تنش میان روسیه و ترکیه به کجا خواهد رسید؟

فرارو- یک کارشناس مسائل روسیه گفت: «علت اقدام ترکیه در ساقط کردن جنگنده روسیه در خطر قرار گرفتن منافع اقتصادی این کشور باشد؛ چراکه روسیه در روزهای اخیر مواضع داعش و به خصوص منابع نفتی آن را مورد هدف قرار داده و ترکیه دیگر نتوانست از داعش نفت بخرد.»

روز سه شنبه یک فروند جنگنده سوخو24 روسیه در حالی توسط پدافند هوایی ترکیه ساقط شد که روسیه معتقد است این جنگنده در آسمان سوریه پرواز می کرده و ترکیه مدعی است به آسمان ترکیه تجاوز کرده و به هشدار داده شده نیز توجهی نکرده است. پوتین در واکنش به این حادثه اعلام کرد ما از پشت خنجر خوردیم. روسیه همچنین در واکنش به این موضوع ناوشکن موشک‌انداز خود را عازم آب‌های نزدیک استان «لاذقیه» در سوریه کرد.

در مقابل اردوغان رئیس جمهور ترکیه با یادآوری حمایت ناتو از ترکیه گفت: هرگونه حمله به ترکیه به مثابه حمله به ناتو خواهد بود.

اوباما نیز در واکنش به این موضوع گفته: «ترکیه مثل هر کشور دیگری حق دفاع از حریم هوایی خود را دارد. در حال حاضر ترکیه و روسیه باید به گفت و گوی مستقیم بپردازند و جلوی افزایش تنش را بگیرند.»

اما سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره این حادثه اعلام کرد: هر گونه اقدامی که موجب افزایش تنش و پیچیده تر شدن وضعیت گردد علامت نادرستی به تروریست ها خواهد بود که تصور کنند هنوز می توانند با استفاده از شکاف موجود در دیدگاههای طرفهای موثر به فعالیتهای تروریستی خود بر علیه مردم سوریه و ملتهای منطقه و جهان ادامه دهند.

چرا ترکیه جنگنده روسی را مورد هدف قرار داد؟ این اتفاق چه تاثیری بر مبارزه علیه تروریست ها خواهد گذاشت؟ آیا تنش میان روسیه و ترکیه بالا خواهد گرفت و ناتو را درگیر این موضوع خواهد کرد؟

ترکیه و غرب خواستند پوتین را گوشمالی بدهند
دکتر افشار سلیمانی سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان و کارشناس مسائل روسیه در گفتگو با فرارو گفت: «تقویت موضع روسیه در دیرالزور و حملاتی که در آن ترکمن های سوریه نیز آسیب دیدند موجب ناراحتی ترکیه شده است. با حملات روسیه موجی از پناهندگان به مرزهای ترکیه سرازیر شدند.»

وی ادامه داد: «همچنین این حملات موضع آقای اسد را تقویت کرد؛ در حالی که ترکیه مخالف باقی ماندن وی در قدرت است. البته اخیرا در نشست وین ترکیه، غرب، عربستان و دیگر مخالفان بشار اسد توافق کردند که اسد تا زمان برگزاری انتخابات در قدرت بماند و در دولت انتقالی نقش داشته باشد.»

این کارشناس مسائل روسیه اظهار کرد: «با این حال ترکیه علت مورد هدف قرار دادن جنگنده روسیه را تجاوز آن به آسمان ترکیه اعلام کرده و مقامات این کشور اعلام کردند ما نمی دانستیم این جنگنده روسی است و بعد از سقوط متوجه این موضوع شدیم؛ اما به هر حال ما چندین بار به آن هشدار دادیم که توجهی نکرد.»

سلیمانی تصریح کرد: «اما به نظر می رسد این اقدام ترکیه با هماهنگی و اطلاع آمریکا و ناتو صورت گرفته و در واقع پاسخی به حضور روسیه در سوریه و هدف قرار دادن مخالفان بشار اسد بوده است. به عبارتی ترکیه و غرب خواستند به نوعی آقای پوتین را گوشمالی بدهند.»

سلیمانی درباره عواقب این اتفاق و تاثیر آن بر روابط روسیه و ترکیه گفت: «این اتفاق مسلما در روابط روسیه و ترکیه خلل ایجاد خواهد کرد. اکنون دو کشور روابط اقتصادی خوبی با هم دارند که ممکن است تحت تاثیر این اتفاق قرار بگیرد.»

وی ادامه داد: «اما از آنجا که ناتو از ترکیه اعلام حمایت کرده و امروز نیز قرار است نشستی در جهت بررسی این موضوع برگزار کنند بعید است ما شاهد واکنش تندی از سوی روسیه باشیم. یعنی اینکه روسیه بخواهد اقدامی نظامی علیه ترکیه انجام دهد و یا لشکرکشی کند بعید است. با این حال ممکن است با توجه به روحیه ای که از آقای پوتین سراغ داریم در آینده ای نامعلوم روسیه به بهانه ای همچون نقض حریم هوایی، یک هواپیمای ترکیه را جهت انتقام گیری مو.رد اصابت قرار دهد.»

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان گفت: «از سوی دیگر روسیه خیلی هم نمی تواند به حضور نظامی خود در سوریه ادامه دهد. اکنون هزینه حضور روسیه در سوریه روزانه 5 میلیون دلار است. البته آمریکا تمایل دارد همچون 40 سال پیش که شوروی در باتلاق افغانستان فرو رفت؛ امروز روسیه نیز در بحران سوریه بیشتر مشغول شود؛ اما بعید است روسیه بتواند از پس هزینه های این حضور برآید.»

وی افزود: «لذا اگرچه اخباری مبنی بر حضور زمینی ارتش روسیه در خاک سوریه به گوش می رسد اما بعید است روسیه بخواهد دست به چنین اقدامی بزند.»

ترکیه به صورت مستقل چنین تصمیمی گرفت
اما حسن بهشتی پور کارشناس مسائل روسیه در گفتگو با فرارو گفت: «به نظر می رسد علت اقدام ترکیه در ساقط کردن جنگنده روسیه در خطر قرار گرفتن منافع اقتصادی این کشور باشد؛ چراکه روسیه در روزهای اخیر مواضع داعش و به خصوص منابع نفتی آن را مورد هدف قرار داده و ترکیه دیگر نتوانست از داعش نفت بخرد.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر شکل گیری ائتلاف نانوشته آمریکا، فرانسه و روسیه علیه داعش شرایط ترکیه را تضعیف کرده است. لذا ترکیه تصمیم گرفت با این اقدام زهرچشمی از روسیه بگیرد و زمینه را برای ایجاد فضای تضاد میان روسیه و ناتو فراهم کند.»

وی افزود: «بنابراین من گمان نمی کنم ترکیه با هماهنگی و اطلاع آمریکا و ناتو دست به چنین اقدامی زده باشد؛ بلکه مستقلا چنین تصمیمی گرفته است.»

بهشتی پور درباره واکنش روسیه به این اقدام ترکیه گفت: «واکنش روسیه به این اقدام را می توان در سه سطح متصور شد. در سطح سیاسی احتمالا روسیه این اقدام را به جلسه شورای امنیت سازمان ملل خواهد برد. در سطح امنیتی احتمالا روسیه از طریق کُردهای ترکیه سعی خواهد کرد بر ترکیه فشار بیاورد. اما در سطح نظامی که البته احتمال آن کمتر از دو واکنش دیگر است ممکن است روسیه درگیری هایی با ترکیه ایجاد کند.»

بهشتی پور تاکید کرد: «اما آنچه مشخص است این بحران به ضرر هر دو کشور ترکیه و روسیه است و لذا من گمان می کنم این بحران کوتاه مدت و زودگذر خواهد بود.»

بهشتی پور در پاسخ به این سوال که کدام کشور از تشدید بحران بیشتر ضرر خواهد کرد؟، گفت: «اگرچه هر دو کشور متضرر می شوند، اما باید گفت ترکیه بخش عمده منابع نفت و گاز مورد نیاز خود را از روسیه تامین می کند به طوری که اخیرا قراردادی 40 میلیارد دلاری با هم امضاء کردند.»

بهشتی پور درباره واکنش ناتو به مقابله احتمالی روسیه در برابر ترکیه گفت: «اگر کار بالا بگیرد ناتو باید از ترکیه حمایت کند اما من گمان می کنم ناتو بحران را مدیریت خواهد کرد و اجازه نمی دهد بحران تشدید شود.»

بهشتی پور درباره تاثیر این واقعه بر مبارزه علیه تروریسم و داعش گفت: «مسلما با این اتفاق روسیه با شدت بیشتری به مقابله با داعش خواهد پرداخت و خللی در مبارزه علیه تروریسم ایجاد نخواهد شد.»