سونامی سرطان ریه‌ در راه است

امکان ندارد یک بار بیرون بروید و این صحنه را ندیده باشید؛ یک نفر سیگار به دست در گوشه‌ای ایستاده است و دائم به آن پک می‌زند و جالب اینکه روز به روز سن استعمال دخانیات پایین‌تر می‌اید اما همه ماجرا به سیگار ختم نمی‌شود و قلیان هم چند سالی است که در بین جوان‌ها حسابی خود‌نمایی می‌کند و گل سرسبد مجالس شده.

از همه اینها که بگذریم به جمع طرفداران سیگار و قلیان، خانم‌ها هم اضافه شده‌اند. انگار یک جور‌هایی استعمال دخانیت تبدیل به مد روز شده است.

دکتر مهدی عقیلی، متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، آینده افرادی را که به سیگار و قلیان علاقه دارند و وضعیت سلامت جامعه در آن زمان را پیش‌بینی می‌کند.

از نظر دود کردن دخانیات کجای دنیا قرار داریم
سال‌هاست که می‌گویند استعمال دخانیات باعث ابتلا به سرطان و هزار و یک بیماری دیگر می‌شود ولی گوش شنوایی وجود ندارد. بعضی‌ها هم فکر می‌کنند که اینها قصه و افسانه‌اند. پزشکان آمریکایی در دهه 60 میلیادی متوجه شدند مصرف دخانیات شانس ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد و از آن موقع به بعد تبلیغ دخانیات ممنوع اعلام شد.

با‌وجود اینکه خیلی از افراد از سرطان‌زا بودن دخانیات مطلع هستند ولی با این حال باز هم عده زیادی از افراد تمایل به استعمال دخانیات دارند مصرف دخانیت در کشور‌هایی مانند چین (رتبه 29 جهان) و روسیه (رتبه 7 جهان) خیلی زیاد است ولی در ایران (رتبه 67 جهان) به نسبت این کشور‌ها میزان مصرف دخانیات پایین‌تر است و دلیل آن را می‌توان مسائل فرهنگی استعمال دخانیت دانست چون هنوز هم تا حدود زیادی استعمال دخانیات در بین خانواده‌ها زشت تلقی می‌شود. یونان، اسلوونی و اوکراین هم رده‌های اول تا سوم بیشترین مصرف دخانیات در جهان را دارند.

سونامی سرطان ریه در راه است؟
بسیاری از سرطان‌هایی که در اثر استعمال دخانیات، به ویژه سیگار ایجاد می‌شوند، در سنین بالا سر و کله‌شان در بدن پیدا می‌شود و شاید به همین دلیل است که جوان‌های خوش خیال بدون توجه به آینده به سیگار کشیدن ادامه می‌دهند. با اینکه قبح فرهنگی وجود دارد و مسئولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تلاش زیادی در زمینه مبارزه با دخانیات انجام می دهند. ولی هنوز هم خطر ابتلا به سرطان، قشر جوان را در آینده تهدید می‌کند.

جامعه ما روز به روز به سمت صنعتی شدن پیش می‌رود و عمده جمعیت کشور را قشر جوان تشکیل داده است؛ پس احتمال اینکه در آینده شاهد یک سونامی سرطان باشیم،‌وجود دارد. سرطان‌هایی که عامل اصلی به‌وجود آمدن آنها استعمال دخانیات است، بیشتر در سنین 50 سال و بالاتر دیده می‌شود و قشر جوان علاقه‌مند به استعمال دخانیات به این مساله چندان توجهی ندارند که در آینده خطر ابتلا به سرطان آنها را تهدید می‌کند.

با سیگار و قلیان حتما سرطان ریه می‌گیریم
بعضی از جوان‌های طرفدار دخانیات دلیل عجیب و غریبی را برای توجیه سیگار و یا قلیان کشیدن‌شان می‌آورند؛ برای مثال بعضی‌ها می‌گویوند: «اگر سیگار سرطان‌زاست، پس چرا پدرم به آن مبتلا نشد؟»

اینکه هر فردی با استعمال دخانیات، حتماً به سرطان مبتلا می‌شود چندان باور درستی نیست ولی نمی‌توان با چنین استدلالی استعمال دخانیات را توجیه کرد. اینکه یک فرد چه تعداد سیگار در طول روز می‌کشد و یا اینکه چه مدت از شروع سیگار کشیدنش می‌گذرد، عواملی هستند که در شانس ابتلا به سرطان نقش دارند. البته این بدین معنی نیست که مبتلا نشدن به سرطان، فرد را از سایر مشکلات و خطر‌های دیگر در امان نگه می‌دارد. استعمال دخانیات به غیر از سرطان مشکلات ریوی، قلبی و عروقی را نیز به همراه دارد.

چه سرطان‌های دیگری در راهند
آن دسته از افراد سیگاری که اهل مطالعه هستند خودشان به خوبی می دانند چه سرطان‌هایی در آینده در کمین آنها نشسته‌اند. ترکیباتی در دخانیات وجود دارد که در درازمدت باعث ایجاد تغییراتی در بدن می‌شود و متاسفانه افراد جوان به این مساله چندان توجهی ندارند.

در اثر استعمال دخانیات در بدن فرد جوان، در آینده می‌تواند تغییرات ژنی و تخریب بافتی به وجود بیاید که ژن‌های ایجاد کننده سرطان، فعال وژن‌هایی که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند، غیر فعال می‌شوند، نتیجه اینکه سلول‌هایی که غیر طبیعی هستند و رشد غیر قابل کنترل دارند به وجود می‌آیند که در چنین شرایطی فرد به سرطان مبتلا شده است. سرطان‌هایی که در اثر استعمال دخانیات به وجود می‌آید در نحوای‌ای از بدن مانند مجاری تنفسی، ریه، زبان، حلق حنجره، مری، لوزه‌المعده و مثانه ایجاد می‌شوند.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند حدود 90 تا 95 درصد افرادی که به سرطان حنجره مبتلا شده‌اند در دوران جوانی سیگار می‌کشیدند. به غیر از این سرطان‌ها، سرطان‌های دیگری مانند سرطان دهانه رحم، کولون، رکتون و مقعد هم می‌توانند در اثر استعمال دخانیات به وجود بیایند ولی احتمال این نوع از سرطان‌ها با عامل استعمال دخانیات کمتر است.

بعضی از جوانان با پیچیدن نسخه‌های جدید سعی می‌کنند خیال‌شان را از آینده راحت کنند؛ برای مثال فکر می‌کنند اگر دود سیگار را فقط در دهان نگه دارند، دیگر خطری ندارد و خبری هم از سرطان نمی‌شود اما این باور  کاملا اشتباه است. شاید این کار فرد را از ابتلا به سرطان ریه مصون نگه می‌دارد ولی در هر صورت دود به داخل دهان وارد می‌شود و خطر ابتلا به سرطان زبان و حفره دهان همچنان وجود دارد.