دولتی با اعمال فشار وزارت خارجه را مجبور کردند که شرکت فیلیپ موریس را غیر صهیونیستی اعلام کند.»
او با متهم کردن دولت جدید گفت: « از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم تیمی از مقامات دولتی تلاش زیادی برای تغییر نظر وزارت امورخارجه کردند و 6 ماه به این وزارت خانه فرصت دادند تا نظر خود را عوض کند و فلیپ موریس را غیر صهیونیستی اعلام کند.»
شرکت فیلیپ موریس ( Philip Morris) یک شرکت بین‌المللی سیگار و تنباکو سازی که در بیش از ۲۰۰ کشور محصولات خود را ارائه می‌کند و 15.6 درصد از بازار بین‌المللی سیگار در خارج از ایالات متحده را در اختیار دارد. دفتر مرکزی این شرکت در شهر نیویورک قرار دارد اما به دلیل قوانین سختگیرانه در ارتباط با سیگار این شرکت عملا از طریق شعبه خود در سوئیس اداره می شود.
از کوکا تا نوکیا
اما داستان حضور شرکت فیلپ موریس و سیگار مالبرو در ایران و دعوا برسر صهیونیستی بودن و نبودن آن اتفاقی جدید نیست زیرا سایت ها، رسانه ها و برخی از اصولگرایان هر از چندی فهرست و لیستی از حضور شرکت های به اعتقاد آن ها صهیونیستی منتشر می کنند ولی هیچکدام از این گزارش ها تاکنون به تایید مقامات وزارت صنعت، معدن و تجارت و دیگر مقامات و نهادهای دولتی از جمله وزارت اطلاعات یا وزارت خارجه نرسیده است. در بین فهرستی که رسانه های اصولگرا مانند سایت عمارنامه منتشر کرده است می توان نام شرکت هایی مانند نستله، کوکا کولا، پپسی، نوکیا و... دیده می شود.
علاوه براین روزنامه اصولگرای وطن امورز نیز با انتشاز گزارشی با عنوان « تجارت با شرکت‌های صهیونیستی/ از مالبرو تا دنون!» علاوه بر حمله و انتقاد شدید به مجوز داده شده به شرک فلیپ موریس، نوشت: «اکنون که به واسطه ورود قاطعانه مجلس، وزارت اطلاعات و قوه قضائیه موضوع مهم انعقاد قرارداد دولت با شرکت صهیونیستی فیلیپ موریس، در وضعیت لغو قرار گرفته، انتظار می رود پرونده فعالیت آزادانه سایر شرکت‌های صهیونیستی در بازار جمهوری اسلامی ایران نیز مجددا بازگشایی شود. مروری کوتاه بر فتاوای همه مراجع عظام تقلید مبنی بر حرمت معامله با صهیونیست‌ها، خود دلیلی قاطع بر اهمیت به جریان افتادن لغو تجارت با شرکت‌هایی همچون دنون، نستله، پپسی و کوکاکولا و... است.»
در سال های گذشته در برخی از کشورهای اسلامی مسلمانان برای آسیب زدن به اسرائیل و حمایت از مردم فلسطین شرکت های وابسته و حامی رژیک اسرائیل را تحریم کرده اند.
از تکذیب «فلیپ موریس» تا حضور « تی دی آر»
اما نکته جالب در این بین رد حضور و تاسیس نمایندگی از سوی خود شرکت فلیپ موریس در ایران است؛ در شرایطی که اصولگرایان به بهانه اعطای مجوز به شرکت فلیپ موریس به دولت انتقاد می کنند سخنگوی این شرکت حضور و در خواست مجوز ایران را به کل رد کرده است.
البته نعمت زاده در واکنش به این رد در گفت و گو با خبرگزاری مهر گفت: « اگر این نماینده به صورت رسمی اعلام کند که وارد بازار ایران شده و نمایندگی ایجاد کرده است، به طور قطع از سوی کشورهای غربی جریمه خواهد شد. ما نامه مجوز را به نماینده این شرکت اعطا کرده‌ایم.»
به اعتقاد کارشناسان ایران به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده سیگار در خاورمیانه و باتوجه به موقعیت جغرافیایی و هزینه های تولید پایین نسبت به کشورهای اروپایی موقعیتی مناسب برای راه اندازی کارخانه سیگار سازی محسوب می شود و شرکت فیلپ موریس در شرایطی به دنبال استفاده کردن از این فرصت است که سال گذشته (1392) شرکت کروات «تی دی آر» (TDR) در شهرساری و در استان مازندران کارخانه تولید سیگار خود را افتتاح کرد.
این شرکت که از سال 2008 صادرات سیگار به ایران را شروع کرده بود حالا قرار است سالانه 6 میلیارد نخ سیگار در ایران تولید کند. نشریه کروات «دالجه» با انتشار گزارشی از افتتاح این کارخانه، نوشته بود برای ساخت این کارخانه که با همکاری شرکت دخانیات ایران صورت گرفته 30 میلیون یورو سرمایه گذاری انجام شده است.
«ماتوزادرو» مدیرعامل شرکت کروات TDR زمانی که برای افتتاح این کارخانه به ایران آمده بود در گفت و گو با ایسنا گفت: « ایران یکی از بزرگ ترین بازارهای مصرف دخانیات و سیگار در جهان و بزرگ ترین بازار مصرف سیگار در خاورمیانه است و باتوجه به کوچک بودن کشور کرواسی بازار ایران می تواند بازار بسیار بزرگی برای صنعت دخانیات کرواسی محسوب شود.»
او گفت: « ما به بازار ایران به عنوان یک بازار موقت نگاه نمی کنیم بلکه هدف ما در ایران بلندمدت و و سود درازمدت با حفظ منافع مشترک است و به همین دلیل در ایران سرمایه گذاری کردیم.»
«پاپیروس» و «شرکت دخانیات ایران»
سیگار برای اولین بار با نام «پاپیروس» از طریق روسیه تزاری و در زمان قاجار وارد ایران شد و تا مدتها با استقبال مردم روبرو نبود تا اینکه کم کم جای خود را در بین مردم باز کرد و به سمبلی برای تجدد و رفتار مدرن در طبقات مختلف اجتماعی تبدیل شد. با این اتفاق کم کم قلیان و چپق کنار رفت و سیگار کشیدن در استان ها و شهرهای مختلف کشور رواج یافت و کارگاه های سیگار سازی راه اندازی و کشاورزان به کاشت توتون علاقه مند شدند. تحولاتی که تقریبا تا اوخر دوران قاجار ادامه پیدا کرد و در نهایت باتوجه به سود فراوان، دولت به دنبال انحصاری کردن آن رفت. در سال 1294 هجری شمسی مجلس شورای ملی، نخستین قانون مربوط به انحصار دخانیات را تصویب کرد و با اصلاحات سال های 1302 و 1307 حق وارد کردن، صادر کردن، خریدن، فروختن، ساختن، نگاه داری و حمل و نقل مواد دخانی و انواع کاغذ سیگار و متفرعات آن را در سراسر کشور به دولت واگذار کرد.
اما در این بین اولین کارخانه سیگار سازی کشور در 5 مهر ماه 1316 در زمینی به مساحت 10 هکتار در خارج از شهر تهران آن زمان ( الان درخیابان قزوین تهران) شروع به کار کرد. این شرکت که هم اکنون نیز با نام شرکت دخانیات ایران فعالیت می کند در آن زمان سیگارت های اشنو، فومن، گرگان، افسر، تاج، اردیبهشت و انواع سیگار برگ و جیگاره و انواع تنباکو، توتون چپق و انفیه و توتون پیپ را تولید می کرد و همچنان تولید سیگارت بهمن، فروردین، تیر و محصولاتی تحت لیسانس شرکت های بزرگ دخانیاتی جهان را در داخل کشور برعهده دارد. شرکت دخانیات ایران هم اکنون دارای هفت مجتمع بزرگ در استان های تهران، کردستان، آذربایجان غربی، اصفهان، گیلان، مازندان و گلستان است. این شرکت دریک دهه گذشته برای تولید سیگارت و گرفتن لیسانس تولید سیگارت های خارجی تجهیزات خود را به روز کرد و هم اکنون از فناوری های روز استفاده می کند.
منبع: صدای اقتصاد
