وضعیت آمادگی پایتخت در وقوع زلزله

نگرانی ها از وقوع زلزله در تهران و پیامدهای آن همچنان ادامه دارد چرا که طی سال های اخیر اقدامات اساسی مانند مقاوم سازی تمام سازه های شهری در برابر زلزله در شهر صورت نگرفته و پیش بینی می شود در صورت وقوع زلزله در پایتخت، بحران ملی به وجود بیاید.

به گزارش مهر، خسارات و تلفات زلزله در ایران با سایر کشورها قابل قیاس نیست. چنانچه یک زلزله 6 ریشتری در کشورما باعث مرگ ده ها و حتی صدها نفر می‌شود و میلیاردها تومان خسارت به دنبال دارد اما در کشوری مانند ژاپن که به طور مداوم زلزله رخ می دهد زلزله ای با همین مقیاس در نهایت چند مجروح دارد.

چند سال پیش در ژاپن زلزله مهیبی رخ داد که قدرت آن نزديك به 9 ريشتر بود. این زلزله همزمان با سونامی سهمگین با امواجی به ارتفاع 10 متر رخ داد که بنادر اين كشور را در هم كوبيد. هر چند كه زلزله و سونامي ژاپن به عنوان يك فاجعه انساني مورد توجه قرار گرفت اما به طور حتم اگر چنین زلزله ای در هر یک از شهرهای کشور ما رخ دهد فاجعه ای هولناک رخ خواهد داد چرا که بر خلاف ژاپني‌ها كه ايمن‌سازي را به عنوان يك «خط‌ قرمز» حياتي در ساخت و سازهايشان قرار داده و بدان پايبندند، در ايران، هنوز كه هنوز است ساختمان‌هاي غيراستاندارد ساخته مي‌شود تا بسياري از ما، شب‌ها در خانه‌هايي بخوابيم كه استاندارد نیستند.

زلزله‌اي كه در ژاپن رخ داد، تقريبا دو و نيم ريشتر بيشتر از زلزله بم بود و اين در حالي است كه آمار تلفات این دو زلزله اصلا قابل مقايسه نيست، چنانجه زلزله بم 26 هزار كشته و 30 هزار مجروح داشت و زلزله ژاپن با آن شدت حدود 12 هزار کشته داشت که بخش قابل توجهي از قربانيان ژاپني هم نه بر اثر زلزله كه به دليل سونامي و غرق شدن در آب جان باختند.

نوسازی تنها 30 درصد بافت‌های فرسوده شهر
به گفته مدیر عامل سازمان نوسازی شهر تهران، اگر چه بحث نوسازی بافت های فرسوده به ویژه پس از وقوع زلزله بم در تهران مورد توجه قرار گرفته اما متاسفانه تنها 30 درصد از بافت‌هاي فرسوده شهر طي حدود 10 سال اخير نوسازي شده است. اين درحاليست كه  3 هزار و 268 هكتار بافت فرسوده با 3 شاخص نفوذ ناپذيری(بلوكهايي كه بيش از 50 درصد معابر آن عرض كمتر از 6 متر دارند) ، ناپايداري(بلوك‌هايي كه بيش از 50 درصد بناهاي آن ناپايدار و فاقد سيستم سازه است)  و ريزدانه بودن (بلوك‌هايي كه بيش از 50 درصد پلاك‌هاي آنها مساحت كمتر از 200 متر مربع دارند) در شهر وجود دارد و چنانچه تنها شاخص ناپايداري را براي بافتهاي فرسوده مد نظر قرار دهيم حدود 14 هزار هكتار از بافتهاي شهر تهران فرسوده محسوب مي شوند. .

پیش‌بینی 63 هزار کشته با وقوع زلزله 6 ریشتری در تهران
تخمین و پیش بینی میزان کشته شدگان در زلزله احتمالی در تهران زنگ خطری است که متاسفانه نه به گوش شهروندان می رسد و نه مسئولان ذی ربط تا اقدامات اساسی برای آمادگی در برابر زلزله صورت گیرد. به گفته احمد صادقی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نرم افزارهای ژاپنی براساس اطلاعات داده شده می گویند با زلزله 6 رشته ای در تهران 63 هزار کشته خواهیم داشت در حالی که این آمار در سال 75 بیش از 360 هزار کشته بود.

وی می افزاید: ما 38 حادثه دیگر در تهران داریم. اما زلزله یک تابوی نامشخص است که اگر اتفاق بیفتد به یک موضوع ملی تبدیل می شود. من به جرات می توانم بگویم که برای زلزله تهران اصلا آمادگی نداریم. البته اقدامات سازمان مدیریت بحران تهران در هیچ کجای کشور مثال زدنی نیست چنانچه ما توانسته ایم نقشه یک به ده هزارم را به یک به دو هزارم ترسیم کنیم که این یک اقدام بسیار مهم است. همچنین ضابطه ساخت و ساز روی گسل ها را هم نهایی کردیم و در حال اجرای قوانین در ساخت و ساز در حریم رودخانه ها و قنات ها هستیم.

صادقی می گوید: سال 89 موضوع زلزله داغ شد و ما 20 روز مانور داشتیم تا جایی که رئیس جمهور وقت به وزیر کشور دستور داد 50 درصد وقتش را برای زلزله تهران اختصاص دهد.

هشدار سریع 10 ثانیه قبل از زلزله
مقام سازی ساختمان و سازه های شهری مهمترین اقدامی است که می تواند میزان خسارات و تلفات زلزله را به حداقل حد ممکن برساند اما به موازات تحقق این مهم اقدامات دیگری مانند اطلاع رسانی به شهروندان و آموزش رفتار صحیح هنگام وقوع زلزله، هماهنگی دستگاه ها و نهادها و همچنین نیروهای امدادی و... نیز می تواند در کاهش خسارات زلزله نقش داشته باشد.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه اقدامات متعددی برای آمادگی در برابر زلزله در تهران انجام شده است گفت: یکی از این اقدامات راه‌اندازی سامانه هشدار سریع 10 ثانیه قبل از وقوع زلزله‌های بالای 6 ریشتر است که با بکارگیری این سیستم دستگاه‌های نصب شده در شهر تهران اقدام به قطع خودکار شریان‌های حیاتی مانند برق و گاز می‌کنند. در همین فاصله زمانی آژیرهایی در سطح شهر برای هشدار عمومی به صدا در خواهد آمد و سیستم هشدار سریع صداوسیما نیز فعال خواهد شد تا بخشی از آسیب‌های ناشی از زلزله کاهش یابد.

به گفته صادقی، مطالعات سامانه هشدار سریع زلزله انجام شده و این طرح به زودی تکمیل و با همکاری سازمان‌های تخصصی فعال می‌شود.

وی با اشاره به اینکه وجود گسل‌های متعدد در تهران را نمی‌توان منکر شد، می افزاید: بی‌تردید روی گسل می‌توان زندگی کرد اما باید برای زندگی کردن روی گسل آموزش‌های لازم را فرا گرفت و خود را برای زندگی روی گسل و مخاطرات آن آماده کنیم.