دانشگاه‌ها به‌زودی دخترانه و پسرانه می‌شوند

دو سال پس از جداسازی کلاس‌های دختران و پسران در تعدادی از دانشگاه‌های کشور، برنامه‌های وزارت علوم برای آنچه اسلامی کردن دانشگاه‌ها می‌خوانند، وارد فاز تازه‌ای شده است؛ توزیع پرسش‌نامه‌هایی میان دانشجویان درباره تاسیس دانشگاه‌های دخترانه در آزمون کارشناسی‌ارشد در روزهای گذشته نشان می‌دهد دور از انتظار نیست که دانشگاه‌ها در آینده به دو گروه اصلی تقسیم ‌شوند: «دانشگاه‌های دخترانه» و «دانشگاه‌های پسرانه».

به گزارش بهار، دانشجویانی که هجدهم، نوزدهم و بیست‌ویکم بهمن در آزمون کارشناسی‌ارشد شرکت کردند غیراز سوالات آزمون با پرسشنامه عجیبی روبه‌رو شدند؛ پرسشنامه‌ای که از آن‌ها خواسته بود نظرشان را در مورد تاسیس دانشگاه‎‌های ویژه دختران بگویند. هنوز موضوع جداسازی کلاس‌های درس در دانشگاه‌ها محل اختلاف است اما شواهد نشان می‌دهد وزارت علوم فارغ از این انتقادها طرح اسلامی کردن دانشگاه‌ها را بسیار فراتر از آنچه به نظر می‌رسد، پیش می‌برد.

کامران دانشجو، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تابستان امسال از راه‌اندازی دانشگاه‌های دخترانه در همه استان‌های کشور خبر داد. هر چند منتقدانش او را به رفتارهای افراطی به نام اسلامی کردن دانشگاه‌ها متهم کرده‌اند اما وزیر علوم و مدیرانش بی‌توجه به این انتقادها در حال صدور مجوز دانشگاه‌های دخترانه‌اند. تاکنون دست‌کم مجوز 16دانشگاه تک‌جنسیتی (دخترانه) صادر شده و تعدادی از این دانشگاه‌ها مانند «رفاه» و «ابرار» هم در تهران آغاز به کار و دانشجو جذب کرده‌اند. تعداد بیشتری از این دانشگاه‌ها اما در شهرستان‌ها فعال شده‌اند: در رفسنجان، همدان، سمنان، میناب، قم و استان‌های دیگر.

وزیر علوم: قانون را اجرا می‌کنم
وزیر علوم اما در پاسخ به همه منتقدان تاسیس دانشگاه‌های تک‌جنسیتی می‌گوید که او در حال اجرای مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است؛ مصوبه‌ای که 24سال پیش تصویب شده است. او همچنین در دفاع از این ایده به سابقه تاسیس یک دانشگاه دخترانه به نام مدرسه عالی دختران پیش از انقلاب اشاره می‌کند که اکنون با عنوان دانشگاه الزهرا فعالیت می‌کند.

چندی پیش غلامعلی نادری، مدیر کل دفتر آموزش‌های آزاد و غیرانتفاعی وزارت علوم هم می‌گوید: در این باره درخواست‌های زیادی داریم از خراسان، شیراز، اورمیه و تبریز و در تهران هم پنج تقاضای جدید ثبت شده است. موافقان تاسیس دانشگاه‌های دخترانه با این استدلال از این طرح دفاع می‌کنند که ایران جامعه اسلامی است اما آنچه امروز در دانشگاه‌های ایران می‌گذرد الگو گرفته از نظام‌های آموزشی غربی است و باید اصلاح شود.

یکی از آن‌ها محمد مهدی زاهدی، رییس فعلی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی است، که به بهار گفت: نظر من برای تاسیس دانشگاه‌های دخترانه مثبت است، خیلی هم خوب است چون جامعه ما اسلامی است و این کار به اسلامی‌تر شدن فضای اجتماعی کمک می‌کند.

 او در پاسخ به این سوال که «دانشگاه‌های فعلی چه مشکلی دارند که با اسلام مغایرت داشته باشد؟»، گفت: به هر حال آنچه بزرگان تصمیم بگیرند مورد نظر ما است حالا اگر داخل دانشگاه هم مشکلی نباشد می‌آیند بیرون در پارک‌ها و غیره و مسائلی هست که زیبنده جامعه اسلامی نیست.» رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نهم درباره این‌که نظر کمیسیون درباره افزایش تعداد دانشگاه‌های تک‌جنسیتی در ایران چیست، گفت: «رای ما اسلامی است، مجلس ما اسلامی است، مملکت ما اسلامی است خودمان هم بچه اسلامیم، دانشگاه‌هایمان هم باید اسلامی باشند.»

بازگشت به الگوی آموزشی دوره قاجار
جواد هروی، نایب‌رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نهم با بیان این‌که نگاه این کمیسیون به تاسیس دانشگاه‌های دخترانه مثبت است، تاکید کرد که قبل از انقلاب هم دانشگاه و دانشسرای دخترانه داشتیم و این نخستین‌بار نیست. به گفته او در حال حاضر انواع دانشگاه‌ها در ایران فعالیت می‌کنند و دانشگاه‌های دخترانه هم می‌توانند یک نمونه و الگو از آن‌ها باشند.

دانشگاه دخترانه یک نگاه خلاقانه است. او با بیان این‌که ما در کمیسیون به این نتیجه رسیدیم كه برای جلوگیری از حرکت‌های سلیقه‌ای بحث راه‌اندازی دانشگاه‌های تک‌جنسیتی را قانونمند کنیم، ادامه داد: آنچه امروز در نظام آموزشی ما وجود دارد یک نظام غربی است، آیا می‌توانیم با نسخه غربی در جامعه‌ای اسلامی در دانشگاه‌ها بهره‌وری لازم را داشته باشیم؟ من با این‌که دانشجویان دختر و پسر در کنار هم باشند مشکلی ندارم اما با تاسیس دانشگاه‌های تک‌جنسیتی هم مخالفتی ندارم چون این دانشگاه‌ها می‌توانند الگوی جدیدی در فضای آکادمیک ایران باشند و به یک فرصت تبدیل شوند، از سوی دیگر پیشینه تاریخی کشور ما این جدا بودن فضای تحصیلی دختران و پسران را تایید می‌کند.

او در پاسخ به این پرسش که در چه مقطعی از تاریخ ایران به جز دانشگاه الزهرا دختران و پسران فضاهای آموزشی جداگانه داشتند، گفت: در دوره قاجاریه دختران و پسران جدا به مکتب می‌رفتند اما از وقتی مدرسه به شکل نظام غربی در کشورهای شرقی وارد شد، نظام‌های آموزشی خودمان را کنار گذاشتند و نظام آموزشی غربی نظام آموزشی ما را استحاله کرد و ما باید به همان فرهنگ برگردیم. ضمن این‌که ما کسی را مجبور نمی‌کنیم که به دانشگاه دخترانه برود و می‌توانند انتخاب کنند.

با این روند خیابان‌ها هم زنانه و مردانه می‌شوند
تک‌جنسیتی کردن فضاهای آموزشی منتقدان زیادی دارد. کسانی معتقدند این جداسازی‌ها پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای دارد، دانشگاه‌ها را از نفس و پویایی می‌اندازد، فضای رقابت و بحث و رشد علمی را کند می‌کند و از همه مهم‌تر این‌که دختران را محدود و ناگزیر از تحصیل در دانشگاه‌های درجه دو می‌کند. البته در این میان احمد شیرزاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ششم نه‌تنها راه‌اندازی دانشگاه‌های تک‌جنسیتی را عملی نمی‌داند که به بهار می‌گوید: امکانات یکسانی در دانشگاه‌ها نداریم بعضی‌ها برتر هستند، این‌که بیاییم یک دانشگاه را بگوییم دخترانه و دیگری را پسرانه این تبعیض آشکار و خلاف قانون اساسی است تا امکانات نابرابر توزیع شود، حالا چه برای دختران چه برای پسران.

او با تاکید بر این‌که اصولا در فضای آموزشی نگاه جنسیتی به افراد غلط است و باید به توانمندی‌ها و قابلیت‌های افراد توجه کرد، ادامه داد: کسانی که دانشگاه الزهرا را مثال می‌زنند به این نکته توجه کنند که درست است در دانشگاه الزهرا امکانات بیشتری در اختیار دختران قرار گرفته اما این دانشگاه هیچ‌گاه نتوانسته با دانشگاه‌هایی چون تهران و شریف و... رقابت کند و همواره دانشجویان برای این دانشگاه‌ها رقابت می‌کنند.

شیرزاد افزود: اگر بنا بود زن و مرد از هم جدا باشند خدا دنیایی جدا می‌آفرید. این جداسازی‌ها به لحاظ رشد تربیتی جوانان مشکل ایجاد می‌کند. دختران و پسران ما باید قادر به گفت‌وگو باشند و اتفاقا دانشگاه سالم‌ترین فضا برای این تعامل و گفت‌وگوی سالم است. حالا در دانشگاه درها را ببندیم اما با درهاي دیگر چه می‌کنیم؟ این زنانه و مردانه کردن فضاها احتمالا آخر به خیابان‌ها منتهی می‌شود!