ثبات بی ثبات کره شمالی

فرارو- مرگ کیم جونگ ایل و تغییر رهبری در این کشور بیش از هر زمان دیگری بر احتمال بروز تنش ها در شبه جزیره کره در سال 2012 افزوده است.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از الجزیره، پیش از این نیز سال 2012 برای شبه جزیره کره که با تغییرات رهبری در قطار کره شمالی و چین و انتخابات ریاست جمهوری در کره جنوبی و آمریکا روبرو بود، سالی خطیر با سایه ای از ترس محسوب می شد. حال مرگ ناگهانی کیم جونگ ایل و جانشینی کیم جونگ اون، پسر بیست و چند ساله وی در روزهای پایانی سال 2011 بر اهمیت سال 2012 و نگرانی های مربوط به آن افزوده است.

از سال 2006 و نخستین آزمایش تسلیحات هسته ای کره شمالی، احتمال بروز درگیری در شبه جزیره کره و ترس از سرنگونی پرهرج و مرج رژیم در کره شمالی بر روابط چین- تایوان، به عنوان مهمترین عاملی که صلح و امنیت منطقه را تهدید می کرد، غلبه کرده است. طی پنج سال آخر حکومت 17 ساله کیم جونگ ایل، کره شمالی بیش از پیش متخاصم و از نظر اقتصادی به ضعف و انزوا کشیده شده است. این در حالی است که کره شمالی طی همین مدت به تهدید نظامی جدی تری تبدیل شده و تنها دلیل معطوف شدن توجهات جهانی به این کشور، همین تهدید است.

طی همین پنج سال، تهدیدات هسته ای کره شمالی باعث متوقف شدن مذاکرات شش جانبه در مورد خلع سلاح هسته ای این کشور شد و به بازگشت حزب بزرگ ملی کره جنوبی به قدرت کمک کرد. ترس از ظرفیت هسته ای کره شمالی و تهدید متعارف آن باعث شده ژاپن و کره جنوبی به دنبال کسب اطمینان بیشتر از سوی آمریکا باشند و ارتباط سه جانبه نزدیک تری را در قبال خطرات احتمالی کره شمالی اتخاذ کنند.

ضمن اینکه طی همین مدت، حمایت های دائمی دیپلماتیک و اقتصادی چین از تنها متحد خود باعث حفاظت از کره شمالی شده و کوه دیگری را میان روابط چین و کره جنوبی، ژاپن و آمریکا ایجاد کرده است. بدون شک چین نگران است که سرگردان رها کردن کره شمالی منجر به تسریع روند سقوط نظام در این کشور و جاری شدن سیل پناهندگان به سوی رودخانه تومن شود. یک کره شمالی عملگرا که روابط دوستانه ای با چین دارد اطمینان بخش تر از یک کره متحد تحت حاکمیت کره جنوبی است که روابط استراتژیک خوبی با آمریکا دارد و در حال افزایش روابط با ژاپن است.

روی کار آمدن ناگهانی کیم جونگ ایل بلافاصله پس از مرگ پدرش منجر به تشدید نگرانی ها در مورد ثبات داخلی کره شمالی و تمایل این کشور به تحرکات نظامی شده است. برخی بر این عقیده اند که کیم جونگ اون با هدف محکم کردن حکومت و تقویت افراد مرتبط با رهبری خود دست به چنین تحرکات نظامی خواهد زد. از سوی دگر بسیاری معتقدند که دو حمله کره شمالی به کره جنوبی طی سال 2010 بخشی از فرآیند جانشینی از کیم جونگ ایل به کیم جونگ اون و ابرازی برای کسب حمایت نظامی از این جانشینی بوده است. بر اساس گزارش رویترز اگر کره شمالی بخواهد با تیم رهبری کیم جونگ اون، به همراه جانگ سونگ تائک، شوهر عمه کیم جونگ اون و رهبران ارشد نظامی به کار خود ادامه دهد، نقش ارتش تحت رهبری کیم به شدت افزایش خواهد یافت.

در کنار خطر تحرکات نظامی بیشتر از سوی کره شمالی و فشارهای بسیاری که این امر بر دیگر کشورها، به خصوص کره جنوبی وارد می کند – فشاری که کره جنوبی تاکنون به صورت خردمندانه در برابرش مقاومت کرده- باید توجه داشت که کیم جونگ اون از سیاست هایی که پدرش در اواخر عمر اتخاذ کرده بود، منحرف نخواهد شد.

موضع ضعیف تر کیم جونگ اون بدان معنا است که وی اوایل دوره رهبری هیچ فضایی برای توافق بر سر مسائل مهم سیاسی نخواهد داشت چراکه چنین اقدامی به مثابه بی احترامی به پدرش خواهد بود. این امر در مورد تسلیحات هسته ای و برنامه تسلیحات هسته ای کره شمالی نیز صدق می کند. اگر کره شمالی از مدل رهبری تیمی استفاده کند، فقدان فضای لازم برای توافق و سازش در موارد سیاسی مهم افزایش خواهد یافت.

اگر عدم اجرای اقدامات لازم در مورد مسائل هسته ای حقیقت داشته باشد، چین تنها قدرت منطقه ای خواهد بود که فرصت خوبی برای افزایش نفوذ خود بر پیونگ یانگ را در اختیار دارد. این واقعیت که کیم جونگ ایل در آخرین سال حکومت خود سه بار به چین سفر کرده که بر اساس گزارش ها در یکی از این سفرها کیم جونگ اون را نیز به همراه داشته، بر اهمیت اتحاد با چین برای کره شمالی تاکید دارد. کیم جونگ ایل طی پنج سال نخست رهبری خود هیچ سفری به چین نداشت. با این حال همانطور که از آزمایشات هسته ای که پکن را به وضوح برآشفت و عدم پذیرش مدل اقتصادی چین از سوی کره شمالی علیرغم اصرار دائمی پکن مشخص است، نفوذ چین بر کره شمالی طی دوره رهبری کیم جونگ ایل محدود شده بود.

چین با توجه به فرصت به دست آمده، واکنشی سریع و جامع به مرگ کیم جونگ ایل داشته و از پروتکل مناسبی در این زمینه پیروی کرد. هو جین تائو، رئیس جمهور چین به همراه ون جیابائو، نخست وزیر این کشور به سفارت کره شمالی در پکن رفته و تسلیت خود را ابراز داشتند. پکن همچنین از کیم جونگ اون دعوت کرده که به عنوان رهبر کره شمالی به چین سفر کند. اگر کیم جونگ اون پس از دوره عزاداری این دعوت را بپذیرد، این امر می تواند نشانه ای از افزایش نفوذ چین بر کره شمالی نسبت به گذشته باشد.

یکی از مهمترین مسائل استراتژیک شرق آسیا طی سال 2012 چگونگی اتحاد کره شمالی تحت حاکمیت نسل سوم کیم و چین تحت تسلط نسل پنجم حزب کمونیست خواهد بود. محتمل ترین نتیجه تغییر ناگهانی رهبری در کره شمالی بی ثباتی بیشتر این کشور خواهد بود که همچنان به تسلیحات هسته ای و رابطه نزدیک با چین وابسته است. تغییر رهبری در پیونگ یانگ نمی تواند تنش ها در شبه جزیره کره را تغییر دهد بلکه بر شدت آن خواهد افزود.