عروس‌های خردسال، بخت‌های شوم

در روزهایی که کارشناسان و مسئولان نسبت به بالا رفتن سن ازدواج نگران هستند و هشدار می‌دهند، عده‌ای از آن طرف بام افتاده‌اند و خبرهای عجیبی می‌رسد. 

چند روز پیش بود که از هرمزگان خبر ‌رسید که در سه شهر این استان پنج کودک زیر 10 سال ازدواج کردند. این خبر از سوی مدیر‌کل ثبت احوال هرمزگان اعلام شد اما هیچ اشاره‌ای به اینکه این کودکان در چه شرایطی قبول کردند وارد زندگی مشترک شوند، نشد.
 
رضا غلام‌پور از ثبت شش واقعه ازدواج با زوج‌هایی کمتر از 10 سال در این استان طی 10 ماهه سال‌جاری هم خبر می‌دهد: «در 10 ماهه سال‌جاری تعداد 15 هزار و 496 واقعه ازدواج در هرمزگان به ثبت رسیده.»وی همچنین اظهار داشت: «این رقم نسبت به سال گذشته 3.57 درصد کاهش نشان می‌دهد. در 10 ماهه سال‌جاری تعداد شش ازدواج با رنج سنی کمتر از 10 سال در استان به ثبت رسیده است که این ازدوا‌ج‌ها در شهرستان‌هایی همانند بندرعباس، قشم و میناب به ثبت رسیده است.


800 هزار کودک ایرانی ازدواج کرده‌اند!
آخرین آمارهای ازدواج کودکان در کشور نشان می‌دهد دختران بیش از پسران در فهرست ازدواج زودهنگام قرار می‌گیرند. 24‌هزار‌و 506‌دختر زیر 14سال در برابر پنج‌هزار‌و 519‌پسر 10 تا 14ساله نشان می‌دهد دختران بیشتری با مردان بیشتر از سن خود ازدواج می‌کنند. شرایطی که آمادگی‌اش برای دختران در سن مجاز ازدواج هم به احتیاط و تامل بیشتری نیاز دارد. آمار مرکز آمار ایران در این باره به آخرین سرشماری کشور در سال 85 برمی‌گردد. تعداد کودکان ازدواج‌کرده در سنین 10 تا 18 سال دارای همسر، 848‌هزار نفر است. 

نگرانی از افزایش ازدواج دختران خردسال در کشور در آخرین گزارش نشریه جامعه‌شناسی کشور هم نمود دارد؛ گزارشی که به پدیده «همسران کودک» در ایران امروز اشاره می‌کند. تعداد «مادران کودک» با 5/ 6 برابر افزایش نسبت به «پدران کودک» گویای این است که عمدتا‌دختران خردسال و کودک واقع در سنین 18ـ10سالگی با 85درصد همسر مردانی شده‌اند‌که در سنین بالای 18سال قرار دارند و فقط 15درصد از این قشر کودکان با کودکان هم‌سن و سال یا هم‌نسل خود ازدواج کرده‌اند.
 
به گفته یک پژوهشگر فعال حوزه کودکان و با استناد به پیمان نامه جهانی حقوق کودک که افراد زیر 18 سال را کودک دانسته، حدود هفت درصد از کودکان در سنین 10 تا 18 ساله کشور تا سال 85 «ازدواج» کرده‌اند و حدود 750 هزار نفر از این 848 هزار نفر دختر و مابقی پسر بوده‌اند. 

25 هزار نفر از 848 هزار کودک در سنین کمتر از 18 سال طلاق گرفته و حدود 12 هزار نفر نیز همسران خود را از دست داده‌اند. فرشید یزدانی می‌گوید: «در حال حاضر 25 هزار نفر از کودکانی که ازدواج کرده بودند، طلاق گرفته‌اند»،وی‌نسبت جنسیتی این کودکان را این گونه عنوان کرد: 15 هزار و 600 نفر از این کودکان مرد و مابقی زن هستند. همچنین حدود 11 هزار و 800 نفر از این کودکان به دلیل مرگ، همسر خود را از دست داده‌اند.» 

یزدانی با اذعان بر این که 490 هزار نفر از مجموع کودکان ازدواج کرده، در نقاط شهری زندگی می‌کنند، تعداد کودکان روستایی ازدواج کرده را حدود 355 هزار نفر خواند. طبق قانون کشور‌سن تعیین‌شده برای ازدواج دختران 13سال و برای پسران 15سال مقرر شده است و قانون راهی پیش‌بینی کرده برای ازدواج زودرس دختران مبنی بر اینکه اگر دختران ویژگی‌های جسمانی خاصی داشته باشند، می‌توانند از معافیت از شرط سن استفاده کنند مثلا اینکه دختری رشید که از قوای جسمانی بالایی برخوردار باشد و باید توجه داشت که این آمار در جنوب کشور ارائه شده است؛ جایی که ویژگی فیزیولوژیکی دختران در جنوب با دختران شمال کشور بسیار متفاوت است. 

بنابراین قانون در این زمینه راه را باز گذاشته است. پس این آمار وجود داشته و با تایید مرکز ثبت احوال صورت گرفته، اما اگرچه این آمار روز به روز در حال کاهش است اما این مسئله وجود دارد و قابل کتمان نیست.

کدام استان‌ها بیشترین ازدواج‌های زود هنگام را دارند؟
میزان ازدواج زودهنگام در استان‌های کشور بیانگر آن است که پایین‌ترین میزان ازدواج زودهنگام متعلق به شهر تهران با 7.7 درصد است و مناطق روستایی استان‌های اصفهان و سیستان و بلوچستان بیشترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. 

همچنین بررسی درصد کسانی که تا قبل از سن 17، 18 و 19 سالگی ازدواج کرده‌اند نشان می‌دهد که نزدیک به 8/22 درصد دختران 17 ساله در مناطق روستایی و 1/13 درصد در مناطق شهری ازدواج کرده‌اند. در ارتباط با دلایل عدم اشتغال به تحصیل افراد ازدواج کرده نیز در این بررسی 56 درصد افراد اظهار کردند که دلیل ترک تحصیل آن‌ها ازدواج بوده است این در حالی است که برای افراد غیرمتاهلی که به مدرسه نمی‌روند مشکل دسترسی به مدرسه مهم‌ترین عامل بوده است. 

آمارها نشان می‌دهد درسطح جهانی نیز 36 درصد زنان 20 تا 24 ساله قبل از رسیدن به سن 18 سالگی ازدواج کرده‌اند. سالانه 14 میلیون نوبالغ 15 تا 19 ساله زایمان می‌کنند و دختران زیر سن 15 سال، 5 برابر بیش از دختران سن بیست سالگی دستخوش مرگ و میر در طول بارداری یا زایمان می‌شوند. 

دختران زیر سن 18 سالگی، 60 درصد بیش از دختران بالای 19 سالگی شاهد مرگ و میر نونهالشان در یک سال اول زندگی شان هستند و حتی اگر شانس زنده ماندن داشته باشد بیش‌تر در معرض بیماری‌های کم وزنی، کمبود مواد غذایی و دیرکرد در رشد جسمی و شناختی قرار می‌گیرند.