در دنیای امروز با گسترش تهدیدات هوایی مانند پهپادها، موشک‌های کروز و بالگردها، نیاز به سامانه‌های پدافندی قدرتمند و کارآمد بیش از پیش احساس می‌شود. سامانه پدافند هوایی کوتاه‌برد آذرخش در بهمن ۱۴۰۲ رونمایی شد و به پدافند هوایی ارتش پیوست. این سامانه تولید صنایع دفاع است.
به گزارش دانشجو، آذرخش با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن و ساختاری چابک، به‌طور مستقل و سریع علیه اهداف هوایی عمل می‌کند. این سامانه با قابلیت حمل بر روی خودرو‌های متحرک، رادار آرایه فازی ۳۶۰ درجه و موشک‌های “شلیک کن فراموش کن”، گامی بزرگ در تقویت دفاع هوایی ایران به شمار می‌آید. در ادامه، به بررسی دقیق مشخصات، ویژگی‌ها و جایگاه سامانه آذرخش در عرصه پدافند هوایی پرداخته خواهد شد.
سامانه پدافند هوایی آذرخش یکی از نوآوری‌های دفاعی ایران است که به‌عنوان یک سامانه مستقل و تاکتیکی فول موبایل (متحرک) در دفاع در مقابل حملات هوایی در ارتفاع پایین طراحی شده است. این سامانه که برای مقابله با تهدیدات هوایی نظیر پهپادها، موشک‌های کروز، بالگردها و دیگر اهداف سریع و کم‌ارتفاع به کار می‌رود، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، ظرفیت عملیاتی بسیار بالایی را در اختیار یگان‌های پدافندی ایران قرار داده است.
آذرخش به‌صورت یک سامانه تلار (ترکیب رادار و پرتاب‌گر) عمل می‌کند. این سامانه شامل سه بخش اصلی است که هماهنگ با یکدیگر عمل می‌کنند:
سیستم کشف و رهگیری اهداف، بخش پرتاب موشک، و واحد کنترل و هدایت.
سامانه آذرخش به دو سیستم پیشرفته کشف و رهگیری مجهز شده است که کارایی و دقت بالای آن را تضمین می‌کنند:
- رادار آرایه فازی پسیو: این رادار با پوشش ۳۶۰ درجه و برد کشف ۵۰ کیلومتر، قابلیت شناسایی تهدیدات هوایی مختلف را فراهم می‌کند. فناوری آرایه فازی، که امکان پایش پیوسته در تمامی جهات را می‌دهد، باعث افزایش سرعت و دقت در کشف اهداف می‌شود.
- سیستم الکترواپتیکی و تصویرساز فروسرخ: این بخش با برد ردیابی ۲۵ کیلومتر، به شناسایی و رهگیری اهداف در شرایطی که امکان استفاده از رادار وجود ندارد، کمک می‌کند. این سیستم همچنین برای مقابله با تهدیداتی که از فناوری‌های ضد رادار بهره می‌برند، نقش مؤثری ایفا می‌کند.
سامانه آذرخش مجهز به چهار "موشک آذرخش" آماده شلیک است که به منظور انهدام اهداف هوایی به کار گرفته می‌شوند. این موشک‌ها، که به سایدوایندر ایرانی نیز شهرت دارند، از تغییر کاربری موشک هوا-به-هوا به زمین-به-هوا بهره می‌برند. ویژگی‌های موشک آذرخش عبارتند از:
طول: ۳ متر
قطر: ۱۲۷ میلی‌متر
وزن کل موشک: ۷۰ کیلوگرم
وزن سر جنگی: ۴.۵ کیلوگرم
برد موشک: ۱۰ کیلومتر
سرعت: ۱.۸ ماخ
سامانه آذرخش از یک سیستم هوشمند کنترل و هدایت بهره میبرد که تمام فرآیند‌های شناسایی، رهگیری و شلیک را به صورت هماهنگ انجام می‌دهد. این سیستم توانایی اتصال به سایر سامانه‌های پدافندی را دارد و بهینه‌ترین تصمیم را برای مقابله با اهداف تعیین می‌کند.
یکی از ویژگی‌های برجسته سامانه آذرخش، قابلیت نصب سریع بر روی انواع خودرو‌های متحرک است. این قابلیت باعث می‌شود که این سامانه در کوتاه‌ترین زمان ممکن آماده عملیات شده و در مناطق مختلف جغرافیایی از جمله کوهستانی، بیابانی و شهری قابل استفاده باشد. این ویژگی، آذرخش را به یک سامانه ایده‌آل برای عملیات‌های سیار و تاکتیکی تبدیل می‌کند و بقای این سامانه را در میدان نبرد بالا میبرد و در کمین‌های پدافندی کاربردی است.
سامانه آذرخش به گونه‌ای طراحی شده که به صورت مستقل عمل کرده و توانایی کشف، رهگیری و انهدام اهداف را به طور هوشمند دارد. این توانایی برای شرایطی که ارتباطات مختل شده یا تهدیدات به‌سرعت در حال نزدیک شدن هستند، اهمیت بسیار بالایی دارد.
این سامانه قادر است با طیف گسترده‌ای از تهدیدات هوایی، از پهپاد‌های کوچک و سریع گرفته تا موشک‌های کروز، مقابله کند. وجود دو سیستم مکمل راداری و اپتیکی به این سامانه امکان می‌دهد که حتی در شرایط سخت و محیط‌های دچار اختلال، شناسایی و رهگیری موثر داشته باشد.
تولید داخلی سامانه آذرخش و موشک‌های مورد استفاده آن، نه تنها هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری را کاهش داده، بلکه وابستگی به محصولات و تجهیزات خارجی را به حداقل رسانده است. این ویژگی سبب می‌شود ضمن باز شدن بازار صادراتی، با بودجه محدود هم یک لایه دفاعی در آسمان ایجاد کرد و در زمینه کمی هم فضای توسعه سازمان رزم پدافندی را باز می‌گذارد.
سامانه آذرخش نمادی از توانمندی‌های ایران در توسعه فناوری‌های دفاعی پیشرفته است. با توجه به تهدیدات روزافزون در حوزه هوایی، انتظار می‌رود که این سامانه نقش کلیدی در تکمیل لایه‌های مختلف دفاع هوایی کشور ایفا کند.
به طور کلی، سامانه پدافندی آذرخش با ترکیب فناوری‌های پیشرفته، طراحی چابک و معماری مدرن، توانسته است به‌عنوان یک گزینه بسیار کارآمد برای دفاع در برابر تهدیدات هوایی کوتاه‌برد معرفی شود. این سامانه نه تنها سطح امنیت هوایی کشور را افزایش می‌دهد، بلکه با قابلیت‌های گسترده خود، امکان استفاده در شرایط و سناریو‌های عملیاتی متنوع را فراهم می‌سازد. آذرخش بدون شک گامی مهم در مسیر استقلال نظامی و تقویت قدرت بازدارندگی ایران در حوزه دفاع هوایی محسوب می‌شود.