ترامپ در خاورمیانه؛ از چشم‌انداز یک تریلیون دلاری عربستان تا هواپیمای فوق لاکچری قطر
ترامپ در حالی امروز وارد عربستان سعودی شد که جنبه‌های اقتصادی بر این سفر سایه افکنده است.
فرارو- ترامپ شب گذشته در نخستین سفر منطقه‌ای دور دوم ریاست جمهوری خود، راهی خاورمیانه شد و در نخستین ایستگاه، صبح امروز وارد عربستان سعودی شد.
به گزارش فرارو، سفر ترامپ به خاورمیانه در حالی انجام می‌شود که منطقه با مسائل منطقه‌ای مختلفی درگیر است. در ذیل نگاهی کوتاه خواهیم انداخت به برخی مسائل و جنبه‌هایی که در خصوص سفر ترامپ به خاورمیانه برجسته‌تر شده است:
۱- سفر ترامپ با اهداف اقتصادی صورت می‌گیرد
یکی از مهمترین مسائلی که در خصوص سفر ترامپ به خاورمیانه مطرح است، اهداف اقتصادی است که در این سفر پررنگ و برجسته شده است. در همین راستا، شبکه خبری فاکس نیوز در گزارشی با تیتر «ترامپ در نخستین سفر خاورمیانه‌ای خود، سرمایه‌گذاری‌های عظیم را هدف گرفته است» نوشت: ترامپ این هفته را با سفری پر ریسک به منطقه خلیج فارس آغاز کرده و قراردادهای تجاری و همکاری‌های راهبردی را با سه کشور نفتی یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر هدف قرار داده است.
همچنین خبرگزاری رویترز با بازتاب سفر ترامپ به خاورمیانه نوشت: ترامپ سفر به خلیج [فارس] را در حالی آغاز کرد که به دنبال قراردادهای اقتصادی بزرگ است.
در همین ارتباط، نشریه آمریکایی نیویورک تایمز در آستانه سفر ترامپ به خاورمیانه در گزارشی با عنوان «ترامپ می‌خواهد عربستان سعودی یک تریلیون دلار در عربستان سرمایه‌گذاری کند» نوشت: ترامپ روز سه‌شنبه سفرخود به عربستان سعودی را با فهرست آرزویی به ارزش یک تریلیون دلار برای سرمایه‌گذاری در امریکا آغاز می‌کند.
این در حالی است که به نوشته نیویورک تایمز، ولیعهد سعودی پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری کشورش را در دوران ریاست جمهوری ترامپ داده است.
۲- سفر ترامپ در میانه مذاکرات هسته‌ای صورت می‌گیرد
یکی دیگر از نکات مهمی که در خصوص سفر ترامپ به خاورمیانه برجسته است، این است که سفر وی در میانه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا انجام می‌شود. یکی از مسائل مهمی که تقریبا همیشه برای کشورهای همسایه ایران مهم بوده، وضعیت هسته‌ای تهران و نیز نوع توافقی است که ممکن است میان آمریکا و ایران به امضا برسد. کشورهای همسایه ایران به خصوص عربستان اکنون با دقت نگاه می‌کنند تا ببینند آیا ایران در پایان کار می‌تواند به توافقی با آمریکا دست یابد یا خیر. این مسأله وقتی پررنگ‌تر می‌شود که مشاهده می‌کنیم که حتی مذاکرات با میانجی‌گری یک کشور منطقه‌ای یعنی عمان و حضور فعال آن در حال انجام است؛ به‌طوری که بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان تقریبا حضوری فعال در مذاکرات دارد.
در همین ارتباط، چندی پیش نشریه نیویورک تایمز در گزارشی به چرخش رویکرد عربستان نسبت به برنامه هسته‌ای ایران در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ پرداخت و نوشت: «ده سال پیش زمانی که رئیس جمهور باراک اوباما و دیگر رهبران به یک توافق با ایران رسیدند تا برنامه هسته‌ای این کشور را محدود کنند، عربستان نگران بود. مقامات سعودی آن را «توافقی ضعیف» خواندند که سبب جسورتر کردن رقیب منطقه‌ای‌شان یعنی ایران شده بود و برای همین نیز زمانی که چند سال پیش ترامپ از آن خارج شد، فریاد شادی سردادند. اما اکنون که دولت دوم ترامپ با ایران بر سر یک توافقی که ممکن است بسیار شبیه به همان توافق سابق باشد، در حال مذاکره هستند، دیدگاه عربستان بسیار متفاوت است. »
در ادامه این گزارش آمده بود: «وزارت خارجه عربستان به تازگی با انتشار بیانیه‌ای، گفته امیدوار است مذاکراتی که با میانجی‌گری کشور همسایه، عمان، برگزار می‌شود، «صلح در منطقه و جهان» را تقویت کند. «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی حتی برادر خود، «شاهزاده خالد بن سلمان»، وزیر دفاع را به تهران اعزام کرده که با استقبال گرم مقامات ایرانی روبه‌رو شد. »
در این گزارش همچنین آمده بود: «چیزی که مهم است، این است که عربستان در کانون برنامه متنوع‌سازی اقتصاد قرار دارد که سعی دارد تا این کشور را از وابستگی شدید به نفت به مرکز گردشگری، کسب و کار و فناوری بدل کند و از همین رو نیز چشم‌انداز پهپادها و موشک‌های ایرانی که بخواهند بالای سر عربستان بخاطر تنش‌های منطقه‌ای به پرواز در بیایند، تهدیدی جدی برای این طرح [عربستان] محسوب می‌شود.»
۳- سفر ترامپ در میانه جنگهای منطقه‌ای انجام می‌شود
نکته مهم دیگری که بایستی بدان توجه داشت، این است که سفر ترامپ در میانه جنگ‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای انجام می‌شود. پایگاه خبری شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی در خصوص سفر کنونی ترامپ، با اشاره به سفر پیشین ترامپ به خاورمیانه در دور نخست ریاست جمهوری و مقایسه آن با سفر کنونی می‌نویسد: اما از دوران نخست ترامپ، بسیار از چیزها در خصوص نظم اقتصادی جهان و [مسائل] جهانی تغییر کرده؛ رئیس جمهور [ترامپ] در نخستین ماه‌های حضورش در کاخ سفید نقش آمریکا را بازطراحی کرده و جنگهای روسیه با اوکراین، و اسرائیل با حماس ثبات در اروپا و خاورمیانه را دگورگون کرده است.
۴- ترامپ با وجود سفر به خاورمیانه، به اسرائیل نمی‌رود
یکی از مهمترین ابعاد سفر ترامپ که توجه بسیاری از رسانه‌ها را نیز به خود جلب کرده، عدم سفر ترامپ به اسرائیل است؛ مسأله‌ای که در حقیقت گمانه‌زنی‌های سابق رسانه‌ای در خصوص وجود اختلافات شدید میان ترامپ و نتانیاهو را آشکار می‌کند. ماه گذشته میلادی بود که نشریه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی از لغو برنامه حمله اسرائیل به ایران به دلیل مخالفت ترامپ خبر داده بود. در آن گزارش به نقل از مقاماتی در دولت امریکا و دیگر منابع آمده بود دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با طرح حمله اسرائیل به مراکز هسته‌ای ایران مخالفت کرده و مانع از اجرای آن شده است.
از همان زمان اندک اندک مسأله اختلافات میان ترامپ و نتانیاهو خصوصا بر سر پرونده هسته‌ای ایران به رسانه‌ها راه یافت؛ به‌طوری که در تازه‌ترین افشاگری، شبکه ان‌بی‌سی نیوز در گزارشی اختصاصی به نقل از برخی منابع آمریکایی و منطقه‌ای، از نگرانی فزاینده اسرائیلی‌ها از هرگونه توافق میان ایران و آمریکا پرده برداشته است. در این گزارش با عنوان «اختلافات بر سر ایران و غزه، روابط نتانیاهو و ترامپ را تیره‌تر کرده» آمده است: «طبق اعلام دو مقام آمریکایی، دو مقام از [کشورهای] خاورمیانه و دو مقام آگاه دیگر، در هفته‌های اخیر روابط میان ترامپ و نتانیاهو رو به تیرگی رفته است؛ به‌طوری که این دو نفر به شکلی فزاینده بر سر یک راهبرد در جهت مقابل با این چالش‌ها اختلاف نظر دارند.»
بر اساس این گزارش، در حالی که نتانیاهو اکنون فرصت را برای از میان برداشتن تأسیسات هسته‌ای ایران مناسب می‌بیند، ترامپ زمان را برای از میان برداشتن تهدید دستیابی ایران به یک سلاح هسته‌ای از طریق یک توافق مناسب می‌بیند و در حالی که اسرائیل غزه را با یک عملیات نظامی جدید هدف قرار داده، ترامپ در حال فشار برای یک آتش‌بس و نیز اجرای طرح پس از جنگ خود برای ساخت منطقه‌ای تفریحی در غزه است. همچنین در حالی که ترامپ کمپین نظامی علیه نیروهای انصارالله را متوقف کرده، نتانیاهو با حالت شوکه می‌گوید اسرائیل از این پس خودش از خود دفاع می‌کند.
۵- هدیه چند صد میلیون دلاری قطر به ترامپ
اما یکی دیگر از نکات مهمی که در آستانه سفر ترامپ به خاورمیانه جنجال و سروصدای زیادی در رسانه‌های جهان داشت، هدیه‌ای است که قطر در آستانه سفر ترامپ به این کشور برای وی تدارک دیده است؛ هدیه‌ای که رسانه‌های خارجی از جمله «نیویورک پست» از آن با نام «کاخ پرنده ۴۰۰ میلیون دلاری» نام برده‌اند. نیویورک پست در گزارش خود با عنوان «ترامپ قرار است یک کاخ پرنده ۴۰۰ میلیون دلاری از قطر برای استفاده به عنوان ایرفورس وان بگیرد» نوشت: بنابر یک گزارش، رئیس جمهور ترامپ قرار است یک کاخ پرنده از نوع جامبوجت بوئینگ ۷۴۷-۸ از خاندان سلطنتی قطر بگیرد که از آن به عنوان هواپیمای ایرفورس وان استفاده خواهد کرد.
ترامپ: اگر این هدیه را قبول نکنم، احمق هستم!
ترامپ همچنین در رد انتقادها از خود در خصوص تصمیم وی برای پذیرش این هواپیمای لاکچری، روز دوشنبه خطاب به خبرنگاران در کاخ سفید گفت که اگر من چنین چیزی را نپذیرم، یک آدم احمق خواهم بود.
۶- آزادی آخرین گروگان آمریکایی اسیر حماس
در پایان باید اشاره کنیم یکی دیگر از مسائلی که در حاشیه سفر ترامپ برجسته شده، آزادی «ایدان الکساندر» آخرین گروگان آمریکایی است. ترامپ که پس از چندین شکست در تحقق وعده‌های انتخاباتی‌اش تلاش داشت تا در آستانه سفر به خاورمیانه، شماری دستاورد بین‌المللی برای خود دست و پا کند، سرانجام موفق شد تا با رایزنی‌های گسترده، آخرین گروگان آمریکایی زنده اسیر به دست حماس را پس از ۱۹ ماه آزاد کند و در نتیجه، حماس روز دوشنبه، ایدان الکساندر را به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تحویل داد و صلیب سرخ او را به ارتش اسرائیل سپرد.
این سرباز اسرائیلی که متولد و بزرگ‌شده نیوجرسی آمریکا است، پس از انتقال به خاک اسرائیل در یک پایگاه نظامی با خانواده‌اش دیدار کرد.
حال بایستی تا پایان سفر سه روزه ترامپ منتظر ماند و دید آیا ترامپ موفق خواهد شد به اهدافی که مدتهاست برای این سفر پیش‌بینی کرده، به‌خصوص راضی کردن سران سعودی برای سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در آمریکا دست یابد یا آنکه با دستانی خالی و یا دست‌کم کمتر از انتظارات برنامه‌ریزی شده‌اش راهی ایالات متحده خواهد شد.
