اصالت در موسیقی محلی

سوال این است که در میان تمامی اشکال موسیقایی یک ناحیه کدام اصیل تر هستند؟ آیا آن نوع از موسیقی که به بنیان های موسیقی محلی نزدیکتریند اصیل تر نیز هستند؟ آیا اصالت را می بایست تنها در اجرای راویان دست اول موسیقی هر منطقه جست؟ معیار تشخیص یک قطعه اصیل چیست؟

تاریخ انتشار: ۱۵:۲۴ - ۱۵ تير ۱۳۹۳

موسیقی نواحی ایران در روند امتزاج با موسیقی شهری و پاپ به اشکال گوناگونی ارائه شده است. جدا از سازها و محتوای اشعار گاهی این تغییر تا حد تغییر لحن و آهنگ نیز پیش رفته و از آن همه تنها یک زبان باقی مانده است. این موضوع محدود به یک ناحیه نیست و در تمامی نواحی موسیقایی ایران از استانهای شمالی تا سوحل جنوب می توان آن را سراغ گرفت.

پیش از هر چیز باید به این نکته توجه داشت که موسیقی نواحی امروز ایران که تا حدود زیادی از آن به دست فراموشی سپرده شده است، حاصل قرن ها تغییر و کاست ها و افزایش هاست. موسیقی محلی به فراخور احتیاج مردمان هر ناحیه به وجود آمده و با تغییر اقلیم کاربرد خود را از دست داده است. بنابراین آنچه امروز در دست ماست نگاشته بر «لوح محفوظ» نیست.

هم چنین این نوع از موسیقی تافته جدا بافته از دیگر مظاهر سنت نیست که به سرعت در برابر مدرنیزه شدن ظاهر زندگی ما در حال امحاء است. بر این اساس از دست رفتن همزمان بخش های مرتبط به همِ سنت امری طبیعی و زنده نگه داشتن آن بدون در نظر گرفتن روند رو به اضمحلال بنیان های اصلی آن کاری عبث به نظر می آید.

اما در پاسخ به مسئله اصالت باید گفت دو نوع نگاه مجزا به اصالت در این زمینه وجود دارد. در نگاه اول هر آنچه قطعه موسیقایی در پیوند بیشتری با تاریخ و بنیان های موسیقی ناحیه باشد اصیل تر شمرده می شود. معمولا راویان دست اول موسیقی محلی نزدیک ترین روایت را به اصل قطعه ارائه می کنند. بر اساس این نگاه تمامی بهره گیرندگان از موسیقی محلی در مدارج بعدی اصالت جای می گیرند.

اما در نگاه دوم اصالت نه به خودِ قطعه بلکه به رابطه موسیقدان با شرایط ِپیرامون خود نظر دارد. از این منظر قطعه موسیقایی تنها زمانی اصیل شمرده می شود که حاصل پیوند اصیل میان موسیقی دان و شرایط پیرامونی آن باشد. با این نگاه روایت مجریان دست اول موسیقی محلی قطعا از اصالت برخوردار است چرا که در پیوند اصیل انسان با پیرامون خود به وجود آمده است.

رابطه اصیل با پیرامون در قدم اول شناخت درست از شرایط پیرامونی و در قدم بعدی تایید یا تلاش برای تغییر آن است. این تایید یا تلاش برای تغییر، البته منشاء در خود شخص دارد و بنا به فشارهای بیرونی نیست. استفاده از الگوهای فراگیر و همه پسند و نگاه عاریتی به پیرامون از جمله شاخصه های رابطه غیر اصیل است.

با این معیار تمامی آثارموسیقایی که در رابطه اصیل شخص با پیرامون خود به وجود می آیند اصیل قلمداد می شوند. اثر یک هنرمند در صورتی که شناخت مناسبی از موسیقی ناحیه خود داشته باشد قطعا از اصالت برخوردار است. این شناخت ممکن است موجب تایید و گسترش آن بر اساس همان پیوند ها و یا تلاشی برای تغییر آن بر اساس یک خودآگاهی و اجتناب از الگوهای فراگیر و عاریتی صورت گیرد.