رمزگشایی از اختلافات ایران و 1+5 در وین

فرارو-مذاکرات پایان یافت، رمزگشایی آغاز شد؛ رمزگشایی از سه روز مذاکره سخت و نفس اما بدون نتیجه هیات های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5.

به گزارش فرارو، عدم پیشرفت در مذاکرات، تمام تصویری بود که عباس عراقچی عضو ارشد هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران پس از سه روز مذاکره فشرده میان ایران و گروه 1+5 می توانست منعکس کند. بر همین اساس از امروز تا دور بعدی مذاکرات مهمترین دغدغه رسانه ها دست یابی به موارد اختلافی دو طرف برای عدم حصول پیشرفت در مذاکرات خواهد بود.

دور چهارم مذکرات هسته ی ایران و گروه 1+5 از چهارشنبه گذشته در وین در حالی آغاز شد که دو طرف ابراز امیدواری کرده بودند که از این دور به بعد وارد تدوین پیش نویس توافق جامع شوند.

پیش از این دو طرف سه دور مذاکره در وین را پشت سر گذاشته بودند تا مقدمات ورود به تدوین پیش نویس توافق جامع را فراهم کنند.

با این حال بر خلاف پیش بینی ها و انتظارات، دو طرف تا ورود به مرحله تدوین پیش نویس توافق جامع با یکدیگر فاصله داشتند. با این وجود مذاکره کنندگان به پایبندی به موعد مقرر برای دستیابی به توافق جامع تلاش می کنند.

در توافق اولیه هسته‌ای ذکر شده بود که طرفین شش ماه از آغاز عملیاتی شدن مفاد توافق وقت دارند تا به توافق جامع نهایی دست یابند. البته در توافق اولیه تا شش ماه فرصت تمدید برای مذاکرات در نظر گرفته شده است.

۲۰ ژوئیه (30 تیرماه) زمان در نظر گرفته شده برای دستیابی این و گروه 1+5 به توافق جامع است.

با این حال به دلیل گستردگی و تعدد موارد اختلافی، امید قطعی برای دستیابی به توافق جامع تا پیش از تاریخ مورد نظر وجود ندارد.

شاید به دلیل همین دشواری مذاکرات از وین4 به بعد است که عباس عراقچی اعلام می کند که «مذاکرات واقعی آغاز شده است. عدم حصول نتیجه در این دور از مذاکرات هم نشان داد که ایران و 1+5 به مرحله سخت مذاکرات رسیده اند، مرحله ای که به دلیل حاکم بودن فضای بی اعتمادی پیشرفت در آن به کندی حاصل می شود.

توافق مقدماتی و اولیه میان ایران و گروه 1+5 در ژنو تحت عنوان برنامه اقدام مشترک، برای اعتماد سازی گامی موثر اما ناکافی بوده است. هنوز میان دو طرف شکاف های پر نشده بسیاری باقی است که دست یابی به توافق جامع و نهایی را سخت و مشکل می کند.

چرا که از این مرحله به بعد یعنی پس از حصول توافق جامع، عملا باید پرونده هسته ای ایران به سمت عادی شدن سوق پیدا کند و از یک سو تحریم های و فشارها از روی برنامه هسته ای ایران برداشته شود و از سوی دیگر جامعه جهانی حساسیتی نسبت به برنامه هسته ای ایران نداشته باشد.

این در حالی است که چالش ها و تنش ها حول محور برنامه هسته ای ایران، یک شبه حاصل نشده است که این انتظار وجود داشته باشد که یک شبه هم از میان برود.

هنوز دو طرف به یکدیگر با دیده شک و تردید می نگردند و برای جلب اعتماد هم باید گام های موثر بیشتری بردارند. شاید به همین دلیل چهارمین دور مذاکرات در وین عملا بدون هیچ پیشرفتی به پایان رسید.

اگر چه ایران و گروه 1+5 برای برخی موراد اختلافی همچون راکتور آب سنگین توانسته اند به راه حل هایی دست پیدا کنند اما اختلافاتی دیگری از جمله تعداد سانتریفیوژه های فعال در ایران، برنامه تحقیق و توسعه، جدول زمانی لغو تحریم ها و همچنین چهارچوب زمانی توافق جامع هسته‌ای، میان دو طرف وجود دارد.

اگر چه به گفته عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای موارد اختلافی میان دو طرف بسیار زیادتر از حتی 13 موردی است که برخی رسانه ها به آن اشاره کردند اما به نظر می رسد که این موارد پررنگ تر از دیگر موارد است.

در خصوص تعداد سانتریفیوژها، ایران در حالی تاکید دارد که تعداد دستگاه های خود را دست کم در 19 هزار سانتریفیوژ فعلی حفظ کند و یا بر اساس آنچه که به آژانس اعلام شده است بنا بر نیاز جمهوری اسلامی به منظور سوخت مورد نیاز 20 نیروگاهی که قرار است در آینده ساخته شود و بالطبع تعداد سانتریفیوژها از این 19 هزار دستگاه باید فراتر هم رود، غربی ها بر کاهش دستگاه های فعال در ایران تاکید دارند.

آمریکا که با هدف محدود کردن برنامه هسته ای ایران وارد این دور از مذاکرات شده است تعداد 4 تا 5 هزار سانتریفیوژ را برای ایران مناسب ارزیابی می کند.

برنامه تحقیق و توسعه یاR&D هم از دیگر موارد اختلاف میان دو طرف ذکر شده است. غربی ها مایلند برنامه تحقیق و توسعه در ایران عملا تعطیل شود و ماشین های ایران از نسل اول فراتر نرود. این بدان معناست که کیفیت غنی سازی در ایران هرگز رشد نخواهد کرد.

این در حالی است که برنامه تحقیق و توسعه جز امتیازها جدا ناشدنی، پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای است و کشورهای عضو این پیمان حق داشتن چنین برنامه ای را دارند.

گویا دلیل نگرانی غربی ها درباره برنامه تحقیق و توسعه مکان این برنامه است. چرا که گفته می شود جمهوری اسلامی ایران خواستار پیگیری این برنامه در فردو است، تاسیساتی در زیرزمین که دستیابی به آن برای دشمنان آسان نیست.

جدول زمانی لغو تحریم ها هم از موارد برجسته اختلافی میان دوطرف عنوان می شود. در ابتدای دور تازه مذاکرات در وین، محمد جواد ظریف، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، اعلام کرده بود که در پایان توافق جامع باید تمام تحریم ها علیه ایران متوقف شود. این در حالی است که غرب به خصوص آمریکا هنوز برای لغو تمامی تحریم های ایران آمادگی ندارد.

بسیاری از تحریم های یکجانبه و غیر قانونی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در سال های گذشته بر اساس مصوبه کنگره آمریکا و پس از تبدیل شدن به قانون وضع شده است. بنابراین لغو آن هم اکنون نیازمند مصوبه کنگره و لغو قوانین گذشته است. بر این اساس لغو بسیاری از تحریم های آمریکا علیه ایران خارج از حیطه اختیار باراک اوباما، رییس جمهوری این کشور است.

عادی شدن پرونده هسته ای ایران و چهارچوب زمانی توافق جامع هسته‌ای هم از مهمترین موارد اختلافی دوطرف است. جمهوری اسلامی ایران در حالی به دنبال آن است که جدول زمانی در نظر گرفته شده برای توافق جامع حداکثر 5 ساله باشد که غربی ها معتقدند که نظارت بر برنامه هسته ای ایران در چارچوب توافق جامع به منظور اطمینان از عدم انحراف در برنامه هسته ای ایران نیازمند زمانی 14 تا 20 ساله است.

ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم، شفافیت و راستی‎آزمایی، ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای و چند موضوع دیگر هم در فهرست اختلافات دو طرف وجود دارد که تا رفع آن تا پیش از پایان جدول زمانی تعیین شده شش ماه حداقل سه دور مذاکره دیگر را پشت سر بگذارند تا این اختلافات را به طور کلی حل و یا به حداقل برسانند.