تصمیم شورای‌نگهبان و رویکرد ایران نسبت به غرب

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، میدل ایست آنلاین نوشت:  با نزدیک شدن به روز انتخابات، نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری ایران ثبت نام کرده اند. شورای نگهبان صلاحیت این افراد را بررسی می کند و پس از اعلام نظر این شورا، کاندیدهای رسمی تنها چند هفته فرصت دارند که به تشریح برنامه های خود بپردازند.

اسفندیار رحیم مشایی، مشاور محمود احمدی نژاد، یکی از نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری ایران بوده و جایگاهش بیشتر ملی گرایانه است تا اسلام گرایانه و از آن جهت حتی نظر برخی جنبش سبزی ها را نیز به خود جلب کرده که وی و احمدی نژاد قدرت روحانیون در این کشور را به چالش کشیده اند. اینطور به نظر می رسد که احمدی نژاد و مشایی به دنبال قدرت سیاسی مستقل در سیستم ایران بوده اند و حتی گمانه زنی هایی در مورد شکل گیری الگوی پوتین- مدودف از سوی این دو نفر مطرح شد.

احمدی نژاد که نمی تواند در انتخابات سال 2013 ایران شرکت کند، دیگر چندان مورد علاقه نظام و روحانیون محافظه کار از جمله آیت الله مصباح یزدی که یکی از حامیان اصلی احمدی نژاد در میان روحانیون بود، نیست. بسیار غیرمحتمل است که شورای نگهبان صلاحیت مشایی را برای شرکت در انتخابات تایید کند. محافظه کاران ایران اغلب گروه احمدی نژاد- مشایی را «جریان انحرافی» خوانده و آنها را به سحر و جادوگری و مواردی بدتر متهم می کنند.

کاندید احتمالی دیگری که به نظر می رسد صلاحیتش رد شود، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور سابق ایران است. رفسنجانی نیز مانند مشایی در آخرین ساعات به پایان رسیدن مهلت ثبت نام، نام نویسی کرد. وی گفته بود تنها در صورتی ثبت نام خواهد کرد که مقام معظم رهبری چنین اجازه ای به وی دهد. با وجود آنکه هیچ نشانه صریحی از اعلام رضایت رهبری وجود نداشته، خانواده رفسنجانی و دیگران می گویند رئیس جمهور سابق ایران در آخرین لحظه تماس تلفنی از سوی رهبری ایران مبنی بر اعلام رضایت وی دریافت کرده است.

رفسنجانی در این دور از انتخابات حمایت بی چون چرای سید محمد خاتمی، پدرخوانده اصلاح طلبان را دارد. وی توانسته خود را به عنوان شخصیت عملگرایی مطرح کند که می تواند روابط با آمریکا و غرب را بازسازی کند، مناقشات هسته ای ایران را حل کند و اقتصاد ایران را ترمیم کند.

در مورد برنامه هسته ای ایران، احمدی نژاد- مشایی و رفسنجانی را از جهات متفاوتی می توان «صلح طلب» دانست. به نظر می رسید احمدی نژاد در مذاکرات اولیه با دولت اوباما در سال 2009، قرارداد موقتی را در مورد اورانیوم 20 درصد غنی شده ایران به امضا برساند اما چندی بعد در پی مخالفت سیاسی داخلی که احتمالاً حمایت نظام را نیز داشت، احمدی نژاد عقب نشینی کرد.

از سوی دیگر رفسنجانی که گفته می شود رابطه خوبی با تجار و بازاری هایی دارد که از تحریم های اعمال شده غرب علیه ایران ناراضی هسند، با رضایت کامل خواستار برداشتن مانع بزرگی چون مسئله هسته ای از سر راه است تا اقتصاد ایران بتواند از بندهایی که تحریم ها بر دستانش زده اند، آزاد شود. اما تعداد سیاست مداران  ایرانی که به شکست در مذاکرات با آمریکا و گروه 1+5 در مورد برنامه هسته ای ایران تمایل دارند، بسیار اندک است.

شاید نامزد اصلی محافظه کاران که به گمان بسیاری از ناظران، حمایت نهایی نظام در انتخابات 24 خرداد را خواهد داشت، سعید جلیلی، رئیس شورای امنیت ملی ایران و مذاکره کننده ارشد ایران در نشست های هسته ای است. جلیلی هم به عنوان یک کاندید و هم به عنوان یک مذاکره کننده به شدت از حق مسلم ایران برای عنی سازی اورانیوم در خاک خود دفاع خواهد کرد.

تقریباً غیرقابل تصور است که نظام ایران بدون دریافت امتیازات قابل توجه، امتیازی به آمریکا و گروه 1+5 بدهد و تاکنون نیز دولت اوباما تمایلی به ارائه چنین امتیازاتی نداشته است. در چنین شرایطی، نظام ایران با حمایت از جلیلی که برای مقامات آمریکایی و دیگران کاملاً شناخته شده است، می تواند بر مخالفت خود با امضای هرگونه توافقنامه ای که اجازه تداوم برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، به خصوص غنی سازی اورانیوم را بدهد، تاکید کند.

در نهایت یکی از نامزدهای دیگری که احتمالاً صلاحیتش از سوی شورای نگهبان رد خواهد شد، حسن روحانی است که به مدت 16 سال مسئولیت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بوده است. روحانی نیز مانند جلیلی مذاکره کننده ارشد نشست های هسته ای ایران بوده که از حمایت نظام بهره برده اما وی در دوران ریاست جمهوری خاتمی عهده دار این سمت بود. علاوه بر این، روحانی رابطه نزدیکی با رفسنجانی دارد و در دوره ریاست جمهوری وی به شورای امنیت ملی خدمت کرد و این احتمال وجود دارد که روحانی و رفسنجانی به حمایت از دیگری انصراف دهند.

روحانی نیز با صراحت در مورد بهبود روابط با آمریکا صحبت کرده بود. وی گفت: «اینطور نیست که ایران تا ابد با آمریکا دشمن بماند و رابطه ای با این کشور نداشته باشد.» مطمئناً رهبر معظم ایران نیز در سخنرانی های خود اعلام کرده اند که ایران مایل به بازسازی روابط با آمریکا است و تقریباً تمام کاندیدها این نظر را تکرار کرده اند.

نکات بسیار زیادی در مورد انتخابات ایران و همچنین مفهوم آن در روابط ایران- آمریکا وجود دارد که می تواند مطرح شود. آیا این انتخابات معنایی برای مذاکرات ایران و گروه 1+5 بر سر مسئله هسته ای ایران دارد؟ مسلماً بله. نه تنها کاندیدهای احتمالی، رویکردهای متفاوتی در این زمینه دارند، بلکه این انتخابات دیدگاه نظام ایران در مورد آینده روابط این کشور با غرب را به جهانیان ارائه خواهد کرد. اگر شورای نگهبان رفسنجانی، مشایی، روحانی و دیگران را رد صلاحیت کند و تنها محافظه کاران «اصول گرا» را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری معرفی کند، این امر می تواند نشان دهد که نظام ایران حتی یک گام هم در مذاکرات بر نخواهد داشت.