چهره تهران از چین و چروک معضلات اجتماعی باز می‌شود؟

بی تعارف باید گفت که در شان شهری مثل تهران نیست که کودکی تا کمر تا داخل مخزن پسماند خم شود و نازیباست که معتادی متجاهر در کوچه پس کوچه‌های جنوب شهر جولان دهد.

به گزارش ایرنا، روی کار آمدن مدیریت شهری ششم تهران امیدی در دل شهر برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی روشن کرد و کار هم با جدیت آغاز شد، اما ظرفیت‌ها تکمیل نبود.

بطور مثال در حوزه نگهداری و بازپروری معتادان متجاهر، پلیس جمع آوری این افراد را مثل سنوات گذشته انجام می‌داد، اما به دلیل نبود ظرفیت کافی باز این معتادان به کلونی‌های خود باز می‌گشتند؛ یا در بسیاری از بخش‌ها شاهد موازی کاری و البته دخالت چندین دستگاه بودیم که این موضوع هم کار را سخت می‌کرد.

برخی هم با گذشت ۲ سال و اندی از مدیریت شهری ششم انتظار داشتند که مشکلات رفع شود؛ فارغ از اینکه معضلات اجتماعی به گواه کارشناسان امر قابل تعدیل و نه حذف است، اما بارقه‌های امید برای حل این معضلات را ۲۵ مرداد پارسال جرقه زد، زمانی که علیرضا زاکانی شهردار تهران با حکم رییس جمهور به عنوان عنوان دستیار ویژه در امور مدیریت آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران منصوب شد.

این تصمیم در هیات وزیران به استناد اصل یکصد و بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور تقویت هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی ذیل قوه مجریه و همکاری نهاد‌های مردمی و سایر نهاد‌های مرتبط با مدیریت آسیب‌های اجتماعی (حاشیه نشینی مفاسد اخلاقی معتادان به ویژه معتادان متجاهر کودکان کار و خیابان متکدیان و خانواده‌های آنها) در شهر تهران گرفته شد.

پس از این تصمیم کار جدی‌تر گرفته شد و از ساخت و تجهیز مراکز یاورشهر تا جمع آوری معتادان و مقابله با تکدی گری در دستور کار قرار گرفت؛ وسعت کار زیاد و حجم کار‌های زمین مانده از دوره‌های مختلف بسیار.

تلاش‌ها از پارسال جدی‌تر شد و آنقدر این معضلات برای شخص زاکانی مهم بوده که نخستین جلسه عمومی امسال خود را با معاونان، مدیران و شهرداران خود را با عنوان طرح ساماندهی آسیب‌های اجتماعی را به میزبانی فرهنگسرای بهمن در جنوب شهر برگزار کرد.

او در این جلسه گفت: حل معضل‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی از دغدغه‌های جدی مدیریت شهری در تمامی ادوار بوده است، پیش از این وضعیت آسیب‌های اجتماعی با شیبی فزاینده روز به روز بدتر می‌شد به نحوی که در پایان سال ۱۴۰۰ حدود هشت هزار معتاد در کمپ‌های ماده ۱۶ مستقر بودند و ۱۵ هزار معتاد متجاهر دیگر نیز در کف خیابان‌ها رها شده بودند.

زاکانی یادآور شد: وجود چنین شرایط نابسامانی در زمینه آسیب‌های اجتماعی ۲ دلیل اصلی داشت؛ نخست عدم وجود ظرفیت ساماندهی و حل معضل در ادوار قبلی و دوم ناهماهنگی بین دستگاه‌ها برای حل چالش‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی.

او با اشاره به اقدامات صورت گرفته در دوره جدید مدیریت شهری گفت: در واکنش به چنین وضعیتی ابتدای دوره مدیریت شهری جدید قرارگاه آسیب‌های اجتماعی شکل گرفت که در نتیجه عملکرد‌های این قرارگاه اکنون ظرفیت پذیرش و ساماندهی معتادان در مراکز مختلف به بیش از ۲۰ هزار تخت رسیده که حدود ۱۸ هزار ظرفیت آن پر شده است.

زاکانی ادامه داد: تا چند سال قبل مناطق میانی و میادین اصلی شهر تهران جولانگاه معتادان بود، اما اکنون در شهر تهران دیگر کانون متمرکزی وجود ندارد که در آن معتادان تجمع کنند و تنها در برخی از کوچه پس کوچه‌های شهر شاهد حضور معتادان هستیم، با این وجود هنوز هم پرونده آسیب‌های مرتبط با معتادان متجاهر باز است و بدنبال حل معضلات مرتبط با این چالش اجتماعی هستیم.

شهردار تهران گفت: سال گذشته مطابق با اصل ۱۲۷ قانون اساسی حل معضلات مرتبط با آسیب‌های اجتماعی از سوی ریاست جمهور به شهرداری تهران تفویض شد؛ پس از این اتفاق مرکز رصدی با حضور مسوولین دستگاه‌های مختلف شکل گرفت که در نتیجه آن شاهد تحولی جدی در حل معضلات مرتبط با آسیب‌های اجتماعی بودیم.

زاکانی با تاکید بر برنامه‌های شهرداری تهران در سال پیش رو برای حل معضلات مرتبط با آسیب‌های اجتماعی اظهار کرد: شهرداری تهران ۲ ستون اجرایی در مقابله با آسیب‌های اجتماعی دارد؛ نخست مبارزه با پدیده زباله گردی با محوریت معاونت خدمات شهری که در این رابطه ده‌ها اکیپ طی ۲ شیفت در مناطق و نواحی شهر تهران برای ریشه کنی چالش زباله گردی فعال خواهند بود بطوریکه در این اکیپ‌ها شاهد حضور نمایندگانی از دستگاه‌های مختلف از جمله یگان حفاظت شهرداری تهران به عنوان ضابط عام دستگاه قضایی خواهیم بود.

شهردار تهران یادآور شد: دومین ستون مدیریت شهری در مقابله با آسیب‌های اجتماعی مربوط می‌شود به ریشه‌کنی معضل کارتن خواب‌ها و متکدیان به محوریت معاونت امور اجتماعی و فرهنگی و سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران. از جایی که حل این معضلات نیاز به کار بیشتری دارد، اکیپ‌های متعددی در ۲ شیفت با حضور روانشناسان در مناطق و نواحی تهران فعال خواهند بود.

رو به محلات برای رفع آسیب‌های اجتماعی

در این رابطه معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران معتقد است که رفع آسیب‌های اجتماعی پایتخت در گرو حل معضلات محلات است.

امین توکلی‌زاده گفت: ما چهار محور تحولی در شهر داریم و بر مدار آن برنامه ریزی می‌کنیم که یکی از این تحولات، تحول نرم افزاری شهر است که دشوار و پیچیده و دارای متغیر‌های متعددی است.

او ادامه داد: یک شهر انسان محور با مدل توسعه ایرانی اسلامی با یک شهری که نگاه توسعه‌ای آن بر مدار غرب است فرق می‌کند و از یاد نبریم که بخشی از این تحول نرم افزاری شهر، رفع آسیب‌های اجتماعی است.

به گفته توکلی زاده، رهبر انقلاب ۶ جلسه برای آسیب‌های اجتماعی وقت گذاشتند تا موضوع آسیب‌های اجتماعی در کشور اولویت پیدا کند و ما می‌دانیم که اگر یک تصویر از زباله گردی منتشر شود چه لطمه‌ای به حیثیت جمهوری اسلامی وارد می‌کند البته که این موضوع برای شهردار تهران به حدی اهمیت دارد که اولین روز کاری سال جدید را با این موضوع آغاز کردند.

وی با بیان اینکه سه معاونت به صورت مستقیم در این کار حضور دارند، گفت: شهرداران، معاونت امور مناطق، معاونت خدمات شهری و معاونت فرهنگی اجتماعی. چندین سازمان و نهاد هم برای پیشبرد بهتر امور باید در این امر همکاری کند که این تعداد دستگاه‌ها حکایت از این دارد می‌خواهیم به سمتی حرکت کنیم که یک شهر متعالی و زیست‌پذیر را برای شهروندان‌مان فراهم کنیم.

معاون شهردار تهران اظهار کرد: مرحله اول طرح، پاتوق‌های اصلی مانند کوهسنگی و خلازیر بود؛ هفت منطقه بحرانی در تهران داشتیم که این برای بیگانگان به دستاویزی برای تخریب نظام مقدس جمهوری اسلامی تبدیل شده بود که امروز با همت دستگاه‌های متعدد پاتوق‌های اصلی لطمه‌ای جدی دیده و بعضا مانند منطقه فرحزاد دیگر شاهد چنین چیزی نیستیم و این پاتوق‌های اصلی تقریبا از بین رفته و شاهد تجمعات سنگین نیستیم.

او با بیان اینکه وقتی می‌خواهیم یک زیست‌بوم آسیب را از بین ببریم باید به موضوعات مختلفی توجه کرد، افزود: تمام مراحل مورد نیاز طی شده تا ما به نقطه کنونی برسیم و این تلاش‌ها باعث اعتماد رییس‌جمهور شد و جلسات مرکز رصد شکل گرفت و با یک انرژی بیشتری دستگاه‌ها کنار هم قرار گرفتند و با این تفویض قانونی اخیر ویژه شهرداران نواحی موانع قبلی نیز در هم شکست.

توکلی‌زاده اضافه کرد: در این دوره مدیران شهری به آسیب‌های اجتماعی اشراف دارند و نباید موضوع را رها و کوتاهی کنیم لذا نیازمند تلاشی هستیم که به هیچ وجه مبحث پاتوق‌ها رها نشود، چون به تبع آن آسیب‌ها نیز برمی‌گردند.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با بیان اینکه باید بعد از حل معضلات نواحی به سراغ محلات برویم، گفت: این امر پایدارسازی رفع آسیب را در پی خواهد داشت؛ این یک کار جمعی و فراگیر است و اگر یکی از دستگاه‌های ذی‌ربط کنار دیگران قرار نگیرند کار در همین مرحله متوقف می‌شود.

از شناسایی تا ساماندهی آسیب‌های اجتماعی

از سوی دیگر مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در این خصوص با اشاره به تلاش‌های دو ساله مدیریت شهری برای رفع آسیب‌های اجتماعی گفت: این تلاش دو ساله امروز به نقطه‌ای رسیده که باید خروجی داشته باشد چراکه همه موانع برداشته شده تا توپ به دست فرمانده میدان برسد و این فرمانده باید گام آخر یعنی ساماندهی آسیب‌های اجتماعی را آغاز کرده و به صورت مستمر از این جریان صیانت کند.

احمد احمدی صدر با اشاره به مراحل ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در تهران گفت: شناسایی آسیب‌دیدگان اجتماعی، جذب، جمع‌آوری و ساماندهی افراد آسیب‌دیده و صیانت از محلات مراحلی است که در این مسیر باید طی شود.

او ادامه داد: فرمانده این میدان با درایت شهردار تهران، شهرداران نواحی هستند که باید آمار متکدیان، معتادین متجاهر، کارتن خواب‌ها، زباله گرد‌ها و کودکان کار را داشته باشند.

احمدی صدر گفت: گام اول شناسایی آسیب دیدگان اجتماعی است، شناسایی پاتوق‌ها، تامین حامی شهر، ناامن سازی معابر برای این افراد، مراقبت دائمی از نقاط آسیب، بهسازی فضا‌های بی دفاع شهری، شناسایی زباله گرد‌ها و شناسایی مراکز غیر مجاز خرید و فروش ضایعات از جمله اقدامات در این راستا است.

مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی با بیان اینکه مرحله دوم مربوط به جذب و جمع آوری افراد آسیب دیده است، اظهار کرد: جذب افراد جامعه هدف توسط گشت‌های حامی شهر، غربالگری اولیه افراد جمع آوری شده در پایگاه خدمات اجتماعی مناطق، ارجاع افراد به مراکز مربوطه، جمع آوری زباله گرد‌های غیرمجاز و ضبط بار زباله گرد‌ها و ارجاع بار به ایستگاه‌های میانی از نکات گام دوم است.

او با اشاره به اینکه مرحله یا گام سوم مربوط به امر غربال اولیه و مرحله آخر مربوط به ساماندهی آسیب دیدگان است، گفت: مرحله صیانت از محلات آخرین گام این اتفاق است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

به گفته احمدی صدر، طی مکاتبه با مناطق مقرر شد با استفاده از ظرفیت مساجد و هیات‌های محلی از تمام محلات تهران یکپارچه مراقبت کنیم. پشتیبانی صد در صد از این موضوع توسط سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی انجام خواهد گرفت تا مشکلات به زودی حل شود.

پس از این جلسه بود که شهرداران تمامی مناطق ۲۲ گانه پای کار آمدند و در محور‌های که معاون اجتماعی شهرداری به آن اشاره کرد، کار جدی‌تر آغاز شد و هر یک با توجه به وسعت منطقه و نوع عملکرد، گزارشی‌هایی در این چند روز ارائه کرده اند، اما بی رو دربایستی باید گفت که آسیب‌های اجتماعی با طرح‌های مقطعی و مسکن قابل رفع نیست.

بنابر آنچه که گفته شد باید دید که امسال چهره نازیبای تهران حتی به میزان اندکی از آسیب‌های اجتماعی پاک می‌شود و آیا روزی می‌رسد که دیگر شاهد صحنه‌هایی مثل زباله گردی و جولان معتادان متجاهر در کلانشهر تهران نباشیم؛ این سوالی است که تنها گذشت زمان به آن پاسخ می‌دهد.

البته نباید دور از ذهن داشت کاهش آسیب‌های اجتماعی در گرو همکاری مستمر و پویای تمامی دستگاه‌های ذیربط است و نباید فقط از یک یا دو نهاد انتظار معجزه داشت.