آیت الله ری شهری ریشه خشونتهای کنونی را در گذشته دانست و با بیان اینکه علت ناکامی در روابط اجتماعی و بروز ناهنجاریها، دور شدن از دستورات دین است، تأکید کرد: اگر به دستورات دین عمل شود، خشنونت به حداقل کاهش می‌یابد.
آیت الله محمد محمدی ری شهری رئیس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث در گفتگو با مهر، در مورد تأثیر اخلاق اسلامی در روابط فردی و اجتماعی گفت: اخلاق ریشه رفتارها و اعمال انسان را تشکیل می دهد. اخلاق عبارت است از شمایل درونی و فضیلتهای انسانی که به اعمال انسان جهت می دهد.
اخلاق اجتماعی تنظیم کننده روابط میان افراد است
وی با تأکید بر اینکه انسانها آنگونه که اخلاقشان شکل گرفته رفتار می کنند، یادآور شد: اخلاق می تواند در بعد فردی، روح سالم و آرام به انسان دهد و می تواند روح و روان انسان را بیمار و موجب تنش و ناآرامی زندگی گردد. انسانهایی که دارای اخلاق شایسته هستند نه تنها رفتارشان شایسته است بلکه از انواع بیماریهای روحی مصونیت دارند.
تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) افزود: اخلاق در بعد اجتماعی در حقیقت تنظیم کننده روابط میان افراد است. برای داشتن تعاملی سالم و سازنده در صحنه اجتماع، نیازمند داشتن اخلاق مناسب و شایسته در درون هستیم. اگر اخلاق اجتماعی به درستی شکل گیرد، شاهد روابطی سالم و زیبا خواهیم بود.
ارزشهای دینی با اخلاق ناشایست قابل جمع نیست
آیت الله ری شهری به جایگاه اخلاق در دین اسلام اشاره کرد و گفت: در بعد دینی اهمیت اخلاق تا اندازه ای است که در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده که می فرماید: " اخلاق ظرف دین است" این سخن بدین معناست که ارزشهای دینی با اخلاق ناشایست نمی تواند جمع شود.
رئیس مؤسسه دارالحدیث با بیان اینکه علت ناکامی در روابط اجتماعی و بروز ناهنجاری ها در جامعه، دور شدن از دستورات دین است، تأکید کرد: دستورات دین برنامه هایی برای تنظیم اخلاق انسانی هستند. بخشی از این دستورات به اخلاق فردی مربوط می شوند و بخشی به اخلاق اجتماعی. اگر به دستورات دین عمل شود، خشنوت به حداقل کاهش می یابد، چراکه ریشه خشونت در غضب و خشم است.
ریشه های اخلاقی خشونتهای ناروا / اهمیت خودسازی در کنترل خشونت
وی یادآور شد: تخلق به اخلاق اسلامی سبب می شود در درجه نخست، از بروز خشم جلوگیری کند و کسی که درونش با اخلاق اسلامی آراسته شده باشد، دچار خشونت نمی گردد؛ زیرا آستانه تحمل چنین افرادی بالا است و لذا به راحتی خشم نمی گیرند که در فرهنگ اسلامی از چنین حالتی به "حلم" تعبیر می شود.
آیت الله ری شهری افزود: چنین افرادی از کارهایی که زمینه ساز خشونت هستند نیز خودداری می کنند. تحلیل حوادث ناخوشایند و خشونت های ناروا نشان می دهد بسیاری از آنها، ریشه اخلاقی دارد که حسادتها، رقابتها، خودخواهی ها، زیاده طلبی ها، روابط نامشروع و... از جمله آنها محسوب می شوند. اما افراد خودساخته از چنین اموری به دور هستند. در حقیقت اخلاق اسلامی سبکی از زندگی سالم را ارائه می کند که چنین زمینه هایی را از بین می برد.
تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) با تأکید بر اهمیت خودسازی در آموزه های دین اسلام تصریح کرد: افراد اخلاقی و خودساخته، توان مهار خشم و جلوگیری از تبدیل آن به رفتار خشن را دارند. این حالت در فرهنگ اسلامی به "کظم غیظ" شناخته می شود. پس از برانگیخته شدن خشم، اگر بتوانیم آن را مهار کنیم، از بسیاری از خشونتها کاسته می شود. در واقع این امر امکان دارد و راه آن عمل به دستورات دینی است.
ریشه خشونتهای کنونی در گذشته است/ با بالا بردن هزینه های خشونت، درصد بروز آن را کاهش دهیم
وی در مورد راهکارهای کوتاه مدت برای نزدیک شدن جامعه به فضای محبت آمیز و به دور از خشونت گفت: در مسائل اخلاقی و فرهنگی، تغییر به تدریج اتفاق می افتد. مسائلی از این دست(خشونت)، آرام آرام شکل می گیرند و آرام آرام از بین می روند.
رئیس مؤسسه دارالحدیث یادآور شد: خشونتهای حال، یک مرتبه به وجود نیامده اند؛ بلکه ریشه در زمانهای قبل دارند. از این رو، تصور درمان یک شبه تصور نادرستی است. اساسا در برخورد با مشکلات فرهنگی همیشه چنین تصور غلطی وجود داشته که باید یکباره مشکل فرهنگی را حل کنیم! این خود یکی از علل مهم برطرف نشدن مشکلات فرهنگی است.
آیت الله ری شهری در پایان گفت: اما به هر حال می توان در کوتاه مدت با اقدامات انتظامی و قضایی، هزینه خشونت را بالا برد و با تبلیغات خوب، آن را فراگیر ساخت تا درصد بروز آن را کاهش داد. اما در مرتبه بعد باید برای اخلاقی کردن جامعه چاره ای اندیشید. همین مشکل را در زمینه حجاب و عفاف نیز داریم، باید مرکزی به شکل علمی و حساب شده برای این امور برنامه ریزی کند تا در آینده شاهد از بین رفتن ریشه های اخلاقی آن باشیم.