دیپلمات‌ها "قلعه" مذاکرات را ترک کردند

در حالی که تلاش‌ها بر این قرار داشت که دیپلمات‌ها ماراتن هسته‌ای را تا 29 تیر به پایان برسانند اما در نهایت بازی به خاطر باقی ماندن طرف‌ها در مسیر مسابقه هم‌چنان ادامه دارد. هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و 1+5 پس از سه هفته تلاش فشرده و سخت بدون دستیابی به توافق جامع "قلعه" مذاکرات را ترک و به خانه باز ‌گشتند.

ششمین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 از 11 تیرماه در شهر وین آغاز و قرار بود تا 29 تیر آخرین مهلت اجرای گام اول توافق ژنو ادامه پیدا کند اما در نهایت برای 4 ماه دیگر تا سررسید توافق ژنو یعنی 3 آذر تمدید شد.

با وجود تلاش بسیار وخوش‌بینی اختلاف‌نظرها درباره برخی برخی مسایل مهم و اساسی میان دو طرف از جمله موضوع ظرفیت غنی‌سازی، تحقیق و توسعه و سایت فردو به ویژه ظرفیت غنی‌سازی آنقدر زیاد بود که موجب شد تا در اواسط هفته سوم مذاکرات هیات‌ها به جای ادامه گفت‌وگوها درباره راه‌حل نهایی به مذاکره‌ درباره تمدید مذاکرات بر اساس توافق ژنو بپردازند. و در این میان حتی حضور وزیران خارجه آمریکا و سه کشور اروپایی در مذاکرات و ارایه پیشنهاد‌های مختلف برای رسیدن به راه‌حل نیز فایده‌ای نداشت .

با وجود خوش‌بینی دو طرف برای رسیدن به توافق تا 29 تیرماه اما عمق اختلاف‌ها و متن پیش نویس پر از پرانتز و نقطه چین حاکی از آن بود که توافق در این تاریخ بعید است.

به گفته مقامات دو طرف به ویژه ایران و آمریکا بهترین زمان برای توافق، فرصت شش ماهه نخست بود چرا که در ماه‌های آینده در هر دو طرف تحولات سیاسی و اقتصادی می‌تواند توافق را دشوارتر از زمان فعلی کند.

پیشنهاد‌ها و گمانه‌زنی‌ها برای زمان تمدید مذاکرات از چند روز و دو ماه آغاز شد تا این‌که در نهایت دو طرف تصمیم گرفتند تا 4 ماه دیگر (3 آذر 1393) مذاکرات را تمدید کنند.

ایران و 1+5 در 3 آذر 1392 (24 نوامبر 2013) بر سر برنامه اقدام مشترک به توافق رسیدند. بنابراین از آن تاریخ تا سوم آذر سال جاری یک سال می‌شود که دو طرف می‌توانند در این چارچوب به مذاکرات ادامه دهند.

اما در این بین فقط زمان مذاکرات نبود که باید تمدید می‌شد بلکه ‌گام اول توافق ژنو که از 30 دی ماه سال گذشته اجرای آن آغاز و در آن چارچوب برخی اقدامات هسته‌ای از سوی ایران و در مقابل کاهش تحریم‌ها و آزاد کردن بخشی از پول‌های ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا صورت گرفت نیز باید برای مدت حداقل چهارماه تمدید شود.

مهلت اجرای گام اول توافق ژنو 29 تیرماه پایان می‌پذیرد.

شایان ذکر است اجرای گام اول توافق در بخش‌های هسته‌ای تحت راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد و در همین چارچوب آژانس ماهانه اجرای توافق را گزارش می‌دهد که آخرین گزارش آن قرار است یک‌شنبه هفته آینده 29 تیر منتشر شود.

به گفته سید عباس عراقچی در مدت چهارماه تمدید مذاکرات و گام اول توافق ژنو، توافق به همان شکل که شش ماه پیش اجرا شده است اجرایش ادامه پیدا می‌کند با این تفاوت که در ازای انجام برخی اقدامات هسته‌ای جدید از سوی ایران نسبت به شش ماه قبل 1+5 مبلغ 2 میلیارد و 800 میلیون دلار دیگر را برای ایران طی شش قسط آزاد خواهد کرد.

مذاکره کنندگان برای ادامه ماراتن هسته ای قرار است تا سه هفته دیگر مجددا با انرژی بیشتر و بهتر به مذاکرات بازگردند تا مسیر رسیدن به خط پایان را ادامه دهند.

دو طرف اعلام کردند که آماده‌اند در صروت تفاهم زودتر از 4 ماه از خط پایان بگذرند. با این حال مشخص است که طرف‌ها با تصمیمات و کار مذاکراتی سخت در ماه‌های آینده مواجه خواهند بود.

کوبورگ "قلعه" مذاکرات هسته‌ای
شایان ذکر است که مذاکرات دو طرف برای رسیدن به راه حل جامع از بهمن سال 1392 در وین و مقر سازمان ملل و نیز هتل کوبورگ محل اقامت برخی از هیات‌های مذاکره‌کننده آغاز شد. در طی شش ماه گذشته بسیاری از دیدارهای دوجانبه و چندجانبه و کارشناسی در این هتل برگزار شده است.

برگزاری مذاکرات بین‌المللی در هتل‌های بزرگ و معروف امری مرسوم است اما مذاکرات هسته‌ای با توجه به حضور شش قدرت بزرگ دنیا در آن و تلاش برای حل یکی از مهم‌ترین موضوعات بین‌المللی که یک دهه از طرح آن محافل بین‌المللی می‌گذرد اثری متفاوت بر تاریخ این هتل‌ها می‌گذارد.

برای شش ماه است که نمای سفید با ستون‌های محکم، پنجره‌های بلند و دیوار‌هایی شیشه‌آی و آجری که متعلق به دو دوره مدرن و باستانی است صفحات تلویزیون‌ها و رسانه‌های دنیا را پر کرده است. نام هتل کوبورگ بیش از وقایع و رویدادهای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و تاریخی امروز و در آینده به موضوع هسته‌آی ایران گره خورده است.

برخلاف هتل اینترکنتیننتال در مذاکرات ژنو پاییز 1392 ‌ که در نتیجه آن برنامه اقدام مشترک و راه‌حلی مقدماتی و موقت برای حل مساله هسته‌ای ایران به دست آمد هتل کوبورگ در وین نیز بخش قابل توجه‌ای از مذاکرات در هتل کنتیننتال محل اقامت هیات‌های مذاکره‌کننده برگزار شد.

برگزاری مذاکرات بین‌المللی در هتل‌های محل اقامت هیات‌های شیوه‌ای غیر معمول در دنیا نیست اما دشواری و سختی‌های خاص خود را دارد. از دید رسانه‌ها نزدیک بودن به اعضای هیات‌های مذاکره‌کننده از ویژگی‌های مثبت و قابل توجه برگزاری مذاکرات در هتل‌ است که در مقر سازمان ملل این امکان فراهم نیست.

اما مذاکرات وین و هتل کوبورگ داستانی دیگر دارد. هتل "پله کوبورگ" که البته به آن "کاخ کوبرگ" هم گفته می‌شود در قلب وین با محیطی دلپذیر که در خود فضایی فرهنگی تاریخی و لوکس دارد و می‌توان شش قرن تاریخ ساخت و ساز را در یک قطعه معماری هنری که بر روی دیوار دفاعی سابق شهر امپراتور ساخته شده است، تجربه کرد.

این هتل محل سابق برگزاری مجلس کوبرگ - گوتا با اتاق‌های بزرگ رسمی‌اش مثل قرن 19 همچنان محلی برای یک نمایندگی موقرانه است. کاخ کوبرگ همچنین به عنوان کاخ ساکس- کوبرگ شناخته می شود، کاخی در وین، پایتخت اتریش است.

کاخ کوبرگ در سال 1839 توسط کارل شلپس معمار با سبک نئوکلاسیک طراحی و از سال 1840 تا 1845 توسط شاهزاده فردیناند، اهل ساکس- کوبرگ و گوتا در بالای برانباستی (سنگر قهوه‌ای)، بخشی از تجهیزات دفاعی شهر وین که قدمت آن به سال 1555 برمی‌گردد، ساخته شد.

به خاطر ایوان مرکزی آن که دارای ستون‌های مستقل بسیاری است، اسپارگلبورگ (قلعه مارچوبه) لقب گرفته است. این قصر امروزه پس از بازسازی‌های گسترده یک هتل لوکس است.

بر این اساس این هتل از ساختمان‌های بسیار تاریخی و قدیمی وین است که در این شهر به قلعه وین مشهور است و مسوولان سعی کردند آن را با وجود قدمت زیاد مرمت و حفظ کنند. دیوارهای بیرونی این هتل، دیوار قدیمی وین است که به همان شکل باقی مانده است. در زیرزمین آن سرداب‌هایی با سقف‌های بلند و آجرهای بزرگ و دالان‌های تو در تو قرار دارد که در حال حاضر از آنها برای برگزاری مراسم‌ها و میهمانی‌ها و غیره استفاده می‌شود.

شایان ذکر است که کنفرانس خبری محمد جواد ظریف با خبرنگاران در دور ششم مذاکرات در یکی از همین سرداب‌ها برگزار شد.
اما این‌که چرا این هتل برای مذاکرات و اقامت هیات‌ها انتخاب شد مشخص نیست، اما برخی دلایل قابل حدس است؛ در نظر گرفتن شان و جایگاه مقامات عالی‌رتبه کشورهای مذاکره‌کننده که در طی مذاکرات به این هتل رفت و امد دارند، تامین امنیت آنها و نیز میزبانی اتریش.


هتل کوبورگ به دلیل لوکس و خاص بودن از همان ابتدا شرایط سختی را برای دسترسی رسانه‌ها به مقامات مذاکره‌کننده و یا از نزدیک در جریان رفت و آمد و مذاکرات هیات‌ها قرار گرفتن ایجاد کرد و برخلاف مذاکرات ژنو دسترسی رسانه‌ها به هیات‌ها بسیار محدود شد و این محدودیت هنگام ورود وزیران خارجه آمریکا و سه کشور اروپایی به وین در هفته جاری بیشتر شد.

در مذاکرات ژنو خبرنگاران در لابی هتل اینترکنتیننتال مستقر بودند و فضایی آرام توام با امنیت حاکم بود به نحوی که هنگام حضور وزیران خارجه کشورها آنها به راحتی در میان خبرنگاران رفت و آمد داشتند. اما در مذاکرات وین و در هتل کوبورگ خبرنگاران و رسانه‌ها مجبور به استقرار در لابی اول هتل کوبورگ بودند و لابی دوم که با درب شیشه‌ای از بخش اول جدا شده است، به روی خبرنگاران بسته بود و فقط میهمانان هتل یا هیات‌های دیپلماتیک اجازه ورود به خان دوم را داشتند. علاوه بر این آسانسورهای هتل با ماموران امنیتی محافظت می‌شدند تا مبادا از گوشه کناری فردی متفرقه به فضای مذاکرات و هیات‌ها وارد نشود.

هم‌چنین تصمیم مقامات مذاکره‌کننده دو طرف برای محرمانه نگه داشتن روند و جزییات مذاکرات از جمله دلایل دیگر محدودیت‌های اعمال شده در هتل کوبورگ بود.

جمعه شب و در حالی که هیاهوی رسانه‌های و خبرنگاران لابی کوچک کوبورگ را فرا گرفته بود مذاکرات هسته‌ای برای مدتی متوقف و بالاخره دیپلمات‌ها پس از سه هفته از کوبورگ خارج شدند.

آنها سه هفته دیگر دوباره به کوبورگ باز خواهند گشت.