ورود توتون های آلوده به بازار ایران

ورود توتون‌های آلوده به مواد شیمیایی در کشور. خبر را دیروز یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرده؛ «عباس قائیدرحمت». او درباره واردات توتون‌های آلوده حاوی مواد شیمیایی به کشور هشدار داده و گفته است این توتون‌ها با اسانس‌هایی تولید می‌شوند که دارای مواد شیمیایی و افزودنی‌هایی است که می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از توتون‌های معمولی باشد.

به گزارش شهروند، قائیدرحمت گفته امروزه مصرف قلیان درحالی در کشور رواج یافته که بسیاری از توتون‌های وارداتی غیراستانداردند:  «بدون‌شک مصرف قلیان برای بدن آسیب‌رسان است و سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کند. در این شرایط واردات برخی توتون‌های آلوده بر این مشکل افزوده به گونه‌ای که موارد آلوده بیشتری را وارد بدن می‌کند.»

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به «خانه ملت» با تأکید بر ضرورت اطلاع‌رسانی دقیق نسبت به واردات توتون‌های آلوده،‌ ادامه داد:  «در بعضی موارد ممکن است افراد نسبت به آلوده بودن این توتون‌ها آگاهی چندانی نداشته باشند که لازم است رسانه‌ها این آگاهی را به مردم به‌ویژه جوانان بدهند.  باید تلاش شود تا واردات این محصولات به کشور محدود شود. البته ناگفته نماند که کشور با معضل قاچاق کالا هم روبه‌رو است به گونه‌ای که اگر بتوان از واردات این کالاها جلوگیری کرد این مواد از راه قاچاق وارد می‌شوند.»

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، درباره ورود دستگاه‌ها نسبت به ورود توتون‌های آلوده به کشور گفت:  «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید از بعد نظارتی خود استفاده کرده و نسبت به ورود این محصولات واکنش نشان دهد تا دیگر شاهد عرضه توتون‌های آلوده در کشور نباشیم.»

این نخستین‌بار نیست که موضوع توتون‌های آلوده در ایران خبرساز می‌شود. شش ماه پیش بود که نمایندگان مجلس از آلوده بودن توتون‌های وارداتی به سوسک لازیردرما خبر دادند؛ سوسکی که به گفته پزشکان، باعث بروز و تشدید آلرژی و آسم در بین مصرف‌کنندگان این توتون‌ها می‌شود. بعد از آن بعضی سایت‌های خبری سندی را منتشر کردند که وجود لازیردرما در توتون‌های وارداتی را تأیید می‌کرد. براساس این سند، بخش زیادی از توتون‌هایی که اخیرا به کشور وارد شده، آلوده به سوسک خطرناک لازیردرما است و این توتون‌ها می‌تواند روی دیگر توتون‌های وارداتی هم اثر بگذارد و حتی ضدعفونی کردن آنها هم موثر نیست.

در این سند، «حسن‌پور»، سرپرست اداره کل برنامه‌ریزی امور تولید و انبارهای شرکت دخانیات ایران خطاب به «شرفی»، معاون تولید شرکت دخانیات ایران نوشته است: «بیش از ٧٥٠٠ کارتن توتون آلوده به سوسک لازیردرما از گمرک بندعباس وارد ایران شده است.»

لازیر درما حشره خطرناکی است که از قسمت‌های مختلف برگ توتون تغذیه کرده و سوراخ‌هایی ایجاد می‌کند که علاوه بر خسارت به توتون با باقی گذاشتن فضولات موجب ایجاد آلودگی، بوی بد و طعم نامطبوع در کالای تولیدی از آنها می‌شود. این حشره را در همه جا می‌توان یافت و این آفت به میوه‌های خشک مانند انجیر، کشمش، خرما، ماهی، شیرینی، ادویه، کاغذ، مبل، قالی، ابریشم، چرم و پارچه خسارت وارد می‌کند ولی مهم‌ترین خسارت آن به برگ‌های خشک توتون و سیگار است. 

حالا اما این موضوع وارد فاز جدید شده؛ این بار حرف از مواد شیمیایی است که توتون‌های وارداتی را آلوده کرده‌اند.  کارشناسان بهداشتی تا به حال چندین‌بار هشدار داده‌اند که بیش از چهار‌هزار نوع ماده شیمیایی ازجمله ٢٠٠ سم مانند «د. د. ت»، آمونیاک، آرسنیک، فرمالدئید و مونواکسید کربن در تنباکو و دود ناشی از مصرف آن وجود دارد. 

هفته گذشته بود که باز هم یکی از نمایندگان مجلس درباره توزیع توتون‌های آلوده در سطح شهرها هشدار داد. «ایرج عبدی»، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس، با یادآوری انتشار اخباری مبنی بر واردات و توزیع توتون آلوده به سوسک خطرناک لازیردرما، گفت: ‌«شرکت دخانیات، سازمان استاندارد و همچنین وزارت بهداشت و درمان باید هرچه سریع‌تر با شناسایی توتون‌های آلوده و انتشار اسامی آنها از ادامه فروش این محصولات جلوگیری کنند. نحوه تولید، بسته‌بندی توزیع و حتی واردات سیگار و متعلقات آن باید از سوی شرکت دخانیات، سازمان استاندارد و همچنین وزارت بهداشت بررسی شود.»
وزارت بهداشت اما به‌عنوان یکی از نهادهای مسئول نظارت بر توتون و تنباکو، هنوز برنامه خاصی برای این موضوع ندارد.  مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند از نظرشان استفاده از هرنوع مواد دخانی ضرر دارد و برنامه‌های وزارت بهداشت بر هشدار درباره زیان‌های دخانیات تأکید دارد. 

«خدیجه محصلی»، کارشناس کنترل دخانیات وزارت بهداشت دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «وزارت بهداشت با مصرف هر نوع توتون مخالف است. ما هیچ نوع سیگار یا توتون را تأیید نمی‌کنیم.  به اعتقاد ما آنچه در داخل کشور تولید می‌شود باید استانداردهای لازم را داشته باشد و توتونی که از خارج کشور وارد می‌شود، باید توسط وزارت صنعت کنترل شود.  تعداد زیادی توتون‌های وارداتی وجود دارند که در این پروسه نیستند و به صورت قاچاق وارد می‌شوند و بنابراین هیچ‌گونه نظارتی بر آنها نیست. در آنها از توتون‌هایی با پایین‌ترین کیفیت استفاده می‌شود و این مضرات مصرف آنها را مضاعف می‌کند.  علاوه بر این به آنها اسانس‌های زیادی می‌زنند که ضرر خیلی زیادی دارد.»

او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر مرکز برنامه‌ریزی دخانیات وزارت صنعت و معدن این نظارت را بر واردات دخانیات به کشور دارند و ما معتقدیم که وزارت بهداشت هم باید آزمایشگاهی را تأسیس کند که بتواند مواد متشکله و منتشره از این مواد دخانی را مجدد بررسی و نظارت کند. درحال حاضر هم سازمان جهانی بهداشت با وزارت بهداشت این همکاری را شروع کرده تا این آزمایشگاه تأسیس شود.  این آزمایشگاه تا به حال به دلیل نیاز به تجهیزات وارداتی و بالا بودن هزینه‌های آن تأسیس نشده و امیدواریم زودتر به نتیجه برسد.» به گفته او این توتون‌ها بیشتر از بقیه دخانیات مصرفی در کشور، سرطان‌زا هستند. 

بر اساس آخرین آمار مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور نیاز سالانه کشور به توتون حدود ٣٠‌هزار تن است که از این مقدار حدود ١٠‌هزار تن تولید داخل و حدود ٢٠‌هزار تن توتون هم سالانه به ایران وارد می‌شود. آمار شرکت دخانیات ایران هم نشان می‌دهد در خرداد امسال در بازرسی‌ها و گشت‌های انجام‌شده ٦٦٥٥ کیلوگرم تنباکوی معسل قاچاق کشف شده است. میزان کشفیات تنباکوی معسل قاچاق در اردیبهشت و فروردین امسال هم به ترتیب معادل ١٠٦٣ و ٣٤٠ کیلوگرم بوده است.
بر اساس آمار گمرک ایران هم در‌سال ١٣٩٢ حدود ٤/ ٢٩‌هزار تن انواع توتون و تنباکو به ارزش تقریبی ١٨٠‌میلیون دلار وارد کشور شد.

تولید تنباکوهای تقلبی در شهرهای مرزی کشور
اما تنها توتون و تنباکوهای وارداتی نیست که آلوده به انواع مواد مضر هستند. توتون‌های داخلی هم مشکلات فراوان دارند. حیدر محمودی راشد، تولیدکننده داخلی تنباکو است. او دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «در بازار همه چیز پیدا می‌شود، با مدل‌های مختلف. عمده این محصولات هم در کشورهای همسایه مانند عراق و شمال عراق تولید می‌شود، پاکستان را هم می‌توان به این کشورها اضافه کرد، این مواد به صورت قاچاق وارد می‌شوند، اغلبشان مانده‌اند و قابل استفاده نیستند.  بعضی‌ها یک‌ساله و دوساله‌اند، قارچ که می‌گذارند، توسط قاچاقچی‌ها به کشورهای دیگر فرستاده می‌شوند، هیچ نظارتی هم اعمال نمی‌شود.»

به گفته او، این مواد همیشه از سوی این قاچاقچیان وارد کشور می‌شوند: «تولید تنباکو فرمول مشخصی دارد و هرکسی می‌تواند در یک کارگاه و با استفاده از دیگ بزرگی با توتون درجه سه، اسانس و شوینده این تنباکو را تولید کرده و با مارک‌های خارجی جعلی، آنها را وارد بازار کند.  اغلب این توتون‌ها هم در استان‌های مرزی ساخته می‌شوند. این کار هزینه سنگینی هم برای تولید‌کننده ندارد.»
این تولید‌کننده داخلی تنباکو، با اشاره به تولید تقلبی مارک‌های معروف تنباکو در کشور، ادامه می‌دهد: «برای نمونه تنباکویی که اصل آن ٢٥‌هزار تومان قیمت دارد، مشابه آن را با قیمت خیلی ارزان‌تر تولید می‌کنند، یک پاکتش را ٤‌هزار تومان می‌فروشند. 

مردم هم فکر می‌کنند این تنباکو وارداتی است و آن را مصرف می‌کنند.» او از نبود نظارت بر روند تولید تنباکو انتقاد می‌کند: «متاسفانه هیچ نظارتی روی این تولیدات غیربهداشتی صورت نمی‌گیرد، وزارت بهداشت این موضوع را پیگیری نمی‌کند، جوابی هم به ما نمی‌دهد.» محمودی راشد به افراد توصیه می‌کند تا تنباکوی داخلی مصرف کنند با این توضیح که: «روی تولید دخانیات نظارت وجود دارد اما تولید تنباکو بدون نظارت انجام می‌شود، چرا که توصیه روی نکشیدن قلیان است، با این همه اگر کسی هم قلیان می‌کشد، بهتر است از تنباکوی داخلی استفاده کند، هم سالم‌تر است و هم با این کار به اقتصاد کشور کمک کرده است.» به گفته او، موسسه استاندارد و وزارت بهداشت روی اسانس‌های وارداتی نظارت جدی دارند. اسانس‌ها آمریکایی است اما از آلمان به دوبی و سپس به ایران وارد می‌شود.

براساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز پنج و نیم‌میلیون نفر در ایران دخانیات مصرف می‌کنند و سالانه ١١‌هزار نفر در کشور بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.