فرارو- علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه کشورمان دیروز در یک نشست خبری درباره آمادگی ایران برای ارتباط با معارضین سوریه گفت: «ما به نوبه خود اعلام کردیم که آمادگی داریم تسهیل کننده گفتگو بین معارضه و دولت جمهوری سوریه باشیم.»
صالحی با اشاره به اینکه از گذشته نیز با بخش وسیعی از معارضه در ارتباط بودیم و رایزنی های فیمابین را داشتیم، اظهار داشت: «تلاش ما این بوده که زمینه گفتگو را بین معارضه و دولت سوریه فراهم کنیم.»
وی تصریح کرد: «طرح 6 مادهای کوفی عنوان هم به این مطلب اشاره دارد و نشست ژنو هم مکمل طرح کوفی عنوان در جهت نزدیک کردن معارضین و سوریه بود.»
در این میان روز گذشته خبرگزاريها از درگيريهاي شديد ميان نظاميان مخالف دولت و ارتش سوريه در دمشق پايتخت اين كشور خبر داده اند كه از آغاز ناآراميهاي سوريه تاكنون بيسابقه بوده است.
کمیته بینالمللی صلیب سرخ اعلام کرده که درگیریهای سوریه تبدیل به یک جنگ داخلی تمامعیار شده است.
همچنین آمادگی ایران برای میانجیگری میان معارضین و دولت سوریه در حالی عنوان شده است که شوراي مخالفان سوريه موسوم به "شوراي ملي سوريه" اين پيشنهاد ايران را رد كرده و اعلام كرده است كه نمايندگان اين شورا حاضر نيستند با وساطت ايران، روسيه و يا هر كشور ديگري با نظام حاكم در سوريه گفتوگو كنند.
بدون حضور ایران حل و فصل مسئله سوریه امکان پذیر نیست
حمید رضا ترقی معاون بین الملل حزب موتلفه اسلامی در گفتگو با فرارو درباره تحولات سوریه گفت: «در طی یک ماه گذشته تلاش های کوفی عنان برای حل و فصل مسائل سوریه به علت مخالفت آمریکا با حضور ایران در نشست های بررسی این موضوع، تقریبا پیشرفت مناسبی نداشته است.»
وی ادامه داد: «پس از اجلاس ژنو شکست مذاکرات مربوطه تا اندازه ای روشن شد و کوفی عنان تلاش کرد که شرکت کنندگان در آن اجلاس خصوصا آمریکا و غرب را قانع کند که بدون حضور ایران حل و فصل مسئله سوریه امکان پذیر نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «بدنبال این مسئله تغییراتی در دیدگاههای غربی ها پدید آمد و به نظر می رسد که تا اندازه ای قانع شده اند که بدون حضور ایران نمی توانند مسئله سوریه را حل و فصل کنند.»
معاون بین الملل حزب موتلفه اسلامی گفت: «البته اعتقاد ما بر این است که استراتژی و سیاست غربی ها مبتنی بر تداوم مشکلات سوریه و ادامه وضعیت فعلی است و آنها به دنبال حل مسئله سوریه نیستند؛ ولی پیشنهاد ایران به عنوان نقشه راه جمهوری اسلامی برای حل مسئله سوریه در واقع یکی از راه حل های منطقی و اساسی است که می تواند مشکلات سوریه را به سرعت حل کند.»
وی ادامه داد: «همانطور که آقای صالحی اعلام کردند آمادگی جمهوری اسلامی برای میانجیگری میان مخالفین و دولت سوریه کاملا وجود دارد و جمهوری اسلامی می تواند این نقش را ایفا نماید؛ منتهی با نقشه ای که برای حل این مسئله تهیه کرده است.»
وی تصریح کرد: «آنچه که مسلم است جمهوری اسلامی معتقد بر این است که راه حل اساسی سوریه اصلاحاتی است که بشار اسد شروع کرده و این اصلاحات باید بدست خود ایشان به نتیجه برسد و کس دیگری قادر به نتیجه رساندن این اصلاحات نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «تحقق کامل آن اصلاحات نقطه نظرات و خواسته های مخالفین را می تواند به نحو معقولی تامین کند؛ مشروط بر اینکه کشورهای خارجی در مسایل داخلی سوریه دخالت نکنند و از مسلح کردن تروریست ها بپرهیزند.»
ترقی گفت: «لذا من فکر می کنم آنچه در طی این چند روز گذشته اتفاق افتاده به این صورت است که خوشبختانه دولت سوریه توانسته است تروریست هایی که اکثرا عوامل بیگانه و نیروهای خارجی می باشند و با پول و سلاح هایی که از ترکیه، عربستان و غیره گرفته اند و در حال کشتار مردم و به ویژه شیعیان هستند؛ در بخش های زیادی از سوریه پاکسازی کند.»
وی ادامه داد: «به نظر ما رسیدن مخالفین به دمشق خیلی مشکل ساز نبوده و دولت سوریه می تواند کاملا بر شرایط کنونی مسلط شود.»
ترقی در پایان تاکید کرد: «اگر غربی ها حاضر نشوند ایران را در حل و فصل این مسئله دخالت دهند، ما فکر می کنیم با قاطعیتی که روسیه، چین و ایران در حمایت از دولت سوریه دارند تقریبا می توان گفت مسئله به زودی به سمت حل و فصل شدن پیش خواهد رفت.»
دیپلماسی با تاخیر
از سوی دیگر دکتر علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین الملل تلاش جمهوری اسلامی ایران در تلاش برای تعامل با معارضان سوری و ایفای نقش میانجی میان دو طرف را دیرهنگام و مبتنی بر «دیپلماسی با تاخیر» خواند و تاکید کرد که بعید است اکنون این درخواست اساسا از سوی معارضان مورد توجه قرار گیرد و زمینه اعتماد دوجانبه را فراهم کند.
این استاد روابط بین الملل دانشگاه با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو گفت: «درخواست برای گفتگو با معارضان سوری از سوی جمهوری اسلامی ایران نخستین تلاش به منظور برقراری ارتباط و تعامل با مخالفان حکومت بشار اسد است که از بیش یک سال گذشته صحنه سیاسی سوریه را به چالش کشیدهاند و این نیز ناشی از وجود «دیپلماسی با تاخیر» در سطح دستگاه سیاست خارجی کشور است.»
وی ادامه داد: «معارضان سوری به هر حال تحت حمایت کشورهای غربی و عربی و حتی با مورد تایید ضمنی قرار گرفتن از سوی چین و روسیه - دو کشوری که عنوان مهمترین حامیان تداوم حکومت بشار اسد را یدک میکشند- اکنون خود را اصلی ترین آلترناتیو در حکومت بعدی - در صورت بروز تغییر و تحولات در صحنه سیاسی سوریه- معرفی کردهاند.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: «بنابراین به دلیل موقعیت ویژه معارضان در سوریه، ضروری بود نه اکنون بلکه از همان ابتدای آغاز ناآرامیها در این کشور، جمهوری اسلامی ایران به منظور حفظ جایگاه خود برای ایفای نقش یک بازیگر تاثیرگذار در صحنه سیاسی سوریه، با ایجاد تعادل در موضع گیریهای خود در قبال تحولات این کشور، تعامل با معارضان سوری را در دستور کار قرار میداد.»
وی تصریح کرد: «با این حال بر پایه الزاماتی قابل اهمیت برای جمهوری اسلامی از جمله نگرانی در ایجاد تغییرات در مناسبات محور مقاومت و احتمال حذف یکی از حلقههای زنجیره این محور سبب شده بود تا جمهوری اسلامی بین ایفای نقش یک بازیگر مهم و تاثیرگذار در تحولات سوریه و حامی پر و پا قرص حکومت بشار اسد گزینه دوم را انتخاب کند.»
بیگدلی ادامه داد: «این در حالی است که این بدترین انتخاب بود چرا که عملا این انتخاب قدرت انعطاف پذیری دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در تحولات سوریه را به نازلترین سطح خود کاهش داد و با یک ارزیابی کوچک میتوان به این واقعیت دست یافت که تا چه میزان نقش ایران از آغاز ناآرامیها در این کشور تاکنون کمرنگ و کمرنگتر شده است.»
این استاد دانشگاه گفت: «با این حال به نظر میرسد که کاهش نقش آفرینیهای جمهوری اسلامی در تحولات سوریه و تلاش کشورهای غربی و عربی برای به حاشیه راندن ایران از این تحولات، سبب شده است، تهران به ضرورت ایجاد تغییرات در رویکرد خود نسبت به آینده سیاسی سوریه به منظور برون رفت از حاشیه برسد.»
وی افزود: «این در حالی است که به نظر نمیرسد تغییرات احتمالی جدید در دیپلماسی تهران در قبال دمشق، البته به شرط تداوم، بتواند در موقعیت کنونی جمهوری اسلامی ایران در میان بازیگران بین المللی صحنه سیاسی سوریه تغییری ایجاد کند.»
بیگدلی ادامه داد: «چرا که تغییرات احتمالی و تلاش برای تعامل با معارضان سوری از سوی جمهوری اسلامی ایران، در حالی که پیش از این آنها از سوی تهران، عوامل خارجی و... معرفی شدهاند، بعید است بتواند زمینه ایجاد اعتماد میان دو طرف را فراهم کند.»
وی افزود: «در بروز درگیریها و تداوم آن هر دو طرف منازعه با درصدی متفاوت مقصر بوده و هستند. از این رو از همان ابتدا حمایت صرف از یک طرف این منازعه از سوی جمهوری اسلامی ایران با روح عدالت همخوانی نداشت و نیاز بود که طرف دیگر یعنی معارضان سوری هم به عنوان یکی از بازیگران اصلی در صحنه سیاسی داخلی سوریه به رسمیت شناخته میشدند.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «بنابراین همانطور که عرض کردم ایجاد تعادل در رویکرد جمهوری اسلامی ایران نسبت به تحولات سوریه چندان به موقع نیست و بعید است که این تغییر عملا به احیاء موقعیت از دست رفته حداقل در میان بازیگران داخلی سوریه منجر شود.»
وی خاطرنشان کرد: «اگر فاکتوری میتوانست در حال حاضر در موقعیت ایران در صحنه سیاسی داخلی سوریه تغییری ایجاد کند یقینا این درخواست با تاخیر برای تعامل با معارضان سوری نبود و نیست؛ بلکه شاید محکومیت کشتار در روستای «تریمسه» در استان «حما» که فجیعترین کشتار از ابتدای آغاز ناآرامنیهای در سوریه معرفی شده، اثر بخشی بیشتری میتوانست داشته باشد.»
بیگدلی در خاتمه گفت: «پس از انتشار اخبار کشتار مردم بیگناه در این روستا، روسیه و چین به عنوان دو ضلع مثلث حامی بشار اسد این کشتار را بدون آنکه آن را به هیچ یک از طرفین نسبت دهند محکوم کردند. جا داشت ضلع سوم این مثلث هم یعنی ایران هم این کشتار را محکوم میکرد.»