تيراژ واقعي مطبوعات در كشور چه‌قدر است؟

آشتي مردم با مطبوعات به معناي افزايش تيراژ و مخاطب، جزو سياست‌هاي فرهنگي در كشور بوده است و علاوه بر آن مساله‌ي اساسي مطبوعات كشور «توسعه‌ي كيفي» است. 

با وجود 3200 عنوان نشريه در حال انتشار، مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي معتقدند كه كشور ما از جهت تنوع و تكثر مطبوعات در وضعيت خوبي به سر مي‌برند اما شايد يكي از دلايل محقق نشدن «توسعه كيفي مطبوعات» در كشور، سايه‌ي سنگين سياست‌زدگي بر مطبوعات است.

در عين حال درصد بسيار كمي از اين نشريات دولتي و مابقي متعلق به اشخاص و افرادي با سليقه‌هاي گوناگون و از حوزه‌هاي مختلف هستند.

مدير كل مطبوعات داخلي معاونت امور مطبوعاتي و اطلاع‌رساني در سال 88 مجموع تيراژ روزنامه‌هاي كل كشور را روزانه بين 3 تا 4 ميليون نسخه عنوان كرد.

اين آمار زماني مطرح شد كه در مجموع 65 روزنامه مجوز‌دار ملي، سراسري، محلي و استاني در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي، هنري و ورزشي منتشر مي‌شدند كه اين روند در دو سال اخير نوساناتي داشته است.

در همان زمان وضعيت تيراژ روزنامه‌ها در كشور در سطح عمومي، روزنامه‌هاي سراسري تيراژي حدود 300 تا 330 هزار نسخه در روز بود.

تعداد روزنامه‌هايي كه تيراژي بالاي 100 هزار نسخه داشتند و با ارزش اقتصادي منتشر شده و به خودكفايي كامل‌تري رسيده‌اند هم حدود چهار تا پنج روزنامه‌ي سراسري اعلام شد.

آماري رسمي درباره وضعيت تيراژ مطبوعات در كشور در سال جاري از سوي مراجع ذيصلاح اعلام نشده است، اما معاون امور مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اخيرا درباره وضعيت تيراژ روزنامه‌ها گفت: در حال حاضر تيراژ برخي روزنامه‌هاي كشور به 300 تا 350 هزار نسخه مي‌رسد كه گاهي اين تيراژ به واسطه‌ي برخي ويژه‌نامه‌ها بالاتر نيز مي‌رود. علاوه بر اين ظرف يك سال گذشته 800 عنوان مجوز جديد نيز داده شده است كه 400 عنوان آن مربوط به نشريات تخصصي بوده است.

اين نشريات از زمان صدور مجوز شش ماه براي انتشار فرصت دارند و درصورت عدم انتشار در موعد مقرر، طي يك تذكر كتبي به آنان مهلت 15 روزه‌اي داده خواهد شد.

به گفته محمدجعفر محمدزاده پس از پايان اين مهلت اگر نشريه منتشر نشده باشد، طبق ماده‌ي 16 قانون مطبوعات امتياز آن نشريه لغو خواهد شد. البته در نمايشگاه امسال و براي اولين‌بار طي ج شني با عنوان نوزادگان كه شامل متولدين 89 و 90 بود، از بسياري از اين نشريات رونمايي شد.

مسوولان وزارت ارشاد معتقدند كه خوشبختانه توقيف نشريات در كشور ما آمار بالايي ندارد، به‌طوري كه طي سال گذشته، تعداد نشريات توقيف شده به تعداد انگشتان دست هم نرسيده است، اما اين‌كه خود نشريات به انتشار اقدام نكنند، بحث ديگري است و ممكن است به موازات صدور مجوز 800 عنوان نشريه تعدادي از آن‌ها منتشر نشده باشند.

افزايش درخواست انتشار نشريات در آستانه‌ي انتخابات هم موضوع ديگري است كه به صورت طبيعي، با بالا ‌گرفتن تب انتخابات در جامعه، درخواست مجوز نشريات جديد نيز افزايش مي‌يابد كه البته يكي از آسيب‌هاي فضاي مطبوعاتي كشور است.

اما به واسطه‌ي گسترش فضاي سايبري و رسانه‌هاي الكترونيكي استناد به تيراژ كاغذي مانند گذشته گويا نيست و برخلاف گذشته كه صرفا تيراژ كاغذي ملاك بود، امروزه اكثر روزنامه‌ها و رسانه‌هاي مكتوب از نسخه‌ي اينترنتي نيز بهره مي‌برند و ضروري است كه تعداد بازديد از سايت يك روزنامه نيز در تيراژ آن لحاظ شود.

در هر حال در يك كار تحقيقي صورت گرفته با بررسي 20 روزنامه از طيف‌ها و گرايش مختلف مشخص شد كه در طي دو سال، اين روزنامه‌ها 28 هزار تيتر منفي داشته‌اند. نكته‌ي جالب اين بود كه مطبوعاتي‌ها، فقط در توليد 22 درصد اين تعداد تيتر نقش داشتند و مابقي متعلق به گويندگان مختلف بوده كه در فضاي سياسي به مطبوعات كشور تحميل شده بود.