سامانه املاک و اسکان به عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات در شناسایی خانه‌های خالی به شمار می‌رود که البته بعد از گذشت ۴ سال هنوز این سامانه تکمیل نشده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، یکی از مهم‌ترین عوامل اصلی در رشد قیمت مسکن، خانه‌های خالی است که تاثیر بسزایی در ایجاد نوسانات قیمتی در بازار دارد این در حالی است که با وجود قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی، اما هنوز به صورت کامل این طرح اجرا نشده و شاهد آن هستیم که خانه‌های خالی در بازار مسکن جولان می‌دهند.
در سال‌های گذشته قیمت ملک و یا اجاره آنها به طور قابل توجهی رشد داشته است، علت این امر کمبود منزل مسکونی نیست؛ بلکه علت اصلی آن را باید در وجود خانه‌های خالی جستجو کرد.
دولت با هدف کاهش خانه‌های خالی و همچنین کنترل و نظارت بر بازار مسکن اقدام به تصویب مالیات بر خانه‌های خالی نموده است، در طرح مالیات بر خانه‌های خالی، ابتدا نسبت به شناسایی خانه‌های خالی شده اقدام و سپس میزان مالیات مشخصی مطابق قانون برای آنها صادر می‌شود.
خیلی از این مالکان هنوز هم به درستی نمی‌دانند که مالیات بر خانه‌های خالی چگونه محاسبه می‌شود و چه مالکانی مشمول پرداخت این مالیات می‌شوند. بر اساس قانون اخذ مالیات از خانه‌های خالی، در صورتی که یک واحد مسکونی در شهری که بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، سالانه بیش از ۱۲۰ روز خالی بماند و ساکن نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی شده و به ازای هر ماه از این ۱۲۰ روز، باید مالیات پرداخت کنند.
یکی از بهترین راهکار‌ها برای تکمیل سامانه املاک و اسکان و ساماندهی به قانون مالیات بر خانه‌های خالی، خود اظهاری مالکان است که در طول چند سال گذشته به دلیل عدم همکاری مالکان و همچنین دستگاه‌ها این سامانه چندان در شناسایی خانه‌های خالی موفق نبوده است.
موضوع اخذ مالیات از خانه‌ها خالی بیش از ۵۰ سال است که در کشور مطرح است، اما چند سالی است که دولت با راه اندازی سامانه املاک و اسکان اقدام به شناسایی خانه‌های خالی و ثبت اطلاعات مالکان کرده است، اما متاسفانه در طول چند سال گذشته دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان ثبت احوال به این سامانه متصل نشده اند و همین امر مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
بسیاری از کارشناسان، خانه‌های خالی را علت اصلی شرایط رکود تورمی در بازار مسکن می‌دانند در این زمینه فرشید ایلاتی کارشناس سیاست گذاری مسکن گفت: وجود خانه‌های خالی بیش از اندازه موجب ایجاد اختلال در بازار مسکن می‌شود و افزایش قیمت مسکن در کشور را در پی دارد. عرضه خانه‌های خالی به بازار مسکن هم می‌تواند به شکل فروش خانه باشد و هم عرضه برای اجاره خانه که هر دو به تعدیل قیمت در بازار خرید و فروش یا اجاره مسکن منجر می‌شود.
کارشناس مسکن با بیان اینکه از ابتدای تصویب ماده قانونی برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی در سال ۱۳۹۴ دو دیدگاه اصلی در خصوص این موضوع وجود داشت گفت: یکی از دیدگاه‌ها مربوط به معافیت بوده به طوری که دامنه مشمولان این مالیات کاهش پیدا کند و مالیات‌های سنگینی برای مشمولان کم تعداد در نظر بگیریم و دیگری هم این بود که میزان کمی مالیات را برای تعداد از زیادی از نفرات در نظر بگیریم که حتی یک خانه خالی هم دارند. اگر عدد اخذ مالیات پایین باشد و برای مالک صرفه اقتصادی داشته باشد، مالک هم خانه را خالی نگه می‌دارد و به بازار عرضه نمی‌کند.
البته برای عرضه خانه‌های خالی هم می‌شود بسته‌های تشویقی در نظر گرفت که یکی از آنها معافیت‌های مالیاتی است که در این زمینه حسین جنتی مدیرکل راه وشهرسازی استان تهران پیش از این به باشگاه خبرنگاران گفته بود: طبق قانون ساماندهی بازار زمین و مسکن برای موجرانی که قرارداد اجاره سه ساله با متقاضیان منعقد کنند معافیت‌های ۱۰۰ درصدی مالیات برای آنها در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: برای مالکانی که قرارداد دو ساله منعقد می‌کنند هم معافیت مالیاتی تا ۷۰ درصد در نظر گرفته شده است که این اقدامات در راستای تشویق متقاضیان در نظر گرفته شده است. در شرایط کنونی برای افزایش عرضه و همچنین در جهت جلوگیری از افزایش خانه‌های خالی در تلاش هستیم که بتوانیم بسته‌های تشویقی را برای بازار مسکن در نظر بگیریم. بازار مسکن در این ایام نیازمند رعایت کامل تمامی موارد در جهت رونق بازار است که بخش عمده‌ای از آنها از سوی متقاضیان اجرایی می‌شود.
وی با بیان اینکه باید برای تمامی اقدامات در حوزه بانکی و همچنین ثبت نام دانش آموزان و دریافت قبوض مالکان و مستاجران اطلاعات خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند گفت: در صورتی که افراد تاکنون اقدام به ثبت اطلاعات ملکی خود نکرده باشند ظرف مدت ۱۲۰ روز خانه آن به عنوان خانه خالی محسوب می‌شود.
البته طبق اعلام بسیاری از کارشناسان عوامل بازدارنده برای شناسایی خانه‌های خالی کافی نیست و دولت باید ابزار‌های قوی‌تر در این بخش به کار بگیرد.
در همین رابطه سلطانی کارشناس مسکن در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در حال حاضر در کشور مالیات بر خانه‌های خالی که وجود دارد بازدارنده نیست در نتیجه نرخ موثر مالیات بر خانه‌های خالی باید به گونه‌ای افزایشی باشد تا کسی خانه را خالی نگه ندارد.
کارشناس مسکن با اشاره به اینکه شناسایی خانه‌های خالی به وسیله سامانه املاک و اسکان است گفت: برای برنامه ریزی بهتر بازار مسکن باید این سامانه تکمیل شود تا خانه‌های خالی به طور کامل و دقیق شناسایی شود و در حال حاضر به دلیل عدم همکاری بخش‌های مختلف مانند سازمان ثبت احوال هنوز کامل نشده است.
در حال حاضر قانون مالیات بر خانه‌های خالی فقط شامل واحد‌هایی می‌شود که در گام اول، ۱۲۰ روز در سال خالی باشند. در کنار این موضوع، معافیت‌های زیادی برای مالکان در نظر گرفته شده است؛ بنابراین نباید این قانون، نگران کننده باشد و مالکان را به ترس وادارد در نتیجه باید هر چه سریعتر اقدامات و برنامه ریزی‌های لازم برای تکمیل و ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان صورت گیرد.