آمریکا با سوریه چه خواهد کرد؟

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «ایجاد منطقه پرواز ممنوع (مانند مورد لیبی) و مورد هدف قرار دادن مراکز و کانونهای اساسی تهاجمی دولت سوریه، بدون تردید نیازمند قطعنامه شورای امنیت است که به ظن غالب چین و سوریه این قطعنامه را وتو خواهند کرد؛ مگر اینکه آنچه که در مورد کوزوو روی داد در مورد سوریه نیز رخ دهد.»

ژنرال مارتین دمپسی رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در گزارشی که به کمیته نیروهای مسلح سنای ایالات متحده ارسال کرده گفته است که در صورت صدور دستور رئیس جمهوری آمریکا، ارتش این کشور آمادگی آن را دارد تا اقدامات مختلف نظامی را در حمایت از مخالفان مسلح حکومت سوریه به اجرا بگذارد.

وی در این گزارش پنج سناریوی مختلف در حمایت از نیروهای مخالف حکومت سوریه را همراه با هزینه، خطرات احتمالی و عواقب سیاسی و نظامی آنها مطرح کرده که بدین شرح است:

سناریوی اول اعزام مربی و مستشار برای آموزش و راهنمایی افراد نیروهای مخالف.

سناریوی دوم وارد کردن "ضربات موردی" به مواضع، تجهیزات و مراکز حساس نیروهای دولتی سوریه به نحوی که توانایی آنها در اجرای عملیات نظامی علیه مخالفان مسلح و مناطق شهری مختل شود.

سناریوی سوم ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه است.

سناریوی چهارم ایجاد "منطقه حایل" تحت حمایت نظامی ایالات متحده احتمالا در مناطق مرزی سوریه با ترکیه و اردن، به نحوی که نیروهای مخالف بتوانند بدون خطر حمله هوایی یا زمینی ارتش سوریه، به آموزش نفرات و سازماندهی عملیات خود در این مناطق مبادرت کنند.

و بالاخره سناریوی آخر که ایالات متحده می‌تواند توجه خود را بر نظارت و جلوگیری از کاربرد تسلیحات شیمیایی توسط ارتش سوریه متمرکز کند.

دکتر داوود هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «آمریکا با اقدام نظامی در افغانستان و عراق تجارب تلخی بدست آورد؛ چراکه نفس اقدام نظامی خیلی مشکل نیست و پیامدهای سیاسی و آثار منطقه ای آن در خور توجه است.»

وی ادامه داد: «آثار اقدام نظامی ممکن است خیلی سریع رخ دهد اما پیامدهای سیاسی آن و امکان بروز مبارزات ایذایی بلند مدت خواهد بود و پای کشور مهاجم در این منجلاب کشیده خواهد شد.»

وی تصریح کرد: «لذا تجارب تلخ آمریکا در عراق و افغانستان باعث شد آمریکا تا آنجا که امکان دارد وارد عملیات سخت افزاری نشود و اگر می شود به تنهایی عمل نکند؛ بلکه سعی می کند این اقدامات به صورت دسته جمعی باشد؛ یعنی یا ناتو را همراه خود کند و یا مجوز شورای امنیت را اخذ نماید.»

این استاد دانشگاه گفت: «در وقایع لیبی ما شاهد بودیم آمریکا سعی کرد ابتکار عمل را به فرانسه، انگلیس و تا حدودی ایتالیا واگذار کند و خود تنها به یکسری کمک های مالی اکتفا نمود.»

وی ادامه داد: «در تونس نیز وضعیت به همین صورت بود و درباره مصر نیز آمریکا تنها به صدور توصیه به حسنی مبارک می پرداخت که در مقابل جنبش مردمی دست به عملیات شدید نظامی نزند که به هر حال باعث شد ارتش خود را بی طرف نشان دهد.»

وی افزود: «آمریکا در یمن اقدام به کمک های مقطعی می کند و در مورد بحرین به هیچ وجه ورود نمی کند چرا که ناوگان پنجم نیروی دریایی آن در بحرین مستقر است و لذا برخوردی گزینشی دارد.»

این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: «اما در مورد سوریه اوباما اعلام کرد خط قرمز آمریکا زمانی است که دولت سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کند. اما در این بین گزارشی از سوی سازمان ملل منتشر شد مبنی بر اینکه مخالفین نظام اسد نیز از سلاح شیمیایی استفاده کردند. بنابراین این گزارش تا حدودی ادعا علیه نظام بشار اسد را خنثی کرد.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر دلایل متقنی مبنی بر اینکه دولت سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کرده ارائه نشد. لذا سناریوی پنجم دمپسی همان هشدار قبلی اوباما است که چون مخالفان قبلا از سلاح شیمیایی استفاده کردند این هشدار مخدوش شد.»

وی افزود: «اما به هر صورت اگر استفاده دولت سوریه از سلاح های شیمیایی مسجل شود واکنش به این مسئله نیازمند قطعنامه شورای امنیت است؛ اما چون آمریکا قبلا این مسئله را به عنوان خط قرمز اعلام کرده قابل بحث خواهد بود.»

باوند گفت: «در مورد سناریوی چهارم مشکل خاصی از بابت اجرا وجود ندارد و آمریکا برای حفظ مرزهای ترکیه و اردن یک منطقه حائل ایجاد می کند.»

وی ادامه داد: «با توجه به مسئله حقوق بشر و حقوق بین الملل نوپرورانه نمی توان پناهندگان غیرمسلح را که قصد دارند وارد کشور دیگری شوند تعقیب و کشتار کرد. لذا آمریکایی ها از جنبه انسانی مرزهای ترکیه و اردن را کنترل می کنند تا پناهندگانی که قصد ورود به این دو کشور را دارند دچار مشکل نشوند.»

وی افزود: «اما اینکه مخالفان مسلح در پشت این منطقه حائل و در خاک ترکیه و اردن آموزش و تعلیم ببینند مورد جدیدی نیست و هم اکنون نیز مخالفان در خاک این دو کشور به صورت دوفاکتو در حال تعلیم هستند و اردوگاههایی را ایجاد کردند.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «تاکنون دولت سوریه اقدام فرامرزی و تعقیب فوری و مستمر انجام نداده و آنچه انجام داده در داخل خاک سوریه بوده است. لذا اجرای این سناریو نیز مشکل چندانی ایجاد نمی کند؛ چنانکه اعزام مربی و مستشار برای آموزش و راهنمایی مخالفان نیز مشکل خاصی ندارد و می تواند انجام شود.»

باوند گفت: «اما ایجاد منطقه پرواز ممنوع (مانند مورد لیبی) و مورد هدف قرار دادن مراکز و کانونهای اساسی تهاجمی دولت سوریه، بدون تردید نیازمند قطعنامه شورای امنیت است که به ظن غالب چین و سوریه این قطعنامه را وتو خواهند کرد؛ مگر اینکه آنچه که در مورد کوزوو روی داد در مورد سوریه نیز رخ دهد.»

وی یادآور شد: «در قضیه کوزوو، چین و روسیه قطعنامه شورای امنیت را وتو کردند؛ اما آمریکا همراه با ناتو دست به اقدام نظامی در کوزوو زد و شورای امنیت در این باره سکوت کرد و هیچ قطعنامه محکومیت یا سرزنشی درباره اقدام مشترک آمریکا و ناتو صادر نکرد و لذا بسیاری از حقوقدانان معتقدند سکوت شورای امنیت دال بر رضایت است.»

باوند در پاسخ به این سوال که آیا اهمیت استراتژیک سوریه برای روسیه همچون کوزوو است که روسیه در این باره نیز سکوت پیشه کند؟، گفت: «قبل از کوزوو قراردادی میان روسیه، بلاروس و صربستان منعقد شده بود و روسیه حتی از قراردادهایی که با ناتو داشت عقب کشید. اما بعد اگرچه روسیه قطعنامه شورای امنیت جهت اقدام نظامی در کوزوو را وتو کرد، اما در مقال اقدام نظامی آمریکا و ناتو تنها به یک اعتراض بسنده نمود و واکنشی نشان نداد.»

وی ادامه داد: «می توان میان کوزوو و سوریه دست به یک مقایسه نسبی زد؛ اما باید به یاد داشت اکنون تنها پایگاه دریایی روسیه در خاورمیانه، در سوریه است و سیستم تسلیحاتی سوریه نیز روسی است.»

وی افزود: «همچنین روسیه درباره لیبی معترض بود اما سکوت پیشه کرد و لذا مایل نیست این خط مشی خود را در سوریه نیز تکرار کند. لذا به نظر می رسد تصور سکوت روسیه در برابر اقدام نظامی در سوریه (همچون سکوت در قضیه کوزوو) با تردیدهایی روبرو است.»