در بزرگترین آژانس علوم بنیادی اروپا چه می‌گذرد؟

۲۳ جایزه "نوبل" و ۱۲ مدال "فیلدز"، ره‌آورد تلاش پژوهشگرانی است که در آزمایشگاه‌های مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) به دنبال گسترش علم و فناوری و توسعه فرهنگ علمی در جهان هستند؛ مرکزی که همه رشته‌های علمی از علوم انسانی و اجتماعی تا علوم پایه را پوشش می‌دهد.

به گزارش ایسنا، در ادامه بررسی مؤسسه‌های پژوهشی برتر جهان و پس از بررسی جامعه فرانهوفر (Fraunhofer-Gesellschaft) و جامعه ماکس پلانک (Max-Planck-Gesellschaft) آلمان و مؤسسه آی‌اچ‌ای دلفت (IHE Delft) هلند، این بار سفری به یکی از برترین مؤسسه‌های پژوهشی فرانسه خواهیم داشت.

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (centre national de la recherche scientifique) یا به اختصار CNRS؛ یک سازمان پژوهشی دولتی که اصلی‌ترین سازمان پژوهشی فرانسه و بزرگترین آژانس علوم بنیادی اروپا است.

این مرکز ۱۹ اکتبر ۱۹۳۹ به دستور «آلبر فرانسوا لوبرن» (Albert François Lebrun)، پانزدهمین رئیس جمهور فرانسه ایجاد شد.

در سال ۱۹۶۶ مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه دستخوش تغییرات ساختاری شد که منجر به ایجاد دو مؤسسه تخصصی تحت عنوان: مؤسسه ملی نجوم و ژئوفیزیک در سال ۱۹۶۷ و مؤسسه ملی فیزیک هسته‌ای و ذرات در سال ۱۹۷۱ شد.

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، یک مؤسسه پژوهشی با بودجه عمومی است که همه رشته‌های علمی از علوم انسانی و اجتماعی تا علوم زیستی، فیزیک هسته‌ای و ذرات، علوم اطلاعات، مهندسی و سیستم‌ها، فیزیک، علوم ریاضی، شیمی، علوم زمین، نجوم، بوم‌شناسی و محیط زیست را پوشش می‌دهد.

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)

این مرکز متشکل از ۱۰ مؤسسه ملی است. این مؤسسه‌ها که زمینه‌های علمی نسبتاً گسترده‌ای را پوشش می‌دهند، ساختار‌هایی هستند که سیاست‌های علمی کلی CNRS را اجرا، بر فعالیت‌های آزمایشگاه‌ها نظارت و آن‌ها را هماهنگ می‌کنند؛ پروژه‌ها را به اشتراک گذاشته و همکاری‌های بین‌رشته‌ای را ارتقا می‌دهند. فعالیت آن‌ها توسط مدیران CNRS یا اساتید دانشگاه‌های فرانسه هدایت می‌شوند.

• مؤسسه شیمی (INC)

• مؤسسه اکولوژی و محیط زیست (INEE)

• مؤسسه فیزیک (INP)

• مؤسسه فیزیک هسته‌ای و ذرات (IN ۲ P ۳)

• مؤسسه علوم زیستی (INSB)

• مؤسسه علوم انسانی و اجتماعی (INSHS)

• مؤسسه علوم کامپیوتر (INS ۲ I)

• مؤسسه علوم مهندسی و سیستم‌ها (INSIS)

• مؤسسه علوم ریاضی (INSMI)

• مؤسسه علوم زمین و ستاره‌شناسی (INSU)

مؤسسه‌های ده‌گانه مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)

این مرکز با دارا بودن ۳۳ هزار پژوهشگر، مهندس و تکنسین، همچنین ۱۱۴۴ آزمایشگاه در فرانسه و خارج از این کشور، در خط مقدم پژوهش‌های بین‌المللی قرار دارد.

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه براساس دو نوع واحد پژوهشی (research unit) فعالیت می‌کند: نوع اول واحد‌های خاص (UPRs) هستند که تنها توسط CNRS اداره می‌شوند و نوع دوم، واحد‌های مشترک (UMRs) هستند که در همکاری با سایر مؤسسه‌های پژوهشی مانند دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند. هر واحد پژوهشی دارای یک کد عددی است و معمولاً توسط یک استاد دانشگاه یا یک مدیر پژوهشی CNRS هدایت می‌شود.

مرکز CNRS دارای ۳۲ واحد پژوهشی خاص، ۹۵۲ واحد پژوهشی مشترک، ۱۳۵ واحد خدماتی و ۳۶ واحد بین‌المللی است. دفتر مرکزی این مجموعه در پاریس واقع شده است و دفاتر اداری این مرکز در بروکسل، پکن، توکیو، سنگاپور، واشنگتن، بن، مسکو، تونس، ژوهانسبورگ، سانتیاگو، اسرائیل و دهلی نو، مشغول فعالیت و تبادلات علمی با پژوهشگران دنیا هستند.

این مرکز از طریق ۳۶ واحد مشترک بین‌المللی و قرارداد‌های مشارکت با بیش از ۷۶ کشور جهان، نقش کلیدی در انجام پژوهش‌های برجسته و توسعه علم و فناوری در دنیا ایفا می‌کند. این مرکز همچنین در توسعه و بهره‌برداری از امکانات پژوهشی مقیاس بزرگ از جمله تلسکوپ‌ها، شتاب‌دهنده‌های ذرات، ابررایانه‌ها و پایگاه‌های داده بسیار بزرگ مشارکت دارد.

نمایی از پردیس پاریس-ساکلی و سنکروترون SOLEIL

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، بازیگر اصلی در پروژه پاریس-ساکلی (Paris-Saclay) به عنوان یک پردیس درحال توسعه پژوهشی و صنعتی در فلات ساکلی در حومه پاریس است. در قالب این پروژه، سازمان‌های پژوهشی، دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی و شرکت‌ها گردهم جمع شده‌اند تا یک مرکز علمی و فناوری در سطح جهانی را تشکیل دهند. به عنوان مثال، سنکروترون (synchrotron) یا شتاب‌دهنده ذرات SOLEIL در این منطقه واقع شده و توسط مرکز CNRS اداره می‌شود.

از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در نظام رتبه‌بندی سایمگو (SCImago) رتبه ۱ جهانی را به خود اختصاص داده بود؛ طی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ این مرکز در رتبه دوم جای گرفت و در سال ۲۰۲۲ نیز در رتبه سوم و پیش از دانشگاه‌های برجسته‌ای مانند هاروارد، ام‌آی‌تی (MIT) و استنفورد قرار گرفت.

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در رتبه سوم نظام رتبه‌بندی سایمگو

مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) در نظام رتبه‌بندی نیچر ایندکس (Nature Index) در سال ۲۰۲۲، پس از آکادمی علوم چین، دانشگاه هاروارد آمریکا، جامعه ماکس پلانک آلمان، در رتبه چهارم جای گرفت.

جایگاه چهارم مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) در نیچر ایندکس

از سال ۱۹۵۴ مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه هر ساله به منظور تقدیر از تلاش‌های چهره‌های علمی، پژوهشگران جوان، مهندسان، تکنسین‌ها و کارکنان اداری CNRS که در جهت تحقق اهداف این مرکز م تلاش کرده‌اند، مدال‌هایی را اهدا می‌کند.

مدال طلا به یک چهره علمی برجسته اهدا می‌شود

مدال نوآوری (medal of innovation) به یک پژوهش برجسته در زمینه‌های فناوری، درمانی، اقتصادی یا اجتماعی اهدا می‌شود

مدال نقره به پژوهشگرانی که در سطح ملی و بین‌المللی شناخته شده‌اند، اهدا می‌شود

مدال برنز به پژوهشگر خوش‌آتیه در رشته تخصصی‌اش اهدا می‌شود

مدال کریستال به منظور تقدیر از تلاش‌های مهندسان، تکنسین‌ها و کارکنان اداری CNRS اهدا می‌شود

مدال برنز CNRS برای تقدیر از پژوهشگر خوش‌آتیه در رشته تخصصی‌اش

پژوهشگران مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) تاکنون موفق به دریافت ۲۳ جایزه نوبل و ۱۲ مدال فیلدز (Fields medal) شده‌اند که نشان می‌دهد، تلاش آن‌ها برای انجام پژوهش‌های برجسته و کمک به توسعه علم و فناوری، ارزشمند و قابل‌توجه بوده است.