گدایان گریمی و وارداتی!

«به عقیده کارشناسان، متکدیان در تهران یک سازمان مافیایی دارند که بسیار پیچیده هستند. همچنین کرایه کودکان، تعیین منطقه جغرافیایی برای گدایی، تعیین سرقفلی برای اماکن زیارتی و پر جمعیت و گریم و چهره‌پردازی از جمله فعالیت‌های مافیایی متکدیان در تهران است. همچنین آمار نشان می‌دهد تنها ۱۰ درصد متکدیان دچار نقص عضو بوده و بقیه چهره‌پردازی است که به دلیل جلب ترحم مردم برای خود نقص عضو ایجاد می‌کنند.»

روزنامه آرمان امروز نوشت: «چندی پیش استاندار تهران از جمع‌آوری گدایانی خبر داد که اتباع خارجی هستند و در سطح تهران گدایی می‌کنند. این افراد با خود ویزای توریستی داشتند و با استفاده از این نوع روادید به تکدی‌گری در تهران مشغول بودند. به گفته این مقام مسئول در برخی تقاطع‌ها و چهار راه‌های شهر تهران، درآمد گدایان در ماه بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون ریال است و در بسیاری موارد متکدیان به صورتی کاملا سازمان یافته در نقاط شهر توزیع می‌شوند و حتی متکدیانی هستند که در قبال دریافت مزد روزانه برای افرادی دیگر اقدام به تکدی‌گری می‌کنند.

در یک بررسی میدانی که به تازگی در محدوده پل پارک وی انجام شد، معلوم شد که متکدیان این محدوده در قبال دریافت مزد روزانه ۵۰۰ هزار ریالی برای دیگران اقدام به گدایی می‌کنند. گزارش‌ها حاکی است که تکدی‌گری در حال سازمان یافتن است و زمزمه‌هایی که از مافیایی شدن این گروه‌ها به گوش می‌رسید، امکان تحقق پیدا کرده است. در حال حاضر بخشی از این افراد از اتباع کشورهای خارجی مانند افغانستان، پاکستان، کشورهای آفریقایی و تعداد کمی عرب زبان هستند.

دور باطل جمع‌آوری
تکدی‌گری در همه شهرهای دنیا وجود دارد اما این معضل اجتماعی به حال خود رها نشده و بدون راهکار باقی نمانده است. در کشور ما نیز با افزایش تعداد متکدیان در سطح شهرها در دهه ۷۰ اقداماتی در این زمینه صورت گرفت. سال ۱۳۷۸ در راستای ایجاد هماهنگی میان نهادهای مرتبط طرحی در شورای عالی اداری به تصویب رسید که بر اساس آن حدود ۱۱ دستگاه مختلف در حوزه ساماندهی متکدیان به عنوان مسئول شناخته شدند.

بر اساس این مصوبه سازمان بهزیستی، فرمانداری، شهرداری، استانداری، نیروی انتظامی، دادگستری، مرکز بهداشت، کمیته امداد، اداره کار و امور اجتماعی و فنی و حرفه‌ای در مورد متکدیان مسئول هستند. همچنین طبق مصوبه شورای عالی اداری، برای ساماندهی متکدیان مجتمع اردوگاهی پیش بینی شد. این مجتمع زیر نظر فرمانداری در شهرهای بزرگ تشکیل می‌شود و مسئولیت نگهداری موقت، شناسایی وضعیت، گروه‌بندی و تعیین تکلیف افراد موضوع این مصوبه که به جز متکدیان شامل افراد دارای معلولیت، مجهول‌الهویه، بی‌سرپرست، افراد نیازمند غیر حرفه‌ای، ولگردان، متواری، گمشده و در راه مانده است را بر عهده دارد.

مسئول این اردوگاه از سوی فرماندار منصوب می‌شود و در حال حاضر مسئولیت این مجتمع اردوگاهی بر عهده شهرداری است. در ماده ۱۲ مصوبه شورای عالی اداری پیش‌بینی شده که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است که منابع مالی مرتبط با این بخش را نیز تامین کند. مسئولیت جذب و تامین مکان و مدیریت داخلی اردوگاه‌ها با شهرداری است اما برخی سازمان‌های دیگر از جمله بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، دادگستری و دانشگاه‌های علوم پزشکی در این اردوگاه‌ها مسئولیت‌هایی بر عهده دارند و باید مددکاران و پزشکان و کارشناسان قضائی خود را در آنجا مستقر کنند تا بتوانند افرادی را که وارد اردوگاه می‌شوند شناسایی کرده و کسانی که مشمول خدمات آن سازمان‌ها هستند را به دستگاه‌های ذی‌ربط ارجاع دهند.

در این راستا همچنین سازمان‌هایی مانند سازمان زندان‌ها، فنی و حرفه‌ای و تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز نقش‌هایی دارند. بر اساس مصوبه مذکور، وظیفه دستگاه‌های مختلف در کشور درباره متکدیان معین و مشخص است اما با همه این اوصاف آن‌ گونه که کارشناسان گفته‌اند طرح‌های ساماندهی در کشور شکست خورده است. جستجو در میان اخبار نشان می‌دهد در همه این سال‌ها آن چه به عنوان نتیجه ساماندهی متکدیان از زبان مسئولان به گوش مردم می‌رسد، تنها گلایه‌های این سازمان از سازمان دیگر است. شهرداری، بهزیستی، نیروی انتظامی و استانداری را متهم می‌کند. این دور باطل متهم کردن سازمان‌ها به کم کاری و بازگشت متکدیان به سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها ادامه می‌دهد. بر اساس گفته‌های مسئولان شهرداری، این سازمان تنها وظیفه دارد متکدیان سطح شهر را جمع‌آوری و بر اساس شرایط آنها را به بهزیستی و کمیته امداد معرفی کند و نگهداری از این افراد وظیفه این سازمان نیست. آن‌ طور که مسئولان بهزیستی می‌گویند بودجه این سازمان کفاف ارائه خدمات به همه افراد پذیرفته شده را نمی‌دهد؛ ضمن این که بر اساس مصوبه شورای عالی اداری برخی افراد معرفی شده مشمول دریافت خدمات بهزیستی نیستند.

رِنج سنی گدایان
آمارهای رسمی درباره جمع‌‌آوری و ارجاع افراد به اردوگاه‌های نگهداری از افراد متکدی متفاوت است و آمار ثابتی در این زمینه وجود ندارد اما آن‌ گونه که رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران گفته است، آمارهای جذب متکدیان در این مجتمع‌های اردوگاهی، بین سه تا پنج هزار نفر در سال متغیر است. بررسی آمارهای پراکنده سازمان‌های ذی‌ربط و مراجع ذی‌صلاح نشان می‌دهد اکثریت قریب به اتفاق گدایان در سنین بین ۳۱ الی ۴۰ سالگی قرار دارند. برای نمونه از بین ۲۴۴ گدایی که در یک پژوهش مورد پرسش قرار گرفته‌اند، ۶۲ نفرشان بین سنین ۳۱ الی ۴۰ سالگی قرار داشته‌اند. همچنین از بین ۱۳۰ نفر متکدی دستگیر شده، ۲۵ نفر آنها زیر ۷ سال، ۱۶ درصد آنها بین ۲۰ - ۳۰، ۴۶ درصد بالای ۶۰ سال و بقیه بین گروه سنی ۲۰ تا ۶۰ در نوسان بوده است. در سال‌های اخیر آن چه در این زمینه بیش از هر چیزی مشاهده می‌شود، کاهش سن تکدی‌گری و افزایش تعداد زنان متکدی است؛ زنگ خطری که نیازمند توجه و ارائه راهکارهای جدی‌تر است.

کودکان اجاره‌ای
اجاره کودکان برای تکدی‌گری مساله‌ای است که امروزه در حال افزایش است. به عقیده کارشناسان ۸۰ درصد این کودکان ساکن شهرک‌های اقماری تهران و حاشیه‌نشین هستند. بسیاری از کودکان کرایه‌ای که برای تکدی‌گری اجاره داده می‌شوند، توسط والدین معتاد می‌شوند؛ یعنی صبح و هنگام بردن کودکان به آنها مواد مخدر می‌دهند تا در طول روز به خواب رفته و بیدار نشوند. دختران جوان و زنان فاقد فرزند هنگام گدایی برای ایجاد ترحم در مردم این کودکان را کرایه می‌کنند و از آنها به عنوان ابزار استفاده می‌کنند. بعضی از خانواده‌ها نیز با کرایه دادن فرزندان در مافیای گدایی قرار می‌گیرند که این موضوع هم از نظر دینی و هم از نظر قانونی جرم بوده و قابل تعقیب است؛ چرا که در هر دو نوع گفته شده کودکان در معرض آسیب قرار دارند. باید توجه داشت تا زمانی که مردم به این افراد کمک می‌کنند، با وجود تمام نظارت‌ها و بگیر و ببندهایی که شاهد آن هستیم، این پدیده افزایش خواهد داشت و باید بر احساسات خود غلبه کنیم تا کودکان دیگری درگیر این مساله نشوند.

مظنه گدایی در پایتخت
به گفته مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران، باندهای تکدی‌گری پایتخت از در‌آمدهای بین ۲۰۰ هزار تا چند میلیون تومانی برخوردار هستند. تنها ۳۰ درصد از تکدی گران نیازمند واقعی محسوب می‌شوند و ۵۰ درصد آنها جزو ثروتمندان پایتخت به شمار می‌روند. همچنین ۳۵ درصد این افراد به‌ طور خانوادگی، قومی، قبیله‌ای و شبکه مافیایی اقدام به گدایی می‌کنند. هم اکنون در تهران پنج هزار خانواده مستمند شناسایی شده که خیران یا بنیادهای خیریه می‌توانند به‌ وسیله طرح حامی به این افراد کمک کنند.

متکدیان راحت‌طلب
متکدیان افراد غیر نیازمندی هستند که با سماجت برای خود درآمد ایجاد می‌کنند. این در حالی است که بر اساس پژوهش گروه اجتماعی بنیاد علوم رفتاری که از سال ۹۱ تا ۹۴ در شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و رشت صورت گرفت ۶۰ درصد از متکدیان جز مهاجران بوده و توانایی کار ‌و‌ اشتغال را دارند اما به‌ دلیل راحت‌طلبی دست به تکدی‌گری می‌زنند. به عقیده کارشناسان، متکدیان در تهران یک سازمان مافیایی دارند که بسیار پیچیده هستند. همچنین کرایه کودکان، تعیین منطقه جغرافیایی برای گدایی، تعیین سرقفلی برای اماکن زیارتی و پر جمعیت و گریم و چهره‌پردازی از جمله فعالیت‌های مافیایی متکدیان در تهران است. همچنین آمار نشان می‌دهد تنها ۱۰ درصد متکدیان دچار نقص عضو بوده و بقیه چهره‌پردازی است که به دلیل جلب ترحم مردم برای خود نقص عضو ایجاد می‌کنند.»