دامنه دستمزدها در اقتصاد ایران

اولین گزارش سراسری حقوق و دستمزد کشور منتشر شد. در این گزارش میزان دریافتی ماهانه متخصصان و مدیران کشور در 23 گروه شغلی به تفکیک سابقه کار و رده سازمانی ارائه و تاثیر نوع شرکت، تحصیلات و نوع دانشگاه بر دریافتی شاغلان ارزیابی شده است. طبق این آمار، بین حداقل و حداکثر دریافتی افراد در هر رده سازمانی تفاوت 200درصدی قابل مشاهده است.

این گزارش نتیجه ارزیابی دستمزد ماهانه 29 هزار نفر از جامعه متخصصان کشور در بهمن 92 بوده و هدف آن آگاهی کارفرمایان، مدیران و کارشناسان از میزان حقوق و دستمزدهای رایج در گروه‌های شغلی مختلف است.  اولین گزارش حقوق و دستمزد که از سوی سایت استخدامی ایران (ایران تلنت)، منتشر شده خالص دریافتی در هر گروه شغلی، برای سه رده کارشناس، سرپرست و مدیر ارائه کرده و در هر رده شغلی، میزان دریافتی افراد به تفکیک سابقه کار مشخص شده است. اطلاعات ارائه شده، متوسط دریافتی در جامعه و همچنین بازه رایج آن را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال در سال 92 یک مدیر مالی در تهران با سابقه کاری بین 7 تا 15 سال، ماهانه به‌طور متوسط 30 میلیون ریال دریافتی داشته که این مبلغ در موارد مختلف بین 15تا 53 میلیون ریال متغیر بوده است.

  نتایج این گزارش نشان می‌دهد که دریافتی افراد برای یک سمت مشابه در شرکت‌‌های مختلف تفاوت‌های چشمگیری دارد به گونه‌ای که کارشناسان، در شرکت‌های حسابداری و حمل‌ونقل کمترین دریافتی و در بانک‌ها و شرکت‌های نفت و گاز بیشترین دریافتی را دارند.  در حاشیه این گزارش، متغیرهای اثرگذار بر سطح درآمد افراد نیز بررسی شده است. درحالی‌که سابقه کار و رده سازمانی دو پارامتر اصلی و تعیین‌کننده سطح حقوق در شرکت‌ها محسوب می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که عوامل دیگری نظیر نوع شرکت، سطح تحصیلات و نوع دانشگاه نیز بر دریافتی افراد تاثیرگذار بوده‌اند.

    خارجی‌ها بیشتر می‌پردازند
در بخشی از این گزارش حقوق ماهانه کارکنان شرکت‌های خارجی فعال در ایران مورد بررسی و سطح دریافتی آنان نسبت به شرکت‌های مشابه ایرانی مورد مقایسه قرار گرفته است. بر این اساس دریافتی ماهانه در شرکت‌های خارجی فعال در ایران به‌طور متوسط 33درصد بالاتر از عرف بازار است و در بعضی سمت‌ها، متوسط این اختلاف به 50درصد نیز می‌رسد. این موسسه در ادامه گزارش خود حقوق و دستمزد افراد از نظر سطح تحصیلی را نیز مورد بررسی قرار داده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که دریافتی افراد با تحصیلات فوق لیسانس به‌طور متوسط 17درصد بالاتر از افراد با تحصیلات لیسانس است.

    غربت زنان و دانشگاه آزاد
این گزارش نشان می‌دهد که دریافتی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی به‌طور متوسط 17 درصد بالاتر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های آزاد است. به‌عنوان مثال کارشناس نرم افزار فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌های دولتی حدود 37درصد حقوق بیشتری نسبت به همان فارغ‌التحصیل از دانشگاه آزاد دریافت کرده است. در ادامه این تحقيق دریافت دستمزد بر اساس جنسیت مورد توجه قرار گرفته که طبق آمار به دست آمده متوسط دریافتی خانم‌ها در سمت‌های مشابه نسبت به آقایان 23 درصدکمتر است. به‌عنوان مثال میزان دریافتی مدیر خرید، مهندس عمران، منشی و مسوول دفتر و مهندس برق خانم به ترتیب 37، 36، 26 و 23درصد کمتر از آقایانی است که در همین پست مشغول به کارند. به گفته برخی مدیران از جمله دلایل این تفاوت، مذاکره بیشتر آقایان در مورد سطح درآمدشان یا در بعضی موارد ساعات حضور بیشترشان در محل کار است.

    افزایش درآمدها کمتر از تورم
در بخش دیگری از این گزارش متوسط افزایش درآمد در سال 92 مورد بررسی قرار گرفت که بر اساس آن متوسط افزایش درآمد در شرکت‌های دولتی 20درصد و در شرکت‌های خصوصی 23درصد و در شرکت‌های خارجی فعال در ایران 22درصد بوده است و تنها درصد کمی از افراد افزایش درآمدی بالاتر از نرخ تورم را تجربه کرده‌اند. نرخ تورم در 12 ماه منتهی به اسفند پارسال حدود 35درصد بوده است.  افزایش حقوق با تغییر سمت یا تغییر شغل بخش دیگری از این گزارش پژوهشی است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته از 10 هزار و 120 نفر از افرادی که شغل خود را در سال 92 تغییر داده‌اند، این افراد با تغییر سمت در مقایسه با تغییر شرکت، به‌طور متوسط افزایش درآمد بیشتری را تجربه کرده‌اند. این افراد با ادامه کار در همان شرکت قبلی 21درصد افزایش درآمد داشته‌اند اما با حضور در سمت جدید یا شغل جدید به ترتیب با 29 و 27درصد افزایش درآمد مواجه بوده‌اند.


    مهندسان چقدر حقوق می‌گیرند؟
در ادامه این گزارش بازه حقوق و مزایای دریافتی برخی مشاغل نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس منشی و مسوول دفتر به‌طور متوسط 800هزار تومان دریافتی داشته‌اند و حقوق آنان بین 500 تا یک میلیون و 300 هزار تومان در نوسان بوده است.  دریافتی متوسط ماهانه متخصصان مالی، حسابداری و حسابرسی در سطح کارشناسان، سرپرستان و مدیران نیز به ترتیب 10، 14 و 30 میلیون ریال بوده است. بررسی حقوق و دستمزد مهندسان نیز نشان می‌دهد که مهندسان صنایع، برق و الکترونیک در سه سطح کارشناسی، سرپرستی و مدیریتی ماهانه به‌طور متوسط 12، 15 و 22 میلیون ریال دریافتی داشته‌اند. مهندسان مکانیک و هوا و فضا نیز در این سه سطح 12، 16 و 5/23 میلیون ریال حقوق در طول یک ماه دریافت کرده‌اند. این گزارش حکایت از آن دارد که مهندسان عمران در سطوح کارشناسی، سرپرستی و مدیریتی 12، 17 و 25 میلیون ریال حقوق دریافت کرده‌اند و مهندسان نفت، گاز و پتروشیمی نیز در این سه سطح به‌طور متوسط 15، 22 و 40 میلیون ریال دریافتی داشته‌اند.

در سال‌های اخیر، مدیران و همچنین متخصصان منابع انسانی، همواره وجود نداشتن مرجعی برای ارزیابی حقوق و مقایسه آن با دستمزدهای رایج کشور را از مشکلات ساختاری بازار کار ایران برشمرده‌اند. شفاف نبودن سطح دستمزدها برای کارفرمایان مشکلاتی همچون از دست دادن نیروهای توانمند و در نتیجه آن تحمیل هزینه‌های قابل توجه به سازمان، پرداخت خارج از عرف یا در مواردی نارضایتی کارکنان را به همراه می‌آورد. از طرف دیگر برای کارکنان و کارجویان موجب از دست دادن موقعیت‌های شغلی، در برخی موارد تحمل شرایط کاری خارج از عرف یا عدم تمرکز روی مسیر شغلی دلخواه می‌شود.  گزارش کامل ارزیابی حقوق و دستمزد ایران تلنت در سال 1392 روی وب ‌سایت IranTalent.com در دسترس است و کاربران می‌توانند با مراجعه به آن اطلاعات مربوط به میزان دریافتی در هر شغل را به تفکیک سابقه و رده سازمانی مشاهده کنند.