مهدی زارع- قوع سوانح طبيعي در كشورهاي دنيا باعث به وجود آمدن زيان‌هاي اقتصادي فراواني مي‌شود اما در جوامع مختلف دنيا ميزان اين خسارات و تلفات آن با توجه به ميزان توسعه‌يافتگي، ايمني سازه‌ها، تراكم جمعيت و آمادگي و آگاهي افراد و جامعه به منظور رعايت نكات ايمني با يكديگر تفاوت دارد.
اگر چه تمام سعي و تلاش دانشمندان بر اين است كه زمان و مكان دقيق وقوع زلزله را پيش‌بيني كنند اما اين كار هنوز در مرحله تحقيق قرار دارد و وقوع يكباره زلزله بخصوص در جوامعي كه اصول ايمني را رعايت نكرده يا در برابر وقوع اين حادثه بي‌توجه هستند مردم و مسئولان آن كشور را غافلگير مي‌كند و به‌دنبال خود نتايج نامطلوبي را دارد.
اما تجربه بين‌المللي نشان مي‌دهد علاوه بر رعايت اصول صحيح شهرسازي مي‌توان با يادگيري و رعايت نكات ايمني، آسيب‌هايي كه از زلزله ناشي مي‌شود را تاحد زيادي كاهش داد. آگاهي افراد از پديده‌هايي همچون زلزله، ميزان خطر زلزله در محل زندگي، برنامه‌ريزي صحيح و ايمني به‌طور گروهي و در ميان اقشار مختلف و بالاخره آمادگي فردي براي انجام اقدامات ضروري و عكس‌العمل مناسب هنگام وقوع زلزله ميزان آسيب‌ها را تا حد زيادي كاهش مي‌دهد.
اگر چه در كلانشهرهايي مثل، تهران، مشهد، اصفهان، تبريز و... تعداد جمعيت بيش از حد انتظار است اما مي‌توان از تجمع بيشتر و پرجمعيت‌تر كردن اين شهرها جلوگيري كرد و سازه‌هاي اين شهرها را به‌تدريج با برنامه‌هاي علمي، مقاوم و پايدار كرد و بافت فرسوده اين شهرها را بازسازي كرد. اين كار چند سالي است كه توسط شهرداري تهران در نقاطي كه بافت فرسوده بيشتري دارد در حال انجام است.
اما بايد در اين نوسازي‌ها در تمام كشور به يك نكته توجه كرد كه آن هم سازگاري مردم با سازه‌هاي تازه تاسيس است چرا كه مدرن بودن سازه‌ها اگر بدون توجه به‌ويژگي‌هاي رواني مردم ساخته شود امكان وجود تلفات وجود دارد و سرمايه‌گذاري‌ها بدون نتيجه مي‌ماند. از سوي ديگر در برنامه ايمن‌سازي در برابر زلزله، ايمني ساختمان‌ها و تمامي بناها از اولويت و اهميت بسيار زيادي برخوردار است. چرا كه بناها هنگام وقوع زلزله‌هاي شديد در صورت عدم استحكام و مقاومت لازم آسيب مي‌بينند و به ساكنين آنها صدمه جاني وارد مي‌شود.
به همين دليل تعيين محل مناسب براي ساخت بنا (دور از گسل‌هاي فعال و روي زميني كه مقاومت خاك آن مناسب است) همچنين طراحي صحيح و مقاوم در برابر زلزله توسط مهندسان باصلاحيت، استفاده از مصالح مناسب ساختماني، ساخت ساختمان با به‌كارگيري كارگران آموزش ديده و نهايتا نظارت بر ساخت و كنترل كيفيت توسط سازمان‌هاي مسئول و مهندسان ناظر براي ساختمان‌هاي جديد، تعمير و مقاوم‌سازي ساختمان‌هاي موجود، اصول بسيار ضروري براي ساخت بناهاي مقاوم در برابر زلزله هستند.
در كنار مقاوم‌سازي سازه‌ها، آمادگي ستاد مديريت بحران و ارگان‌هاي مرتبط با اين ستاد نيز موضوع ديگري است كه بايد مدنظر قرار بگيرد. اگر چه ستاد مديريت بحران شهرداري تهران سال‌هاست كه به وجود آمده و اقدامات خوبي براي دپوي امكانات مورد نياز در نقاط مختلف انجام داده اما اقدامات اين سازمان در صورتي مفيد است كه با ساير ارگان‌ها هماهنگي لازم وجود داشته باشد و در هنگام وقوع حوادث تمام سازمان‌ها زيرنظر يك مديريت واحد به آسيب‌ديدگان امداد‌رساني كنند، در اين صورت است كه حتي اگر زلزله‌اي بيشتر از 6 ريشتر هم روي دهد مي‌توان اميدوار بود هيچ كشته‌اي بر جاي نگذارد، در اين صورت است كه مي‌توان گفت ستاد مديريت بحران خوب عمل كرده و مقاوم‌سازي نيز به خوبي صورت گرفته است.
نكته آخر اينكه رعايت اصول ايمني در داخل ساختمان‌ها نيز بسيار با اهميت است. زيرا ممكن است در برخي از زلزله‌هاي نه چندان شديد ساختمان ويران نشود ولي سقوط، پرتاب و شكستن وسايل داخلي براي ساكنان ايجاد خطر كند. لذا ايمن‌سازي داخل ساختمان‌ها نيز از اصول ايمني محسوب مي‌شود كه در عين حال بسيار كم هزينه و آسان است و تاثير بسزايي در پيشگيري از آسيب‌ها دارد.
منبع: تهران امروز
