وزیر اسبق راه: ايران ‌140 اجازه پرواز نداشت!

يك هواپيما سقوط كرد تا رسانه‌ها به فكر وضعيت صنعت حمل‌ و‌ نقل كشور بيفتند، پيش از آن اما كمتر رسانه‌اي از وضعيت حمل‌و‌نقل و اثرات تحريم‌ها صحبت مي‌كرد. بيشتر اخبار رسانه‌اي ما منحصر به نقل قول‌هاي تكراري از دولتمردان بود.

به گزارش آرمان، دولتمرداني كه سال‌ها پيش، از كاغذ پاره بودن تحريم‌ها صحبت مي‌كردند بدون آنكه به تقويت توان داخلي كشور بپردازند.

هواپيمای سپاهان‌ایر روز گذشته ساعت 9:18 بر فراز فرودگاه مهرآباد ديده شد و با چرخشي 180درجه‌اي به سمت جاده فتح حركت كرد اما با انفجاري مهيب دم هواپيما وسط جاده جا ماند، همه اين حوادث چند ثانيه بيشتر طول نكشيد. دود غليظي شمال فرودگاه مهرآباد؛ جاده فتح وخيابان گلها در تهرانسر را فرا گرفت اما اين دود سال‌ها پيش از صنعت حمل‌و‌نقل كشور برخاسته بود ولی هيچ كس آن را نديده بود.

بيش از هر چيز همه به واردات ماشين‌ها و هواپيماهايي پرداختند كه فاقد كيفيت بود. صنعت حمل‌و‌نقل كشور يكي از آسيب‌ديده‌ترين بخش‌هايي بود كه كشور ما در چند سال اخير شاهدش بود.

حال برخي رسانه‌ها اشكال را در دولت يازدهم مي‌بينند در حالي كه دولت يازدهم يك سالي است كه صنعت بيمار حمل‌و‌نقل كشور را به ارث برده است.

محمود جامساز اقتصاددان در گفت‌وگو با آرمان، معتقد است كه روند حركت و تحرك دولتمردان در گذشته و امروز به گونه‌اي نبوده و نيست كه صنايع كشور را مدرن كند. ما كه سال‌ها كالاي چيني وارد مي‌كرديم. اكنون بايد انتظار داشته باشيم كه روند موجود به دولت يازدهم هم سرايت كند.

جمشيد پژويان اقتصاددان نیز معتقد است تحريم‌ها به كشور آسيب رساند اما بيش از هر چيز مديريت ناكارآمد كشور را در 10سال اخير دچار مشكل كرده است بنابراین نبايد مسئولين فعلي را مقصر شناخت. ما بايد آثار و تبعات تحريم را بپذيريم اما كسي كه بيش از همه از صنعت هوايي كشور اطلاع دارد وزير مقتدر دولت اصلاحات است.

به گمان بسياري در دوران او بود كه صنعت حمل‌و‌نقل كشور توانست نفس بكشد. احمد خرم، وزير اسبق راه در گفت‌وگو با آرمان به تشريح وضعيت صنعت حمل‌و‌نقل كشور پرداخت. او معتقد است تحريم‌ها، بر كشور ما آثار و تبعات متفاوتي داشته و دارد.
 
مسئولان چگونه اجازه دادند ایران140پرواز کند؟
وزير اسبق راه و ترابري با تشريح مشكلات صنعت حمل‌و‌نقل كشور گفت: ما بايد به نوسازي صنعت حمل‌و‌نقل كشور مي‌پرداختيم. متاسفانه در سال‌هاي گذشته به توسعه صنعت حمل‌و‌نقل كشور نپرداختيم. بهانه اين بود كه تحريم‌ها مانع نوسازي است اما مي‌شد تحريم‌ها را دور زد يا حتي مي‌توانستيم به توان داخلي تكيه كنيم.

مهم‌ترين مساله ما اين است كه مسئولين تصميماتشان را سریع نمي‌گيرند، يعني توان تصميم‌گيري برخی‌شان ضعیف است. مساله دوم بي‌توجهي دولت‌ها به ناوگان حمل‌و‌نقل كشور است. سومين مساله‌اي كه باعث كهنه شدن و فرسوده شدن ناوگان شده، آزادنشدن قيمت بليت‌هاي هواپيماست. هميشه دولت دست روي قيمت بليت‌ها گذاشته و نگذاشته است كه قيمت آنها آزاد شود.

مساله چهارم، هواپيماي آنتونوف140 يا همان ايران140 است. شما مي‌دانيد كه اين هواپيما تنها هواپيماي مسافري است كه ما توان توليد آن را به كمك اوكراين داريم. توليد اين هواپيما مقرون به‌صرفه و اقتصادي نبوده و هواپيمايي كشوري پرواز اين هواپيما را تاييد نكرده است. به ايرلاين‌ها هم ابلاغ شده كه از اين هواپيما استفاده نكنند. حال چه اتفاقي افتاده كه اين هواپيما پرواز كرده است.

سوال اينجاست كه مسئولان چگونه اجازه دادند كه اين هواپيما پرواز كند آن هم پرواز مسافري؛ اگر پرواز نظامي رخ داد مسلما قضيه ديگري است و ريسك آن را نهادهاي نظامي بايد بپذيرند اما هواپيمايي كشوري، استانداردهاي جهاني خود را دارد؛ بنابر اين استاندارد‌هاي جهاني براي يك پرواز بايد شرایطی محقق شود. اگر هواپيماي ديروز بر خلاف اين استانداردها پرواز كرده بنابراين مسئولان بايد تخطي از قانون را مورد بررسي قرار دهند.

احمد خرم در ادامه افزود: نوسازي ناوگان حمل‌و‌نقل حمايت جدي و اراده دولت را مي‌خواهد. ناوگان فعلي حمل‌و‌نقل كشور ناوگاني نيست كه بشود در شرايط فعلي مسافر را با آن جابه‌جا كرد. راه به‌روزسازي صنعت حمل‌و‌نقل كشور برداشتن پول از صندوق توسعه است بايد منابع مالي جديدي به صنعت حمل‌و‌نقل تزريق شود بنابراين هيچ‌كس نمي‌تواند تمام مشكل را در تحريم‌ها ببيند. البته هيچ‌كس منكر نقش تحريم‌ها نيست.  
 
نقش تحريم‌ها  
وزير راه دوران اصلاحات سپس به نقش تحريم‌ها پرداخت و گفت: به نظرمن تحريم‌ها آثار و تبعات منفي زيادي بر اقتصاد ما دارد اما آيا ما تبعات آن را پذيرفته‌ايم.

وزير اسبق راه در ادامه افزود: در زمینه تجارت، حمل‌و‌نقل و صنعت کشور ضعیف شده به‌خصوص در 3-4 سال اخیر فشار خیلی سنگین بوده، این که طاقت ملت بیش از این حرفهاست حرف درستی است ولی نتیجه درستی از یک برنامه نیست. حدود 4سال پیش گزارشی تهیه کردم و به شورای راهبردی حمل‌و‌نقل مجمع تشخیص مصلحت دادم. ابتدا یک گزارش بود و در جلسه از من خواستند مکتوب کنم، در 4 صفحه مکتوب کردم و بعداً خواستند که آن را جامع‌تر کنم و من در 17صفحه آن را کامل کردم. این گزارش نشان می‌داد که در سال90، هزینه و خسارت ناشی از تحریم‌ها که هنوز قطعنامه‌ها کامل نبود، تحریم‌ها و فشارهای یکجانبه آمریکا و اروپا اعمال نشده بود به نظر می‌رسید سالانه حدود 102میلیارد دلار است، من سال 91 آن را به‌روز کردم حدود 160میلیارد دلار و سال92 آنچه قابل محاسبه جمع زده و به رقم درآورده شد حدود 200 میلیارد دلار می‌شد. آقای روحانی هم فکر می‌کنم این تبعات را می‌داند چون قبلاً هم دست‌اندرکار مذاکرات بوده و تاثیراتش را می‌بیند چرا که بیشترین عمر خدمتی خود را به موضوع روابط خارجی و حل مسائل تحریم صرف کرده‌اند.

خرم ادامه داد: ممکن است بپرسید از کجا می‌گویید 100میلیارد دلار یا  160میلیارد دلار. توسعه و رشد اقتصادی کشورمان با یک آهنگی در حال حرکت بود. از میانگین3 درصد رشد اقتصادی در دولت قبل از خاتمی به 8.4، 5.6 و 4.7 در دوران خاتمی رسیدیم. با 4.7 دولت به آقای احمدی‌نژاد تحویل شد و با منهای6/5 تحویل گرفته شد. وی ادامه داد: رشد اقتصادی 4.7درصد و 8 درصد برنامه چهارم باید 10سال ادامه پیدا می‌کرد تا کشور به لحاظ اقتصادی جان بگیرد.

خرم با بیان اینکه مقصر دولت‌های نهم و دهم هستند، تصریح کرد: تبعات آن دامن دولت آقای روحانی را گرفته است. اینکه الان بیاییم وضیت موجود را بررسی کنیم و راهکار بدهیم و اگر راهکار داده نشد یا با تأخیر انجام شد به گردن دولت بیندازیم بی‌انصافی و برخورد سیاسی‌کارانه است ولی یک کارهایی را کاملاً می‌شود انجام داد.

وزیر راه دولت اصلاحات خاطرنشان کرد: الان در جریان پروژه‌ای برای نوسازی ناوگان باری کشور هستم. 10ماه است که داریم پیگیری می‌کنیم و کار هم برای نوسازی و هم برای توسعه ناوگان کاملاً عملی است این اتفاق اولاً کارخانه‌های خودروی دیزلی را فعال می‌کند. ایران خودرو دیزل، زامیاد، سایپا دیزل، اینها فعال می‌شوند. دوم اینکه هزینه‌های حمل‌و‌نقل پایین می‌آید.

وزير اسبق راه افزود: کامیون بالای 25 سال، 70لیتر در 100 کیلومتر مصرف می‌کند. کامیون‌‌های جدید 33 لیتر مصرف می‌کنند یعنی هر ماشینی که نوسازی می‌شود مصرف آن نصف می‌شود و همچنین 2 تن بار اضافه‌تر می‌تواند بزند. وزن کشنده کامیون 25سال پیش 2تن بیشتر از کامیون‌های امروز است و 2 تن هم به بارش اضافه می‌شود یعنی پروژه واقعاً اقتصادی می‌شود. در حد اینکه 10هزار دستگاه وارد کشور شود همه چیز برای آن آماده است.

خرم با تاکید بر اینکه دولت تصمیم نمی‌گیرد، دلیل آن را این‌گونه بیان کرد که وزرا مي‌ترسند تصميم بگيرند و دقيقا به همين دليل است كه نه وزير صنعت مي‌تواند براي هواپيماي سقوط كرده تصميم بگيرد و نه وزير راه.  
 
فرسودگي صنعت حمل‌و‌نقل كشور
وی در ادامه تاکید کرد: معتقدم صنعت حمل‌و‌نقل هوایی از این مزیت برخوردار است که نقاط کمتر توسعه‌یافته کشور را به توسعه برساند اما یکی از مشکلات اساسی صنعت حمل‌و‌نقل هوایی، فرسودگی ناوگان است. فرسودگی هم نگران‌‌کننده و هراس‌‌آفرین است. به‌دلیل این فرسودگی نه‌ تنها مصرف قطعه که خواب هواپیماها نیز بالا رفته است. بنابراین نوسازی ناوگان و نوسازی تجهیزات ناوبری که اکنون دیگر به‌دلیل فرسودگی کارایی خود را از دست داده یکی از چالش‌های اساسی است.

خرم افزود: این تجهیزات متعلق به دو نسل پیش است. در واقع دو فاکتور مهم، تحت‌تاثیر فرسودگی ناوگان است. نخست، تعداد مسافری که در طول سال جابه‌جا می‌شود و فاکتور دیگر نیز بهره‌وری هواپیماست. اینکه هواپیما در 24ساعت به‌طور متوسط چند ساعت در پرواز است که این فاکتور در نرخ‌گذاری بسیار تعیین‌کننده است. عوامل متعددی در افت این شاخص موثرند و فقط برنامه‌ریزی ایرلاین‌ها در آن دخیل نیست. این می‌تواند به‌دلیل بی‌برنامگی شرکت فرودگاه‌ها و هواپیمایی کشوری و همچنین بی‌توجهی دولت و مجلس هم باشد.  
 
چه باید كرد؟  
خرم تاکید کرد: روز گذشته هم هواپيمایی سقوط كرد و حدود 40نفر كشته شدند لزومی ندارد که در این وضعیت هواپیما خریداری کنیم اما می‌توانیم همین هواپیماهای موجود را سرپا نگه داریم. این امکان باید برای ایرلاین‌های داخلی فراهم شود که از طریق کشور‌های ثالث بتوانند پول‌های خود را منتقل کنند. دفاتر خارجی این شرکت‌ها، چه دفاتری که ایرانی است و چه آنها که پیمانکار ما هستند در پرداخت‌ها دچار مشکل هستند. این مساله را باید به هر شکلی حل کرد.

وزیر اسبق راه ادامه داد: اما دید‌گاه من این است که راه برون‌رفت از این وضعیت تعامل با دنیاست. یعنی باید تغییراتی در روش‌ها و رفتار‌های خود ایجاد کنیم. باید تا آنجا که ممکن است و منافع ملی اجازه می‌دهد از تقابل با دنیا که اجماع جهانی علیه کشور ایجاد می‌کند، پرهیز کرد.