"ایران شیفته نوری المالکی نیست"

فرارو- موسسه بروکینگز در گزارشی به بررسی انتخابات ما آینده در عراق پرداخته است. در این گزارش ادعاهایی درباره منافع ایران در این انتخابات مطرح شده است. این گزارش مدعی است که ایران چندان شیفته نوری المالکی نیست.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، در این گزارش آمده است: کمتر از یک ماه دیگر، یک اتفاق مهم برای ایران رخ خواهد داد که کمتر کسی در واشنگتن به آن اهمیت می دهد. عراق 30 آوریل انتخابات سراسری برگزار خواهد کرد.

مسائل زیادی به این انتخابات بستگی دارند، از جمله ثبات آینده عراق. و این امر به هیچ وجه برای تهران که به نظر می رسد مصمم به حفظ (و گسترش) نفوذ خود در عراق و ممانعت از جنگ داخلی سنی- شیعه در منطقه است، مسئله کوچکی نیست. به خصوص که ایران به دنبال ممانعت از بروز چنین جنگی در عراق است زیرا عراق از نظر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی رابطه نزدیکی با جامعه ایرانی دارد.

آمریکایی ها اغلب نفوذ ایران بر عراق را یا بزرگ جلوه می دهند یا کوچک می شمارند. ایران از نفوذ قابل توجهی در عراق برخوردار است و این نفوذ بی تردید از هر کشور خارجی دیگری بیشتر و از آمریکا بسیار بیشتر است. این ایران بود که در نهایت انتخاب دوباره نوری المالکی به عنوان نخست وزیر در سال 2010 را با تقویت صدری ها در حمایت از وی، مهندسی کرد. این ایرانیان بودند که با متقاعد کردن جلال طالبانی به رد درخواست برای برگزاری جلسه رای عدم اعتماد به مالکی، وی را در قدرت حفظ کردند.

با این حال نفوذ ایران در عراق نهایتا محدود است. نمی توان نگفت که مالکی ابزار دست ایران نیست. وی اعتمادی به ایرانیان ندارد و خود را یک ملی گرا می داند که خواستار آزاد کردن عراق از دست ایران است. مهمترین کاری که نوری المالکی به عنوان یک نخست وزیر انجام داده، صدور دستور «عملیات یورش دلاوران» در بهار سال 2008 (برخلاف توصیه آمریکا) بود که طی آن نیروهای عراقی با حمایت آمریکا به جیش المهدی، شاخه نظامی جریان صدر حمله کرده و آنها را از کشور اخراج کردند– جیش المهدی مهم‌ترین نماینده ایران در عراق محسوب می‌شود.- این اقدام در آن زمان ضربه ای فلج کننده به منافع ایران در عراق وارد کرد.

البته به نظر نمی رسد که ایرانیان نیز چندان شیفته مالکی باشند. در واقع طیف گسترده ای از منابع گزارش می دهند که هم در سال 2010 و هم در سال 2012، ایران با جدیت به دنبال نامزد جایگزینی برای مالکی بوده اما در نهایت (و با بی میلی بسیار) به این نتیجه رسیده است که باید از وی حمایت کند چون نتوانسته بود جایگزین مناسبی برای وی بیابد.

بنابراین ایران خواهان حفظ نفوذ خود، حفظ تسلط شیعه در این کشور، ممانعت از بروز جنگ داخلی و یافتن یک جایگزین مناسب برای مالکی است. مشکل اینجا است که انتخابات عراق می تواند به راحتی نتیجه ای عکس داشته باشد.

نخست اینکه احتمال دارد مالکی در انتخابات پارلماتی بعدی، اکثریت کرسی ها را کسب کند و پیروز اکثریت قابل توجهی باشد. در پی خروج آخرین نیروهای آمریکا از عراق در سال 2011، اقدامات مالکی علیه رهبران مختلف سنی باعث ترس جامعه محتاط عرب شده است. آنها در واکنش به این ترس به گروه های تروریستی/ شورشی گوناگون، از جمله القاعده، دولت اسلامی عراق و شرق مدیترانه، جیش الاسلام و غیره روی آورده اند. حملات تروریستی که از جانب این گروه ها صورت گرفته تنها باعث تشدید حساسیت شیعه علیه سنی شده و فشار بیشتر دولت بر سنی ها را به دنبال دارد.

در حال حاضر یکی از سناریوهای مطرح در بغداد این است که مالکی 60 تا 90 کرسی را از آن خود کند و سپس با استفاده از این اکثریت و قدرت های دیگر (وی در حال حاضر کنترل قوه قضاییه، کمیسیون انتخابات عراق، ارتش، درآمدهای نفتی و... را در دست دارد) هر ائتلاف دیگری را از تشکیل یک دولت جدید باز دارد.

اگر مالکی بتواند اکثریت (مثلا 90 کرسی یا بیشتر) را کسب کند، این امکان وجود دارد که تشکیل دولت بسیار سریعتر اتفاق بیافتد. در این شرایط احتمالا تقریبا تمام رهبران سیاسی عراق خواهند پذیرفت که مالکی به ناچار نخست وزیر این کشور خواهد ماند و به همین دلیل انگیزه زیادی برای پیوستن هرچه سریعتر به ائتلاف وی برای کسب پست های کلیدی در وزارتخانه ها را خواهند داشت. حتی کردها هم ممکن است به این نتیجه برسند که نمی توانند مانع مالکی شوند و در عوض بر آنچه که با حمایت از وی نصیب شان می شود، تمرکز خواهند کرد.

هر دوی این سناریوها می توانند برای ایران مشکل ساز باشند اما سناریوی دوم بسیار خطرناک تر از اولی خواهد بود. در سناریوی نخست، رخوت سیاسی باعث می شود طیف وسیعی از بازیگران عراقی احساس ناامیدی کنند و کسانی که اسلحه به دست دارند، بی شک از آن در جهت تشدید خشونت برای جهت دادن به فرآیند سیاسی استفاده خواهند کرد.

در سناریوی دوم که مالکی پیروزی قاطعانه تری خواهد داشت، ایرانیان با نگرانی های بیشتری روبرو خواهند شد. زیرا وی می تواند با استفاده از قدرت خود دست به سرکوب تروریست های سنی بزند و این امر بی شک جامعه سنی عراق را به سمت افراط گرایان و تروریست ها سوق خواهد داد و خطر یک جنگ داخلی جدید تشدید خواهد شد.