«عدالت و توسعه» تاوان اشتباهاتش را داد

فرارو- یک کارشناس مسائل ترکیه با تاکید بر اینکه عدالت و توسعه تاوان اشتباهاتش را در انتخابات پارلمانی داد گفت: ناکامی حزب عدالت و توسعه در حفظ اکثریت پارلمان پس از 13 سال را باید شکستی برای این حزب قلمداد کرد که این شکست را می توان ناشی از بی توجهی به مطالبات کردها، غرور، تکبر و سو استفاده از قدرت رهبران این حزب و درگیر شدن با دو جریان کمالیست ها (نظامیان) و اسلام گرایان (جریان گولن) دانست.

بهرام امیراحمدیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ترکیه، در گفت وگو با فرارو ضمن بیان این مطلب درباره نتایج انتخابات پارلمانی ترکیه با تاکید براینکه برنده‌ بزرگ این انتخابات را می توان حزب «دموکراتیک خلق‌ها» قلمداد کرد گفت: دموکراتیک خلق‌ها با کسب حدود ۱۳ درصد از آرا توانسته برای نخستین بار میزان رأی خود را دورقمی کند و از حد نصاب ۱۰ درصد برای ورود به پارلمان بگذرد و به نوعی مانع از آن شد که عدالت و توسعه بتواند اکثریت پارلمان را در اختیار بگیرد.

وی با بیان اینکه این پیروزی حزب چپگرای دموکراتیک خلق‌ها که در میان کردهای ترکیه هواداران زیادی دارد ناشی از بی توجهی حزب حاکم به مطالبات کردها بوده است گفت: در انتخابات گذشته اگر حزب عدالت و توسعه توانست پیش رو بماند و به نوعی اکثریت پارلمان را در اختیار داشته باشد تا حدودی به این دلیل بود که آقای اردوغان گام هایی را برای آشتی میان کردها و حاکمیت ایجاد کرد.

امیراحمدیان افزود: آقای اردوغان به منظور برقراری این آشتی حداقل در ظاهر فضایی بازی را برای کردها که به لجاظ ترکیب جمعیتی حدود 30 درصد جمعیت ترکیه را تشکیل می دهند ایجاد کرد و از آموزش به زبان کردی در مدارس مناطق کردنشین حمایت کرد. وی تلاش کرد آزادی هایی نسبی برای کردها فراهم کند و خواستار مدارا با کردها شده بود.

وی ادامه داد: همین رویکرد و گام هایی اولیه برای برقراری آشتی میان کردها و حاکمیت ترکیه سبب شد یک اعتماد حداقلی میان دو طرف در انتخابات گذشته ایجاد شود و اردوغان و حزب عدالت و توسعه با تکیه بر این اعتماد توانستند پیروزی های خود در رقابت های انتخاباتی را تداوم بخشند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اما پس از آن اردوغان و حزب حاکم نتوانست به وعده های خود درباره پاسخ به مطالبات کردها عمل کند و آشتی مورد نظر میان کردها و حاکمیت ترکیه برقرار نشد و همچون گذشته کردها نتوانستند با وجود جمعیت قابل توجه سهمی از قدرت در اختیار داشته باشند.

این کارشناس مسائل ترکیه گفت: در ضمن رویکرد حزب عدالت و توسعه و رهبران این حزب به خصوص رجب طیب اردوغان به سمت نوعثمانی گری و زنده کرده امپراطوری عثمانی و بازگشت به دوران پرشکوه ترک ها با احیا فرهنگ ترکی در درون کشور همچون بازگشت به خط و رسم ترکی تا حدود زیادی با شعارها و وعده ها برای آشتی میان کردها و حزب حاکم در تناقض و به نوعی برای کردها نگران کننده بود.

وی افزود: این بی توجهی به خواسته های کردهای از سوی حزب عدالت و توسعه ریزش طرفداران کرد این حزب را به دنبال داشت و آنها به مرور به سمت حزب چپگرای دموکراتیک خلق‌ها که وعده حمایت از کردها را داده بود گرایش پیدا کردند تا به واسطه این حزب بتوانند از حقوق خود دفاع کرده و یا حداقل سهمی از قدرت به دست آوردند.

امیر احمدیان ادامه داد: خواست حزب عدالت و توسعه و همچنین اردوغان برای تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی عامل دیگری بود که کردها را درباره آینده حضور در نظام تصمیم گیری و تصمیم سازی ترکیه و اعمال اصلاحات در ساختار قدرت این کشور نگران کرد و سبب شد آنها به سمت حزب دموکراتیک خلق‌ها گرایش پیدا کنند.

وی تصریح کرد: بنابراین اکنون با توجه به اینکه عدالت و توسعه نتوانسته است اکثریت پارلمان را در اختیار داشته باشد و ناچار است با احزاب دیگر از جمله دموکراتیک خلق‎ها ائتلاف کند می توانیم مطمئن باشیم که اردوغان و حزب متبوعش نمی توانند قانون ترکیه را به نفع خود تغییر دهند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این موفقیت حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات پارلمانی ترکیه هم می تواند وزن بیشتری به کردها دهد و از این منظر در آینده شاهد تحولات شگرفی در فضای سیاسی ترکیه پس از حضور کردها در ساختار قدرت ترکیه خواهیم بود.

امیراحمدیان با بیان اینکه در انتخابات سال 2013 یکی از شعارها و وعده های حزب عدالت و توسعه این بود که تا سال 2023 ترکیه را به یکی از چند قدرت بزرگ جهان تبدیل خواهد کرد گفت: رفتارهای این حزب برای رسیدن به چنین جایگاهی به خصوص در تحولات منطقه ای یک نوع غرور کاذب برای حزب حاکم ایجاد کرد که این غرور منجر به بی توجهی نسبت به خواسته های اقلیت قومی و تلاش برای حذف گروه های رقیب در درون کشور شد.

وی افزود: 13 سال حضور مداوم در قدرت این توهم را برای عدالت و توسعه ایجاد کرد که می تواند جایگاهی ابدی داشته باشد و همین توهم بی توجهی نسبت به خواسته های اقلیت و نارضایتی های احزاب و گروه های سیاسی منتقد را به دنبال داشت.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این بی توجهی ها همچنین با درگیری های اردوغان و حزب حاکم با کمالیست ها و نظامیان و قضات و همچنین اسلام گرایان تحت رهبری فتح الله گولن پیوند خورد و منجر به آن شد که به شخصیت کاریزماتیک رجب طیب اردوغان خدشه وارد شود.

امیراحمدیان با بیان اینکه درگیر شدن با اسلام گرایان و جریان گولن بزرگترین اشتباه اردوغان و حزب عدالت و توسعه بود گفت: جامعه ترکیه به طور کلی یک جامعه سنتی است. منهای استانبول و آنکار به عنوان شهرهای توریستی، بسیاری از مردم ترک به اعتقادات مذهبی خود وابسته هستند.

وی افزود: بنابراین وقتی که اردوغان و عدالت و توسعه کمر به حذف جریانی که با سرمایه گذاری های کلان در پی بسط توسعه و تفکر اسلامی بود، بسته اند عملا در مسیر حذف خود گام برداشتند. در یک کشور اسلامی حتی در نوع ترکیه نمی توان مقابل اعتقادت اسلامی ایستاد و یا با جریان مذهبی و اسلام گرا مقابله کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین درگیر شدن اردوغان و عدالت و توسعه با جریان گولن همانند مقابله با نظامیان و کمالیست ها یک اشتباه بزرگ استراتژیک بود که منجر به ریزش آرای این حزب که به دلیل غرابت بیشتر در انتخابات های گذشته از عدالت و توسعه حمایت می کردند، شد. این آرا همان آرای خاموشی بودند که اردوغان و عدالت و توسعه از آن غافل شدند.

امیراحمدیان تصریح کرد: در خاورمیانه و در کل کشورهای کمتر توسعه یافته، معمولا آرای خاموش که تا آخرین لحظات انتخابات تصمیمی برای اینکه به چه فرد و گروهی رای دهند در نتایج انتخابات تاثیر فراوانی دارند. این آرای خاموش در دوره ای بر پایه وعده های عدالت و توسعه از این حزب حمایت کردند اما وفتی غرور و خودبزرگ بینی چهره های شاخص این حزب را فرا گرفت و عمل به وعده ها فراموش شد، تصمیم متفاوتی گرفت و عدالت و توسعه را غافل گیر کرد.

وی در ادامه با تاکید اشتباه حزب عدالت و توسعه در چینش مهره های خود در ساختار قدرت یکی دیگر عوامل ریزش آرای این حزب در انتخابات بود گفت: انتخاب احمد داوود اغلو به عنوان نخست وزیر یکی از این اشتباهات بود. داوود اغلو به عنوان یک تئورسین قابل در حزب عدالت و توسعه و در مجموع در کل ترکیه، در همین دوره کوتاه نشان داد که نتوانسته است در جایگاه نخست وزیر خوب عمل کند که همین عملکرد ضربه ای به جایگاه حزب عدالت و توسعه وارد کرد.