روزهاي پاياني خرداد ماه سال جاري و پس از پيروزي دولت تدبير و اميد در
انتخابات بود كه از گوشه و كنار خبر احتمال برقراري پرواز مستقيم بين ايران
و امريكا، به سوژه‌يي داغ براي رسانه‌ها تبديل شد و استقبال علي‌اكبر
صالحي وزير امور خارجه وقت نيز مهر تاييدي دوباره بر اين خبر زد. خبري كه
پيش از اين نيز دو بار از سوي محمود احمدي‌نژاد رييس دولت‌هاي نهم و دهم
به عنوان هديه به مردم ايران در تاريخ سوم مهرماه 88 و آبان 91 در ديدار با
جمعي از دانشگاهيان امريكايي و انجمن‌هاي علمي در دو سفر خود به نيويورك
مطرح شده بود و به نظر مي‌رسيد رييس دولت دهم قصد دارد تا پيش از ترك
خيابان پاستور حداقل به يكي از وعده‌هاي خود جامه عمل بپوشاند.
سابقه طرح موضوع پرواز مستقيم
البته پيش از اين نيز در دولت‌هاي قبل بحث برقراري پرواز مستقيم مطرح شده
بود اما در سال ابتداي حضور دولت نهم و در طي نخستين سفر محمود احمدي‌نژاد
براي نخستين بار به صورت جدي در دولت احمدي‌نژاد مطرح شد اما در آن زمان
احمدي‌نژاد تنها از اين طرح استقبال كرد و براي گسترش روابط بين دو كشور
خواستار اجرايي شدن آن شد و بعدها گفت نيويورك موافق برقراري اين پرواز
نيست !
بعدها در فروردين ماه سال 1386 مدير روابط عمومي سازمان هواپيمايي كشوري با
اشاره به اعلام آمادگي ايران براي برقراري خط پروازي بين تهران-نيويورك از
مخالفت طرف امريكايي با اين مساله خبر داد. و همين مقام مسوول در آبان‌ماه
سال 1387 با اشاره به روي كار آمدن باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده
امريكا از عدم تغيير رويكرد مقامات امريكايي نسبت به اين مساله خبر داد.
در همان سال اسفنديار رحيم‌مشايي، رييس وقت سازمان ميراث فرهنگي درخواست
مستقيم ايران براي برقراري خط مستقيم پروازي را مطرح كرد و به اين نكته
اشاره كرد كه مقامات امريكايي نسبت به اين تقاضا واكنشي نشان ندادند. به
اين ترتيب بعد از پيروزي حسن روحاني در انتخابات و اميد به برداشتن
تحريم‌هاي اقتصادي غربي به نظر رسيد بارقه دوباره‌يي براي برقراري اين خط
پروازي به وجود آمد.
حتي در تيرماه شبكه خبري پرس‌تي‌وي به نقل از يك تاجر ايراني اعلام كرد،
ايران‌اير و دلتااير مي‌توانند براي نخستين بار پس از سه دهه، پرواز
مستقيمي را بين ايران و امريكا انجام دهند. اين در حالي است كه ايالات
متحده تقريبا از اواسط دهه 1990، ايران‌اير را تحريم كرده و افراد يا
شركت‌هاي متهم به همكاري با اين خط هواپيمايي را نيز مجازات مي‌كند.
البته سابقه پرواز مستقيم بين تهران- نيويورك به سال‌هاي قبل از انقلاب و
در دهه 1970 ميلادي باز مي‌گردد كه ايران اير پروازهاي روزانه‌يي از تهران
به نيويورك داشت. امري كه به نظر مي‌رسد اگر قطعي شود با وجود زندگي 500
هزار نفر ايراني كه در ايالات متحده امريكا هستند تقاضا براي پرواز مستقيم
بسيار بيشتر از دهه 1970 خواهد بود.
اعلام پيشنهاد تازه روحاني توسط تركان
بر اين اساس روز گذشته احتمال برقراري پرواز مستقيم بين ايران-
امريكا وارد فاز جديدي شد و اكبر تركان، سرپرست شوراي عالي امور ايرانيان
خارج از كشور خبر از دستوري داد كه طي آن رييس‌جمهور بررسي چگونگي برقراري
خط پرواز مستقيم ايران - امريكا را صادر كرده است. تركان در تشريح
دستاوردهاي سفر رييس‌جمهور به امريكا، تسهيل رفت و آمد و ارتباط ايرانيان
مقيم خارج به كشور را از محورهاي سخنان رييس‌جمهور اعلام كرد و افزود:
ايشان در راستاي رفع مشكلات رفت و آمد هموطنان مقيم امريكا، دستور بررسي
چگونگي برقراري خط پرواز مستقيم بين ايران و امريكا را صادر كرد.
به نظر مي‌رسد انجام چند پرواز مستقيم بين تهران – نيويورك (توسط محمود
احمدي‌نژاد و حسن روحاني) در چند سال گذشته كه رييس‌جمهور را براي شركت در
سازمان ملل به نيويورك برده است دليل موجهي براي برقراري ارتباط بين دو
كشور از سوي رييس‌جمهور بوده است.
البته پيش از اين نيز مجيد
جاوداني‌تبريزي، نماينده وينابل (تنظيم‌كننده قوانين و مقررات دولتي ايالات
متحده) در جمهوري اسلامي ايران از آمادگي لازم براي آماده‌سازي ياداشت
تفاهم مورد نياز دولت‌هاي امريكا و ايران در برقراري خطوط پروازي بين
شهرهاي دو كشور خبر داده بود و عنوان كرده بود كه با توجه به رايزني‌هاي
صورت گرفته در واشنگتن، در صورت موافقت ايران آماده انجام مذاكرات به
نمايندگي از طرف ايشان (دولت جمهوري اسلامي) با ادارات مرتبط در واشنگتن و
آماده‌سازي يادداشت تفاهم مورد نياز است.
وي همچنين از خطوط هوايي دلتا به عنوان طرف امريكايي مورد نظر مبني بر
ارائه خدمات در اين خط پروازي به اتفاق هواپيمايي جمهوري اسلامي (هما) خبر
داده بود. در عين حال عبدالرضا موسوي، رييس انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در
گفت‌وگو با «اعتماد» با تاكيد بر اينكه امكان برقراري خط پروازي بين ايران و
امريكا وجود دارد، گفت: در حال حاضر هم آقاي احمدي‌نژاد و هم آقاي روحاني
به وسيله هواپيماي ايراني و به صورت مستقيم به امريكا رفتند و به اين جهت
امكان پرواز مستقيم وجود دارد.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا هواپيماهاي ايراني استانداردها و امكان
پرواز در چنين خطي را دارند يا خير گفت: هم اكنون شركت هواپيمايي ايران اير
با در اختيار داشتن هواپيماهاي ايرباس 340 و بويينگ 747 امكان پرواز
مستقيم به امريكا را دارند. موسوي ادامه داد: به اين جهت هر دو رييس‌جمهور
نيز در سال‌هاي گذشته و هفته پيش نيز به وسيله ايرباس 340 به امريكا
رفته‌اند و چنانچه اجازه ايجاد خط پروازي بين اين دو كشور ايجاد شود،
مي‌توانيم به اين كشور پرواز مستقيم برقرار كنيم.
اقتصادي بودن پرواز به ينگه دنيا
رييس انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در پاسخ به «اعتماد» تاكيد كرد: اگر چنين خط
پروازي برقرار شود با توجه به هواپيماهاي در اختيار ايران اير بدون توقف
در كشور ديگري براي سوخت‌گيري مي‌توانيم به امريكا پرواز داشته باشيم.
اين در حالي است كه بيشتر خطوط پروازي به نيويورك يا واشنگتن براي سوخت‌گيري دركشور ديگري توقف داشته و بعد ادامه مسير مي‌دهند.
موسوي با تاكيد بر اينكه فعلا برقراري اين خط پروازي در حد پيشنهاد و بررسي
است ولي اگر اين اتفاق روي دهد ايران اين امكان را دارد كه بتواند مسافرين
پروازي به امريكا را از ساير كشورها جذب كرده و به صورت مستقيم ترانسفر
مسافر از تهران به نيويورك را داشته باشد. وي در عين حال درباره استقبال از
اين خط پروازي در ايران گفت: در حال حاضر برآورد دقيقي از ميزان متقاضيان
پرواز مستقيم از تهران به امريكا را نداريم ولي برآوردهاي ضمني نشان‌دهنده
عدم استقبال مكفي است به اين جهت تصور نمي‌كنم برقراري اين خط پروازي همچون
تجربه دهه 50 به صورت روزانه يك پرواز صورت گيرد. موسوي تصريح كرد: قطعا
با بهبود شرايط سياسي بين دو دولت شرايط بسيار متفاوت از قبل خواهد بود و
حتي امكان برقراري پروازهاي مختلف به صورت مشترك با ايران اير و يا ساير
ايرلاين‌ها هم وجود خواهد داشت.
با اين حال يك منبع آگاه در سازمان
هواپيمايي كشور درباره امكان برقراري اين خط پروازي به «اعتماد» گفت: با
توجه به اينكه اين خط پروازي در حال حاضر از سوي رييس‌جمهور پيشنهاد و
دستور بررسي آن صادر شده است به اين سرعت نمي‌توان درباره آن اظهارنظر كرد و
بايد فرصت داده شود تا همه جوانب برقراري اين خط پروازي مورد بررسي قرار
گيرد.
وي در عين حال گفت: فكر نمي‌كنم مشكلي براي برقراري خط پروازي وجود داشته
باشد چرا كه در حال حاضر ناوگان هوايي ايران هواپيماهاي لازم براي انجام
پرواز مستقيم و البته غيرمستقيم به نيويورك را دارند.
تحريم و مشكل سوخت‌گيري هواپيماها
صمدي، كارشناس هوايي نيز در اين خصوص با تاكيد بر اينكه برقراري خطوط
پروازي بين ايران و امريكا تسهيل‌كننده و برطرف‌كننده مشكلات صنعت هوايي
كشور است، تصريح كرد: با توجه به اينكه در حال حاضر تحريم‌هاي امريكا مانع
آن مي‌شود كه شركت‌هاي غربي، قطعات يدكي مورد نياز ناوگان هوايي ايران را
تامين كنند براي خط هوايي كه 10 بويينگ 747 و 20 جت ايرباس دارد، مساله
تامين امنيت پروازها باتوجه به تحريم‌هاي اعمالي موضوعي است كه مورد ترديد
قرار دارد و اگر چنين خط پروازي برقرار شود ايران از زير يوق تحريم‌هاي
خريد قطعات خارج شده و مي‌تواند ناوگان هوايي خود را نوسازي و بهسازي كند.
وي ادامه داد: اين در حالي است كه در مجموع 16 خط هوايي ايران هدف تحريم‌ها
قرار دارد. از سوي ديگر از سال 2005 تا كنون، يعني از زماني كه دولت محمود
احمدي‌نژاد روي كار آمد، 700 نفر بر اثر 13 سانحه هوايي جان خود را از دست
داده‌اند. در اين سوانح، توپولوف‌هاي روسي بيش از هر هواپيماي ديگري
سانحه‌ساز بوده‌اند. از سوي ديگر ناوگان هواپيمايي ايران به استانداردهاي
روز دنيا در زمينه مصرف سوخت مجهز نيست و به همين دليل تامين سوخت براي اين
هواپيماها نيز مشكلات جدي ايجاد كرده است.
اين كارشناس ادامه داد: شركت‌هاي انرژي غربي نمي‌توانند سوخت مورد نياز
هواپيماهاي ايراني در مسير بازگشت از اروپا و آسيا را تامين كنند و اين
هواپيماها به ناچار بايد در كشورهاي ديگري براي سوخت‌گيري به زمين بنشينند
كه خود نقش مهمي در افزايش هزينه‌ها دارد و برقراري اين خط پرواز خود نويدي
است براي رفع همه اين مشكلات صنعت هوايي ايران.
