تجارت پرسود و خطرناک پروتزهای چینی

جنس‌های چینی دیگر از همه جا سر درآورده‌اند، به هیچ کجا رحم نمی‌کنند، حتی جایی که جان انسان‌ها در میان است. پیش از این بارها درباره داروهای چینی و مواداولیه‌ای که از این کشور به ایران سرازیر می‌شود، هشدار داده‌اند. اما هرچقدر هم که بگویند اینها بی‌کیفیت هستند، نامرغوب‌اند، به درد بخور نیستند، باز هم به خاطر قیمت‌های پایینی که دارند، برای گروهی، شرکتی و کارخانه‌ای مرغوب‌اند.

جنس‌های چینی، به جان تجهیزات پزشکی هم افتاده‌اند، همان اجناسی که درجه‌های پایین آن روانه ایران می‌شوند. حالا دیگر خیلی از محصولات پزشکی هم چینی شده‌اند، بدون این‌که نام و نشانی از چین داشته باشند. «پروتزهایی که برای دردها و اختلالات مفاصل و ارتوپدی استفاده می‌شوند چینی هستند اما به اسم آمریکایی، سویيسی، کانادایی فروخته می‌شود.» همان پروتزهایی که نقش اندام را برای بیماران ایفا می‌کند. اینها را رئیس شعبه ٥١ تعزیرات حکومتی استان تهران در واکنش به تخلفات میلیاردی که در حوزه تجهیزات پزشکی می‌شود، می‌گوید.

اشاره او به پروتزهای بي‌کیفیت چینی است که به اسم‌های مختلف، فروخته می‌شود. در شرایطی که انتظار می‌رود جنس‌های چینی با همان کیفیت پایین‌شان، قیمت پایین‌تری هم داشته باشند، اما مرتضی خدایی حرف‌هایی درباره قیمت‌های باورنکردنی این محصولات هم می‌زند. «برای نمونه پروتزهای زانو که قیمت تمام شده آنها ٨٠٠‌هزار تومان است، ١٥ تا ١٨‌میلیون تومان به بیماران فروخته می‌شود.» او می‌گوید: «در حوزه تجهیزات پزشکی میلیاردها دلار پول جابه‌جا می‌شود اما کسی متوجه این حوزه نیست، برخی واردکنندگان بر سر مردم بلا می‌آورند که درحال حاضر چند پرونده که وضع عمیقی دارند، در تعزیرات رسیدگی می‌شود.»

آذرماه ‌سال گذشته بود که تعدادی از نمایندگان مجلس از وجود محصولات پزشکی غیراستاندارد در بازار کشور خبر دادند، محصولاتی مانند همان پروتزها که معمولا خریدنشان به عهده بیماران است و بیمارستان‌ها مسئولیتی در برابر کیفیتشان ندارند. یکی از آنها رسول خضری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است که پیش از این درباره کیفیت نامطلوب محصولات و کالاهای پزشکی گفته بود: «این جنس‌ها نه‌تنها بدون کنترل کیفیت وارد کشور می‌شوند بلکه مهر تأیید وزارت بهداشت را هم ندارند و در بازار به بیماران فروخته می‌شوند.»

حالا شرایطی به وجود آمده که در کنار خطای پزشکی از سوی جراحان ارتوپد که معمولا بالاترین میزان را در شکایت‌های بیماران دارند، کیفیت پایین پروتزها را هم باید اضافه کرد. اتفاقاتی که در کنار هم، جان بیماران را به خطر انداخته و هزینه‌ها را برایشان چند برابر می‌کند.

 «تحریم‌ها» رفتند اما «چینی‌ها» ماندند
تحریم‌ها که آمد، خیلی معیارها را هم عوض کرد، کیفیت‌ها را پایین آورد و جنس‌های بي‌کیفیت را روانه بازار کرد، حالا که تحریم‌ها در بخش‌های پزشکی کمرنگ شده جنس‌های بي‌کیفیت چینی، نه‌تنها خیال رفتن از بازار تجهیزات پزشکی ندارند که بیش از پيش جای پایشان را محکم کرده‌اند. حالا چندین‌ سال است که دیگر از پروتزهای آلمانی خبری نیست اما چینی‌اش، فراوان پیدا می‌شود.

این گلایه خیلی از معلولان و جانبازانی است که این پروتزها برایشان کار اندام را انجام می‌دهند. حالا با آمدن این پروتزها، نه فقط عضوشان سنگین شده که امکان حرکت راحت را از آنها گرفته. مشکلات یکی دو تا نیست، از یک سو قیمت بالای پروتزهای ارتوپدی، کیفیتشان، قصور پزشکی و... همه اینها گریبان، بیماران را می‌گیرد.

محمد رازی، رئیس انجمن جراحی زانو، آرتروسکوپی و آسیب‌های ورزشی در گفت‌وگو با «شهروند» درباره کیفیت پروتزهای چینی و بلایی که به سر بیماران می‌آورد می‌گوید. «این پروتزها زود خراب می‌شوند، زودتر دچار لقی می‌شوند، زمینه عفونت را مساعد می‌کنند و مسمومیت با فلز یا مسمومیت مزمن ایجاد می‌کند.»

گفته می‌شود پروتزهای معتبری که از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی خریده می‌شود، هر ١٠ تا ١٥‌سال نیاز به تعویض دارد، این پروتزهای بي‌کیفیت اما، زمان تعویض را جلو می‌اندازد. در شرایطی که رئیس شعبه ٥١ تعزیرات حکومتی استان تهران قیمت پروتزهای چینی را تا ١٨‌میلیون تومان اعلام می‌کند، رئیس انجمن جراحی زانو، می‌گوید: «میانگین قیمتی پروتزهای معتبر اروپایی و آمریکایی، ٥ تا ٨‌میلیون تومان است، قیمت این پروتزها نباید از ٨‌میلیون تومان بیشتر باشد، البته پروتزهای خاصی هم هستند که قیمتشان به ٢٠‌میلیون تومان هم می‌رسد.»

با همه اینها رازی تأکید می‌کند که پروتزهای چینی می‌توانند کیفیت خوبی هم داشته باشند، اما محصولاتی که برای ایران فرستاده می‌شود، درجه پایینی دارند. «ممکن است برخی از اجناس چینی بالاترین کیفیت و استاندارد را داشته باشند، یا بر عکس، آن‌قدر کیفیت شان پایین باشد که از تولیدات ایرانی هم بدتر باشند.»

او تأکید می‌کند که خیلی از شرکت‌های معتبر آمریکایی هم از محصولات چینی استفاده می‌کنند. «در کشورهایی اروپایی و آمریکایی، براساس استانداردها، محصولات را وارد می‌کنند، آنها اجازه ورود محصولات بي‌کیفیت را نمی‌دهند، در کشور ما اما این اتفاق نمی‌افتد و متأسفانه کالاهای پزشکی بي‌کیفیت بدون نظارت و کنترل وارد می‌شود.» به گفته او، خیلی از کارخانه‌ها هستند که این محصولات را وارد می‌کنند، یا حتی به چین می‌روند و محصولات کیفیت پایین این کشور را به ایران می‌آورند و به نام تولید داخلی می‌فروشند.

 نظارت‌ها کافی نیست
انتقاد رئیس انجمن جراحی زانو به سازمان‌های نظارتی است. مکان‌هایی که وظایف نظارتی خود را به خوبی انجام نمی‌دهند. به اعتقاد او وزارت بهداشت باید بر واردات تجهیزات پزشکی نظارت داشته باشد. «با توجه به هجوم تجهیزات پزشکی، این وزارتخانه هم نمی‌تواند کنترل درستی بر این وسایل داشته باشد.» ماجرا تنها به کالاهای بي‌کیفیت چینی محدود نمی‌شود، قاچاق تجهیزات پزشکی مسأله دیگری است که به جان این بخش از نظام سلامت افتاده. رازی می‌گوید: «خیلی از اجناس چینی از مبادی رسمی وارد کشور می‌شوند، در کنار آن اما میزان قابل توجهی هم از طریق قاچاق می‌آیند که نمی‌توان درباره کیفیت آنها اظهارنظر کرد.»

مرتضی کلهر، جراح و متخصص ارتوپدی و عضو هیأت‌ علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است، او هم استفاده از پروتزهای چینی را تأیید نمی‌کند و به «شهروند» می‌گوید: «درحال حاضر معتبرترین پروتزها، تولید کشورهای آمریکایی و اروپایی است، شرکت‌هایی که در ایران نمایندگی دارند و از کیفیت بالایی برخوردار هستند، شناسنامه و مشخصات قابل قبولی دارند.» این جراح دلیل عمده استفاده از پروتزهای چینی را به دلیل پورسانت برخی شرکت‌هایی می‌داند که برای خرید محصولات چینی‌شان پیشنهاد می‌دهند.

«ما معمولا پروتزهای معتبر را می‌شناسیم، پروتزهای چینی به‌دلیل کیفیتی که دارند، معمولا استفاده نمی‌شوند، این پروتزها نیاز به تعویض مکرر دارند، اگر معتبر نباشند، چگونه می‌توان آنها را تعویض کرد.»

به گفته او، قیمت نوع معمولی پروتزها، ٦، ٧ تا ١٢‌میلیون تومان است، این پروتزها البته تحت پوشش بیمه نیستند و تنها برخی از بیمه‌های خصوصی بخشی از هزینه را به عهده می‌گیرند. تأکید این جراح و متخصص ارتوپدی، بر استفاده از پروتزهای معتبر است.