آیا ایران می‌تواند 'نفت' را کنار بگذارد؟

فرارو-این سخن که ما بتوانیم در حال حاضر نفت را کنار گذاشته و با یک اقتصاد غیرنفتی روند موفقیت آمیزی داشته باشیم را قبول ندارم؛ به دلیل آنکه ما از این ارزش افزوده نفت و گاز استفاده زیادی می کنیم.

محمود احمدی نژاد روز سه شنبه، ١٣ تیر در دیدار با مقام ها و کارمندان نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی، تاثیر تحریم نفتی بر اقتصاد ایران را اندک دانست و با اظهار این نظر که مجموع درآمد نفت کمتر از ١٠ درصد حجم اقتصاد کشور را شامل می شود، گفت: "باید تحریم را فرصتی ببینیم که همین مقدار وابستگی بودجه کشور به نفت نیز رفع و استفاده از نفت به عنوان سلاحی برای تحریم برای همیشه از دست دشمن خارج شود."

دکتر مهدی کرباسیان معاون اسبق وزیر نفت و رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران با بیان مطلب بالا در گفتگو با فرارو دیدگاه خود درباره کنار گذاشتن نفت و روی آوردن به اقتصاد غیرنفتی در شرایط کنونی را چنین بیان داشت.

•    بحث استقلال جزو شعارهای اصلی انقلاب ما بوده و می باشد و استقلال اقتصادی یکی از موارد اساسی آن بوده است.

•    استقلال اقتصادی در دوران اخیر به آن معناست که تعادل بهینه ای میان نیازهای کشور، تولید، واردات و صادرات کشور وجود داشته باشد.

•    بحثی که در گذشته در دنیا و در کشور ما در ابتدای انقلاب مطرح بوده که ما همه چیز را خودمان تولید کنیم، این حرف در دنیای امروز با وجود جهانی سازی و وضعیت بین المللی خیلی منطقی به نظر نمی رسد. ولی اینکه کشور باید بتواند از نظر حجم واردات و صادرات و تعادل میان تولید داخلی و استفاده از امتیازات کشور بیشترین بهره برداری را بکند حرف منطقی است.

•    مثلا کشور ما با لطف خداوند منابع عظیم نفت و گاز دارد و قرار گرفتن ایران در کنار کشورهایی که به دریا راه ندارند باعث می شود ایران امتیاز حمل جابجایی کالا از داخل سرزمین خود را داشته باشد و ... لذا ما باید از این امتیازات حداکثر بهره برداری را بکنیم.

•    بنابراین ساخت کارخانجات پتروشیمی و اقلامی که بتواند ارزش افزوده نفت و گاز را نصیب ما کند و یا بهره برداری از معادن و ظرفیت هایی که کشور در امر ترانزیت کالا  دارد و یا چهارفصلی که کشور ما دارد و همچنین وجود دریای آزاد، امتیازاتی است که ما باید از آن استفاده کنیم.

•    ولی موارد دیگری نیز مانند فناوری، تکنولوژی، علم و تجربه وجود دارد که ما به آنها هم نیاز داریم که در این باره باید از دنیا استفاده کنیم. لذا تعادل میان این موضوعات از نکات اساسی است.

•    پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحریم ها باعث شد به میزان زیادی مسئولین و مردم به سمت تقویت تولید داخلی سوق پیدا کنند. من یادم است اوایل انقلاب زمانی که معاون حمل و نقل وزارت راه و ترابری بودم صادرات ما نسبت به واردات به جز نفت خیلی زیاد نبود. همان زمان ما جلساتی با کشورهای همسایه از جمله ترکیه داشتیم که در مقابل خرید آهن آلات و جو و ... به صادرات نفت اقدام می کردیم.

•    ولی اکنون می بینیم خوشبختانه اقلام پتروشیمی و اقلام دیگری به جز صادرات فرش و پسته در لیست صادرات ما قرار دارد. این موضوع امتیازی است که کشور پیدا کرده است.

•    اما این سخن که ما بتوانیم در حال حاضر نفت را کنار گذاشته و با یک اقتصاد غیرنفتی روند موفقیت آمیزی داشته باشیم را قبول ندارم؛ به دلیل آنکه ما از این ارزش افزوده نفت و گاز استفاده زیادی می کنیم.

•    اگر اکنون ما نفت را کنار بگذاریم صادرات اقلام پایین دستی نفت نیز تقریبا غیرعملی می شود. لذا ما باید از حرف های غیرکارشناسی حذر کنیم.

•    ولی اینکه بپذیریم در تحریم هستیم و هر روز به سمت اقتدار برویم، به این معنا که بنیه اقتصاد کشور را قوی کنیم و بتوانیم صادرات کالاهای متنوعی داشته باشیم، موضوعی است که حتما کشور باید به آن سمت برود.

•    نکته ای که وجود دارد این است که اگر ما نفت را کنار بگذاریم و از ارزش افزوده و صادرات آن استفاده نکنیم؛ آنگاه چه داریم که بتوانیم جایگزین نفت کنیم.

•    آیا ما در اقلام کشاورزی قوی هستیم؟ متاسفانه باید بپذیریم که با همه تلاشی که کشور کرده به دلیل خشکسالی و به دلیل اینکه هنوز نتوانستیم مسئله زمین و مسائل مرتبط با آن و مسئله آب و آبیاری را حل کنیم، هنوز در بحث کشاورزی و در بعضی از محصولات واردات داریم. لذا ما اقلام وسیع کشاورزی برای صادرات نداریم که بتواند جایگزین صادرات نفت شود.

•    در اقلام صنعتی هم باید پذیرفت که اقلام صنعتی زنجیره تولید دارد. ماشین آلات، فناوری، تکنولوژی، علم نیاز دارد و ضمن آنکه در دنیا رقابت وجود دارد. شما ممکن است کالایی تولید کنید اما قابل رقابت با نمونه های مشابه خارجی نباشد.

•    به طور مثال در صنعت خودروسازی و پس از پیروزی انقلاب میلیاردها دلار سرمایه گذاری شده است، اما به دلیل انحصار و حمایت بیش از حد از صنعت خودور در ظرف این سال ها و اینکه یک بازار انحصاری و یا نیمه انحصاری در کشور  وجود دارد که در گذشته با سیستم مجوز ورود و بعد با سیستم تعرفه ای حمایت هایی از آن شده است؛ امروز صنعت خودرو با این همه حمایت، خودوریی نیست که بتواند در صحنه بین المللی با خودروها و برندهای بین المللی هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ کیفیت رقابت کند.

•    لذا ما باید واقع نگر باشیم و بپذیریم که هنوز باید سرمایه گذاری کنیم و حد تکنولوژی خود را در بازار بین المللی و رقابتی بالا ببریم.

•    ما معتقدیم که جمهوری اسلامی هر روز نسبت به روز قبل باید در زمینه تولید، صادارت و اقتصاد قدرتمند تر شود، ولی این سخن که نفت را کنار بگذاریم و بتوانیم در ظرف یک شب یا یک سال قدرتمند شویم حرفی غیر کارشناسی است.