سوریه حالا در نزدیکی 22ماهگی بحرانی قرار دارد که کسی نمی‌داند کی گریبان این کشور را رها خواهد کرد. جمهوری اسلامی چند‌ی است که با ارائه طرحی شش‌ماده‌ای به دنبال حل این بحران رفته است و تلاش می‌کند با ارائه آن به کشورهای دیگر گامی موثر در این مسیر بردارد. به تازگی این طرح در ملاقات مسئولان ایران و گرجستان به گرجی‌ها ارائه شده است.
محمدعلی سبحانی، سفیر پیشین ایران در لبنان، در گفت‌وگویی با بهار از مناسب‌بودن این طرح و شباهت آن با طرح سازمان ملل می‌گوید، اما وی معتقد است زمان ارائه آن مناسب نبوده و بسیار دیر جمهوری اسلامی وارد عمل شده است.
سبحانی می‌گوید ارائه طرح شش‌ماده‌ای ایران برای حل بحران سوریه به کشورهای دیگر با توجه به این‌که بخشی از مخالفان دولت بشار اسد آن را رد کرده‌اند تنها می‌تواند معرف مواضع تازه ایران درخصوص سوریه به کشورهای دیگر باشد. این کارشناس مسائل منطقه، ایران را یک کشور موثر و قدرتمند در منطقه می‌داند و معتقد است که ایران باید برای حل بحران سوریه پیش از کشورهای دیگر با ترکیه وارد مذاکره شود.
جمهوری اسلامی طرحی شش‌ماده‌ای برای حل بحران سوریه ارائه کرده و به تازگی به دنبال ارائه آن به کشورهای دیگر است؛ به عنوان مثال این طرح را به گرجستان داده، گرجستانی که نه همسایه سوریه است و نه منافعی در این کشور دارد؟به گرجستان چه ربطی دارد؟
سوال همین است.به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی تلاش می‌کند این طرح را به کشورهای بیشتری ارائه دهد که البته اشکالی هم ندارد، اما چیزی که مهم است اصل طرح و زمان ارائه طرح است. این طرح موضوع نسبتا خوبی است که شامل یک اصل بسیار مهم به نام تشکیل دولت انتقالی است؛ موضوعی که نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب هم بر آن تاکید دارند و در این زمینه خواستشان با جمهوری اسلامی شباهت دارد.
هرچند جزییات این طرح خیلی مشخص نیست، اما اصل موضوع که بعد از تشکیل دولت انتقالی انتخابات آزاد شکل بگیرد نشان‌دهنده این است که طرح‌های مختلف در مورد سوریه به سمت موضوعی‌شدن پیش می‌رود. زمان ارائه این طرح مشکل‌هایی را ایجاد می‌کند. هرچند سه‌‌چهار ماه است که موضع تهران به طور نسبی تغییر پیدا کرده و سعی می‌شود با مخالفان هم صحبت شود و تهران تلاش می‌کند یک راه‌حل سیاسی و مرضی‌الطرفین را دنبال کند، اما اگر جمهوری اسلامی یک سال پیش طرح را ارائه می‌داد بخشی از مخالفان آن را رد نمی‌کردند. امروز بخشی از مخالفان نسبت به نیات کشورهایی که در گذشته از بشار اسد حمایت کردند تردید دارند؛ حتی در مورد پیشنهاد روسیه هم در مورد مذاکره با مخالفان آن‌ها شرط و شروطی را عنوان کردند یا در مورد مذاکره یا حتی شنیدن طرح ایران خیلی صریح مخالفت کردند.
می‌توان گفت طرح شش‌ماده‌ای برای حل بحران سوریه خیلی پر اثر نیست؟ بالاخره یک تغییر موضعی است و به نظر بنده خیلی هم خوب است شاید بتوان گفت این اتفاق افتاده است. طرح شش‌ماده‌ای ممکن است که در آینده تاثیر بگذارد و به درد ایران بخورد؛ در واقع ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است، اما متاسفانه خیلی دیر طرح ارائه شده است.
این طرح که دولت انتقالی تشکیل شود دولت انتقالی انتخابات آزادی را برگزار کند و خود بشار اسد به عنوان یک عنصر با اختیار کمتر تا زمان برگزاری انتخابات بر سر کار باشد طرح خوبی است، اما این‌که این طرح به نتیجه می‌رسد یا نمی‌رسد محل تردید است و کسی هم نمی‌تواند پیش‌بینی قطعی در موردش ارائه کند. باید توجه داشت مخالفان به شدت اعلام می‌کنند در هر طرحی که بشار اسد در آن نقش داشته باشد شرکت نمی‌کنند.
در طرفی طرحی را که در آن بشار وجود نداشته باشد مورد قبول خود اسد و ارتش و نیرویی که در سوریه در اطراف او هستند نیست. بهترین راه‌حل را این می‌دانم که دولت انتقالی تشکیل شود و آن‌ها باشند که دولت بعدی را با رای مردم سر کار می‌آورند که البته به نظر نمی‌رسد این طرح روند آسانی داشته باشد، اما اگر این نشود راه‌حل‌ها یا یمنی است یا بالکانی؛ راه‌حل یمنی یعنی برگزاری انتخابات آزاد که اگر راهی برای آن پیدا نشود چه به دلیل عدم موافقت مخالفان یا به دلیل عدم موافقت دولت بشار اسد، جنگ به همین شکل ادامه پیدا کند. در درازمدت ممکن است سوریه به سه کشور تبدیل شود، یک کشور کردنشین، یک کشور سنی‌نشین و یک کشور علوی‌نشین؛ که این مسئله نگرانی تمام کشورهای منطقه را از نظر یک نیروی گریز از مرکز خطرناک بر می‌انگیزد.
جمهوری اسلامی درصدد است طرح شش‌ماده‌ای را به کشورهای دیگر همچون گرجستان ارائه کند. با توجه به این‌که این کشور‌ها برخلاف کشوری همچون ترکیه اهرم و منافعی در سوریه ندارند، این کارمبنی بر چه تحلیلی است؟
توضیح این طرح برای کشورهایی همچون گرجستان کار اشتباهی نیست، اما موضوعی که شما مطرح می‌کنید هم درک‌شدنی است. می‌توان گفت این طرح بیان و تشریح موضع جمهوری اسلامی در مورد بحران سوریه به مخالفان و کشورهای دیگر است.
این کار جمهوری اسلامی یعنی این‌که در گذشته موضعی وجود داشته که حالا یا تغییر کرده یا تبیین شده است و جمهوری اسلامی می‌خواهد این تغییر موضع را با ارائه آن طرح واضح‌تر نشان دهد. در واقع جمهوری اسلامی سعی می‌کند از نشست‌هایش با مقامات گرجستان یا کشورهای دیگر به عنوان فرصتی برای ارائه دیدگاه به‌روزشده‌اش در مورد سوریه استفاده کند، اما این‌که چرا این طرح به ترکیه گفته نمی‌شود چرای مهم و درستی است و ایران باید مواضع خود را برای حل بحران سوریه و تاثیر‌گذاربودن در تحولات منطقه تبیین کند و سیاست‌هایش را با کشور‌ها و قدرت‌های تاثیر‌گذار در میان بگذارد و به عنوان یک کشور اثر‌گذار به آن طریق نقش ایفا کند اگرنه ارائه این طرح به کشورهایی همچون گرجستان هیچ نقشی در حل بحران سوریه نمی‌تواند داشته باشد، اما روسیه یا حتی اردن می‌توانند نقشی در این بحران داشته باشند.
من اگر بخواهم این ادعایم را ثابت کنم می‌روم سراغ زمانی که در عراق بحران به وجود آمد؛ تا قبل از تحول عراق و سقوط صدام حسین کشورهای همسایه عراق با تاثیر بسیار گسترده و چشمگیر ایران اجلاس همسایگان عراق را طراحی کردند و این اجلاس همسایگان عراق بود که بالاترین و مهم‌ترین تاثیر‌گذاری را در تحولات عراق داشت و طبیعتا نقش موثر ایران در آن اجلاس فراموش‌ناشدنی است، اما همچنان جمهوری اسلامی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از جنگ در سوریه، کاهش تلفات و مسائلی که می‌تواند منطقه را تحت‌تاثیر قرار دهد، داشته باشد.
