عبدالرضا خزایی؛ قطع درختان خیابان ولیعصر تهران، یکی از نماد‌های تاریخی و زیست‌محیطی پایتخت، به یک بحران زیست‌محیطی تبدیل شده است که نه تنها به دل تهرانی‌ها بلکه به دل تمامی علاقه‌مندان به حفاظت از طبیعت و فضای سبز نیز زخم زده است.
خیابان ولیعصر، با قدمتی بیش از یک قرن، نه تنها به عنوان یکی از اصلی‌ترین شریان‌های پایتخت، بلکه به عنوان شاه‌راهی با قدمت تاریخی و فرهنگی، بخش جدایی‌ناپذیر از هویت تهران به شمار می‌رود. درختانی که سال‌ها در این خیابان سربه‌فلک کشیده‌اند و به نماد زیبایی و سرسبزی این خیابان تبدیل شده‌اند، اکنون به بهانه خشک شدن یا لزوم جایگزینی از ریشه بریده می‌شوند.
اما این قطع درختان پرسش‌هایی بی‌پاسخ به همراه دارد که همچنان در ذهن عمومی باقی مانده‌اند. آیا واقعاً باید شاهد نابودی درختانی باشیم که سال‌ها بخشی از تاریخ و زیبایی پایتخت ما بوده‌اند؟ چرا شهرداری تهران، که مسئول حفظ فضای سبز شهری است، این همه سال به این بحران توجه نکرده است؟ چرا درختان که از نماد‌های مهم تهران به شمار می‌روند، باید اینگونه قربانی غفلت و بی‌توجهی شوند؟شهرداری تهران در پاسخ به انتشار تصاویری از قطع درختان خیابان ولیعصر که به تازگی منتشر شد، اعلام کرده است که این تصاویر مربوط به سال ۱۳۹۷ است و ۱۷۹ درخت خشک در خیابان ولیعصر ثبت شده‌اند که باید به تدریج جایگزین شوند. اما این توضیحات هیچ‌گاه قادر نخواهند بود نواقص در مدیریت شهری را توجیه کنند. این اقدام شهرداری در حقیقت در برابر بحران به‌وجود آمده، پاسخی سطحی و بی‌اثر است. چرا باید درختان به این حد برسند که حتی کارشناسان نیز متوجه وضعیت بحرانی آنها نشوند؟ چرا درختانی که سال‌ها در کنار ما بوده‌اند و به‌عنوان جزئی از هویت شهری تهران شناخته می‌شوند، باید در چنین شرایطی قرار بگیرند؟ چرا به جای پیشگیری، تنها در برابر نابودی آنها واکنش نشان داده می‌شود؟
واقعیت این است که درختان خیابان ولیعصر نه تنها از نظر زیست‌محیطی اهمیت دارند، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر از تاریخ و زیبایی‌شناسی تهران هستند. خیابان ولیعصر با درختان سرسبز خود نه تنها یادآور گذشته است، بلکه شاهد بسیاری از تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پایتخت بوده است. این درختان که در کنار یکی از پررفت و آمدترین خیابان‌های پایتخت قرار دارند، نقش حیاتی در جذب آلاینده‌ها، تصفیه هوای تهران و بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کنند.
قطع این درختان نه تنها موجب آسیب به اکوسیستم شهری می‌شود، بلکه به‌طور مستقیم بر کیفیت هوا، سلامت عمومی و حتی زیبایی شهری تأثیر می‌گذارد. در حالی که بسیاری از شهر‌های پیشرفته دنیا به توسعه فضای سبز و گسترش درختان شهری توجه دارند، تهران در این زمینه به شدت در حال عقب‌ماندن است. اما پرسش اصلی این است: چرا باید تا این اندازه غفلت صورت گیرد؟ چرا درختانی که در خیابانی به این مهمی قرار دارند، به راحتی و بدون جایگزینی مناسب از بین می‌روند؟ چرا شهرداری، که باید متولی حفظ محیط‌زیست شهری باشد، هیچ برنامه‌ریزی مناسب برای جلوگیری از خشک شدن این درختان نداشته است؟
قطع درختان ولیعصر تنها به‌عنوان یک مشکل زیست‌محیطی قابل ارزیابی نیست. این موضوع باید به‌عنوان یک بحران مدیریتی و شهری نیز دیده شود. درختانی که سال‌ها در این خیابان زیسته‌اند و به هویت و تاریخ تهران پیوند خورده‌اند، حالا به راحتی از بین می‌روند بدون اینکه از مسئولین شهری پاسخ دقیقی درباره دلایل این وضعیت بشنویم. شهرداری تهران به عنوان نهاد متولی فضای سبز شهری باید مسئولیت خود را جدی بگیرد. نباید تنها در برابر بحران‌ها واکنش نشان داد، بلکه باید پیشگیری کرد. این مسئله تنها به نگهداری از درختان محدود نمی‌شود. بلکه شهرداری باید در راستای برنامه‌های بلندمدت و پایدار برای حفظ و گسترش فضای سبز تهران گام بردارد.
سیاست‌های فعلی شهرداری در قبال فضای سبز به هیچ عنوان مناسب نیست. به جای برخورد سطحی و انجام اقداماتی برای جبران خسارات گذشته، شهرداری باید برنامه‌ریزی دقیقی برای پیشگیری از وضعیت فعلی انجام دهد. به جای قطع درختان بدون جایگزینی، شهرداری باید به فکر کاشت درختان جدید و مراقبت از درختان موجود باشد. به‌ویژه در خیابانی مانند ولیعصر که سال‌ها نماد تهران بوده است، باید با دقت بیشتری به وضعیت درختان رسیدگی شود. برنامه‌ریزی برای نگهداری فضای سبز و کاشت درختان باید به‌گونه‌ای باشد که درختان جدید هم از نظر سازگاری با محیط شهری و هم از نظر مقاومت در برابر تغییرات آب و هوایی، مناسب و پایدار باشند.
این اقدامات باید از سطح شعار و وعده‌های غیرعملی فراتر بروند. اکنون تهران به برنامه‌های زیست‌محیطی پایدار و توجه به سلامت اکوسیستم شهری نیاز دارد. زمانی که شهروندان به تماشای درختانی که سال‌ها در خیابان‌های شهر رشد کرده‌اند، می‌پردازند، آنها به چیزی بیش از زیبایی نگاه می‌کنند. این درختان یادآور گذشته‌اند، نمادی از هویت تهران، و نشانی از تلاش‌های همیشگی طبیعت برای زندگی در این شهر پرهیاهو هستند. بی‌توجهی به این میراث طبیعی، نه تنها به نابودی اکوسیستم شهری منجر می‌شود، بلکه به نسل‌های آینده پیامی نگران‌کننده از بی‌تفاوتی نسبت به محیط‌زیست ارسال می‌کند.
شهرداری باید مسئولیت‌های خود را در این زمینه جدی‌تر بگیرد و نه تنها از قطع درختان جلوگیری کند، بلکه برای ارتقاء فضای سبز، توسعه پارک‌ها و کاشت درختان جدید به‌طور پیوسته اقدام کند. تهران به درختان نیاز دارد و این درختان نه تنها به اکوسیستم و هوا کمک می‌کنند، بلکه نقش پررنگی در زیبایی و هویت شهری ایفا می‌کنند. رسیدگی به این موضوع باید در اولویت قرار گیرد تا تهران به عنوان یک شهر سبز، سالم و پایدار در سطح جهانی شناخته شود.