آیا ام اس درمان قطعی دارد؟

 محمدعلی صحرائیان در پاسخ به این سوال که بیماری ام اس چیست، گفت: ام اس، بیماری خود ایمنی است که عمدتاً افراد جوان را درگیر می‌کند، سیستم ایمنی بدن به دنبال تحریک و القا خود ایمنی، سلول‌های غلاف میلین اعصاب در مغز و نخاع را مورد حمله قرار می‌دهد و باعث ایجاد التهاب می‌شود، که بسته به درگیری قسمت‌های مختلف سیستم عصبی، علائم مختلفی را در بعضی از نقاط بدن ایجاد می‌کند که شامل لنگش، اختلالات حسی (گز گز و مور مور)، تاری دید، از دست دادن بینایی، اختلال تعادل و یا اختلالات ادراری است.

وی در پاسخ به این سوال که علت به وجود آمدن بیماری ام اس چیست، افزود: دلیل قطعی این بیماری را نمی‌دانیم، اما مسیر اینگونه است که یک یا چند فاکتور محیطی در کنار یک ژن مساعد، دست به دست هم می‌دهند و سیستم ایمنی فرد را از حالت نرمال خارج می‌کنند، از جمله فاکتور‌های های محیطی می‌توان به ویروس EVB (اپشتین بار)، کمبود ویتامین D و…، اشاره کرد.

صحرائیان یادآور شد: در فردی که ژن مساعد داشته باشد، بیماری ام اس ایجاد می‌شود، ژن مساعد نه وراثت است و نه اختلال ژنتیکی است. هر فرد نقشه ژنتیک منحصر به فرد خود را دارد و ممکن است نسبت به بعضی از بیماری‌ها بسیار حساس باشد، پس در بیماری ام اس، نقش وراثت مطرح نیست.

استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که علت شیوع بیشتر بیماری‌های خود ایمنی به خصوص ام اس چیست، گفت: درست است که هم توان تشخیص پزشکی بالاتر رفته و هم فاکتور‌های محیطی شیوع بیشتری پیدا کرده اند، اما این مسئله نمی‌تواند شیوع بیشتر را توجیه کند، به طور واقع، آمار این بیماری به صورت افزایشی است و تنها به تشخیص سریع باز نمی‌گردد.

وی افزود: در جامعه‌ای که به سمت مدرنیته پیش می‌رود، میزان بیماری‌های عفونی کاهش می‌یابد، هر زمانی که بشر موفق شود، بیماری‌های عفونی را مهار کند و یا کاهش دهد، بیماری‌های خود ایمنی افزایش می‌یابد، که یکی از این بیماری‌ها بیماری ام اس است.

صحرائیان گفت: وقتی کودکی به بیماری ویروسی مبتلا شود، بدن نسبت به آن پاسخ می‌دهد و ویروس را از بین می‌برد، اما اگر همین ویروس در بزرگسالی به بدن حمله کند: به دلیل قدرت بیشتر بدن، پاسخ به آن شدیدتر خواهد بود، این مشهورترین تئوری در این زمینه است که بمباران و حمله شدید ویروس به بدن، باعث اتوایمیونیتی و التهاب شدید و در نتیجه به وجود آمدن بیماری خود ایمنی می‌شود.

وی، شایع‌ترین علامت این بیماری را، تاری دید به صورت تک چشمی و یا عدم حرکت پا‌ها دانست.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: یکی از علائمی که در بیماری ام اس دیده می‌شود و در صد‌ها نوع بیماری دیگر نیز دیده می‌شود، گز گز و بی حسی اندام‌ها است، این علامت بسیار شایع است از یک دیسک ساده گردن، تنش‌های روحی، حمله پنیک (هراس) و…، باعث ایجاد این علامت می‌شود، در بیماری ام اس، این علامت باید حداقل ۲۴ ساعت طول بکشد، علامتی که زودگذر است و به سرعت از بین می‌رود، ام اس نیست.

صحرائیان در پاسخ به این سوال که آیا الزامی وجود دارد برای همه افراد مبتلا به ام اس تصویربرداری ام آر آی صورت گیرد، گفت: خیلی الزامی وجود ندارد، در مورد بعضی از افراد که پزشک مشکوک می‌شود، جهت تأیید تشخیص، ام آر آی انجام می‌شود، این کار از دو جهت انجام می‌شود، اول، تشخیص نواحی التهاب و دوم، معیاری برای پاسخگویی مناسب به درمان (در طی سال‌های بعد، درخواست ام آر آی، مقایسه افزایش و یا کاهش پلاکت‌ها و نقاط التهابی بدن را نشان می‌دهد)

وی افزود: انجام ام آر آی، نه تنها در تشخیص، بلکه در انتخاب نوع درمان و همچنین اثر پذیری درمان ضرورت دارد.

صحرائیان در پاسخ به این سوال که آیا امیدی به علاج قطعی این بیماری وجود دارد، گفت: فردی که در حال حاضر مبتلا به ام اس می‌شود، اگر سوال کند که آیا دارویی برای ریشه کنی این بیماری وجود دارد، پاسخ نه است. در دنیا درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، البته نه امروز، با نه ۳۰ سال پیش متفاوت است، امروزه در مورد بیماری‌های خود ایمنی، اصطلاحی به نام «کنترل شدن بیماری» وجود دارد، بیمار سال‌های سال کنترل می‌شود و بیماری خاموش می‌ماند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: در سال ۱۹۶۵ میلادی، تنها ابزار کنترل بیماری، کورتیکواستروئید‌ها بودند، در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی، اینترفرون‌ها وارد بازار شدند، که قدرتی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد داشتند، در سال ۲۰۰۶ به بعد با ورود دارو‌های جدید قدرت کنترل حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد افزایش پیدا کرد. (دارو‌های تزریقی که به آن‌ها منونوکلئال آنتی بادی می‌گوئیم تا ۸۰ درصد، قدرت کاهش حملات سالیانه را دارند و مانع ظاهر شدن پلاک‌های جدید در ام آر آی فرد می‌شوند.)

وی گفت: بیمار ممکن است تا سال‌ها توسط این دارو‌ها تحت کنترل قرار بگیرد و افراد تا ۱۵ الی ۲۰ سال توانایی‌های خود را حفظ کنند، در حال حاضر قریب ۱۹ نوع دارو مورد تأیید جوامع بین المللی برای این بیماری وجود دارد.

صحرائیان در پاسخ به این سوال که چرا بیماران نسبت به آغاز پروسه درمان مقاومت می‌کنند، گفت: به سه دلیل در اوایل بیماری، حال فرد خوب است و تمایل به استفاده از دارو ندارد، چون طی ۱۰ سال اول، بیماری خاموش است و بسیاری از بیماران، از دارو‌ها استفاده نمی‌کنند، زیرا پیشرفت بیماری در این ۱۰ سال بدون علامت است (با مصرف دارو در این ۱۰ سال، جلوی پیشرفت بیماری در سال‌های آینده گرفته خواهد شد).

وی، مزمن بودن بیماری و همچنین تنش‌ها و استرس‌های روحی را، از دیگر دلایل پروسه مقاومت به درمان دانست و گفت: در کنترل بیماری ام اس، سه بازوی اصلی وجود دارد؛ دارو، آرامش و تغییر سبک زندگی که شامل ورزش و تغذیه است. اگر یک ضلع این مثلث را انجام ندهیم، کنترل بیماری به خوبی انجام نمی‌شود.

این متخصص مغز و اعصاب افزود: سطح ویتامین D بدن را مناسب نگه دارید و به هیچ وجه از دخانیات استفاده نکنید، همچنین، تغییر سبک زندگی به سمت آرامش و سازگاری، باید به آهستگی انجام گیرد.