فرارو- پس از ماه‌ها مذاکره طاقت فرسا، طالبان و آمریکا سرانجام روز شنبه ۲۹ فوریه در دوحه پایتخت قطر، یک توافق صلح را امضا کردند که در صورت اجرای موفقیت آمیز آن، به خروج نیرو‌های نظامی خارجی از افغانستان ظرف یک سال آینده منتهی خواهد شد.
به گزارش فرارو، حداقل از ۱۰ سال پیش ایده گفتگو میان طالبان با آمریکا یا دولت افغانستان مطرح بود و در این مدت، ابتکار‌هایی در این زمینه مطرح شد، اما هیچکدام به نتیجه نرسید تا اینکه دونالد ترامپ در آمریکا روی کار آمد و به مذاکرات صلح با طالبان جان تازه‌ای بخشید.
ترامپ با منصوب کردن زلمی خلیلزاد، دیپلمات کهنه کار افغانستانی-آمریکایی، به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان، در تاریخ پنجم سپتامبر ۲۰۱۸، گفتگو‌های صلح آمریکا و طالبان را وارد مرحله جدی و سرنوشت کرد، به طوری که دقیقا یک سال بعد، پیش نویس توافق صلح آمریکا و طالبان آماده شد و حتی گزارش‌هایی درباره دیدار احتمالی دونالد ترامپ با سران طالبان منتشر شد، اما کشته شدن یک سرباز آمریکایی توسط طالبان باعث لغو موقت گفتگو‌های صلح از سوی کاخ سفید شد. با این حال، طولی نکشید که آمریکا بار دیگر به گفتگو‌های صلح بازگشت.
از سوی دیگر، به رغم استمرار عملیات نظامی آمریکا و دولت مستقر در کابل علیه طالبان، سران این گروه از ادامه گفتگو و مذاکره با دشمنان‌شان مأیوس نشدند. آن‌ها می‌دانستند که ترامپ مصرانه دنبال خاتمه دادن به «جنگ‌های بی پایان» آمریکاست و حتی اگر در برخی مواقع، ژست‌های سختگیرانه بگیرد، در نهایت به برخی خواسته‌های طالبان تمکین خواهد کرد؛ و تقریبا همینطور هم شد.
امتیازات نقد آمریکا در برابر امتیازات نسیه طالبان
در توافق صلحی که در دوحه امضا شد، به سختی می‌توان امتیاز مهمی دید که طالبان به آمریکا داده است. آمریکا در واقع دو امتیاز عمده از طالبان گرفته که هیچکدام ضمانت اجرایی ندارد. امتیاز نخست این است که طالبان روابطش با گروه‌های تروریستی مانند القاعده و داعش را قطع کند و نگذارد این گروه‌ها از خاک افغانستان منافع آمریکا و غرب را هدف قرار دهند. امتیاز دوم نیز به گفتگو‌های معروف به گفتگو‌های بین الافغانی مربوط است. قرار است طالبان بعد از تبادل زندانیان (آزادی یک هزار زندانی دولت افغانستان در ازای آزای پنج هزار زندانی طالبانی)، با دولت کابل گفتگو کند. طالبان هیچگونه تعهدی نداده است که نظام «جمهوری اسلامی افغانستان» را کاملا به رسمیت بشناسد. بلکه طالبان امیداور است که بعد از صلح با آمریکایی‌ها، «حاکمیت نظامی شرعی امارت اسلام در سرتاسر افغانستان» بسط یابد.
بیشتر بخوانید:
وبگاه رسمی طالبان، «الاماره»، بعد از امضای توافق صلح با آمریکا، که آن را «توافق پایان اشغال» نامید، این توافق را از نظر مشروعیت بخشی به طالبان، با «صلح حدیبیه» مقایسه کرد و نوشت: «مذاکرات مستقیم آمریکایی‌ها با نمایندگان امارت اسلامی {طالبان} در ضمن عملیات الفتح نیز همانند آن جریانی است که مشرکان مکه با رسول الله صلی الله علیه و سلم رو برو شده بودند، زیرا آمریکایی‌ها طالبان را هرگز قابل این نمی‌دانستند که با ایشان مذاکرات مستقیم انجام بدهند، بلکه تاکید می‌ورزیدند که طالبان باید با اداره دست نشانده ما {دولت افغانستان} گفتگو بکنند. طالبان از نگاه آن‌ها تروریستان و باغیان دولت بودند. اما چنانکه مشرکان مکه به پذیرفتن مسلمانان وادار ساخته شدند، همچنان آمریکایی‌ها آماده شدند که طالبان را بپذیرند و به حیث جهت رقیب خود با آنان وارد مذاکرات شوند.» این یادداشت که توسط فردی به نام «قاری محمد یونس راشد» نوشته شد، در ادامه ابراز امیدواری می‌کند که «مشروعیت سیاسی و حیثیت جهانی را که امارت اسلامی ضمن مذاکرات با آمریکایی‌ها به دست آورده اند، امید است پس از امضای پیمان پایان اشغال، گسترده‌تر شود و مؤیدین و حامیان داعیه بر حق امارت اسلامی که همان استقلال کامل کشور و حاکمیت نظامی شرعی است، فزون‌تر شود.»
همچنین، مولوی هبه الله آخوندزاده، رهبر طالبان، طی بیانیه ای، ضمن «پیروزی بزرگ» خواندن توافق صلح با آمریکا، خواستار «قیام نظام اسلامی» در افغانستان شد.
بنابراین، هیچ تضمینی وجود ندارد که طالبان در گفتگو‌های بین الافغانی امتیاز خاصی به دولت کابل بدهد وقتی که به آمریکا امتیاز خاصی نداده است. این گفتگوها در ۱۰ مارس شروع خواهد شد. ظاهرا آمریکا می‌خواهد به موازات پیشرفت در این گفتگوها، از تعداد نیروهایش در افغانستان بکاهد.
از سوی دیگر، آمریکا در توافق صلح امتیازات ملموس و زمان دار داده است. آمریکا تعهد داده است که از روز شنبه ظرف ۱۳۵ روز، تعداد نیروهایش در افغانستان را به ۸۶۰۰ نفر کاهش دهد و اگر طالبان به تعهداتش در توافق پایبند بود، ظرف ۱۴ ماه، همه نیرو‌های خود را از افغانستان خارج خواهد کرد. این مهمترین امتیازی است که آمریکا به طالبان داده است. در حال حاضر، سران طالبان از تمام اعضای این گروه می‌خواهند که به توافق صلح با آمریکا پایبند باشد. دلیلی هم وجود ندارد که پایبند نشوند. چرا که اولویت آن‌ها الان اخراج نیرو‌های خارجی است. سپس بعد از آن می‌توانند اختلافات‌شان با دولت جمهوری اسلامی افغانستان را به روش دلخواه خودشان حل و فصل کنند.
طالبان، توافق با آمریکا را «کامیابی بزرگ» دانست.
نتایج مذاکرات «شیوخ الحدیث»
طالبان توانستند در زمانی که اکثر کشور‌ها ترامپ را غیرقابل اعتماد می‌دانستند، با او مذاکره کنند و به گفته آخوندزاده «کامیابی بزرگی» به دست آوردند. طالبان این پیروزی را جشن گرفتند و از پیروان خود خواسته اند که از «تکبر، غرور، برتری جوی بر دیگران و مستحق و ممتاز پنداشتن خود اجتناب نمایند، زیرا این در تضاد با روح جهاد و فتح است.»
طالبان در حالی با دونالد ترامپ وارد مذاکرات جدی شدند که به دلیل خروج یکجانبه وی از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران، موجی از بی اعتمادی جهانی نسبت به رئیس جمهور آمریکا شکل گرفته بود. خصوصا که قبل از آن هم ترامپ از چندین توافق دیگر، مانند توافق آب و هوایی پاریس، خارج شده بود. بسیاری از ناظران، معتقدند بودند که ترامپ به خاطر خروج از این توافقات، دیگر قابل اعتماد نیست و دیگر کسی با او مذاکره نمی‌کند. اما سران طالبان بدون توجه به این ادعاها، بدون سروصدا با دولت ترامپ مذاکره کردند و به توافق مورد نظر خود رسیدند. بدین ترتیب «شیوخ الحدیث» توانستند امتیازاتی از ترامپ بگیرند که دیپلمات‌های کهنه کار و کت شلواری نتوانستند از او بگیرند.
از همین رو، طالبان روز امضای توافق را جشن گرفت. مجله «الصمود» (پایداری) وابسته به طالبان، طی یادداشتی تحت عنوان «پیروزی ایمان بر سلاح» روز امضای توافق صلح با آمریکا را اینگونه توصیف کرد: «به راستی که امروز، روز تولدی دوباره و زندگی تازه این ملت (افغانستان) است. امروز در تاریخ معاصر ما، روز بزرگی است. روزی که بی نهایت ارزشمند است. روزی که مسلمانان در تاریخ نزدیک خود، به ندرت مثل آن داشته اند. امروز، جهان، اتفاق تاریخی و بزرگی را شاهد بود. امروز، پرچم سفید بر پرچم کفر و اشغالگری پیروز شد.»