هر چند برخی شرکت‌های نمایندگی واردات گواهی نمایندگی خود را به صورت غیرمستقیم دریافت کرده‌اند، اما با توجه به اینکه در قانون برای خودرو‌های کارکرده امکان واردات برای اشخاص حقیقی با پرداخت هزینه خدمات فراهم شده امکان تسری این مدل به خودرو‌های نو وجود دارد.
به گزارش تسنیم، واردات خودرو به ایران همواره موضوعی پُر چالش و بحث‌برانگیز بوده است. در یکی دو سال اخیر و بعد از دوره جدید بازگشایی واردات، طولان شدن فرایند‌های واردات از یک سود و همچنین انحصاری شدن بازار واردات خودرو توسط نمایندگی‌های دارای مجوز، سبب ایجاد سوالات و نگرانی‌هایی شده است.
در ادامه به بررسی صحت و سقم وضعیت نمایندگی‌های رسمی، اعتبار گواهی‌های آنها و شرایط زیرساختی و کمیت و کیفیت تعمیرگاه‌های موجود خواهیم پرداخت. همچنین به بررسی امکان بازگشت به مدل بازار خاکستری و تأثیر آن بر کاهش قیمت‌ها در بازار می‌پردازیم.
بسیاری از شرکت‌های واردکننده خودرو ادعا دارند که نمایندگی رسمی از شرکت‌های مادر خودروساز خارجی دریافت کرده‌اند. اما بررسی‌های دقیق‌تر گاهی نشان می‌دهد که این نمایندگی‌ها ممکن است در واقع گواهی نمایندگی خود را از شرکت‌های واسط و نه شرکت‌های مادر دریافت کرده باشند.
۱. نمایندگی‌های رسمی از شرکت‌های مادر: این نمایندگی‌ها معمولاً دارای گواهی معتبر از خود شرکت مادر هستند. این امر به معنای دسترسی به قطعات اصلی، سیستم نرم افزاری متصل به پایگاه‌های داده اصلی، آموزش‌های حرفه‌ای، و استاندارد‌های کیفی بالا است که از سوی شرکت مادر تضمین می‌شود.
۲. نمایندگی‌های واسط: این نمایندگی‌ها گواهی خود را از شرکت‌های واسط دریافت میکنند که احتمالاً خود نیز نماینده‌ای از شرکت مادر نیستند. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلاتی در زمینه تأمین قطعات اصلی و ارائه خدمات پس از فروش با کیفیت شود.
زیرساخت‌ها و تعمیرگاه‌ها یکی از معیار‌های مهم در ارزیابی کارآمدی نمایندگی‌ها، زیرساخت‌های موجود برای ارائه خدمات پس از فروش است.
نمایندگی‌هایی که گواهی خود را از شرکت‌های واسط دریافت کرده‌اند، معمولاً دچار مشکلات زیر هستند:
۱. کمبود زیرساخت‌های مناسب: این نمایندگی‌ها ممکن است فاقد تعمیرگاه‌های مجهز و استاندارد‌های لازم برای ارائه خدمات پس از فروش باشند.
۲. نبود آموزش‌های حرفه‌ای: عدم دسترسی به آموزش‌های لازم از سوی شرکت‌های مادر می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات تعمیراتی شود.
بازار خاکستری، به واردات خودرو توسط شرکت‌ها و افراد غیروابسته به نمایندگی‌های رسمی اشاره دارد. این مدل تا قبل از سال ۱۳۹۶ و در دوره رفع تحریم‌ها در کشور پیاده می‌شد. این شرکت‌ها از طریق پرداخت هزینه تا ۳ درصد ارزش خودرو به شرکت‌های دارای مجوز نمایندگی به واردات خودرو و تنظیم بازار کمک میکردند. نکته جالب توجه اینکه در قانون و ایین نامه واردات خودرو کارکرده عینا همین مدل بایستی پیاده شود.
این در حالی است که در مدل گری مارکت یک سری شرکت در حوزه واردات خودرو و انحصار شکنی فعالیت میکنند، اما در حوزه واردات خودرو‌های کارکرده افراد با کد ملی و حتی بدون ثبت شرکت و اخذ کارت بازرگانی امکان و مجوز واردات دریافت میکنند. البته با وجود تمام زیر ساخت‌های قانونی، هنوز سازوکار واردات خودرو‌های کارکرده عملیاتی نشده است.
بازگشت به این مدل می‌تواند دارای مزایا و معایب زیر باشد:
۱. کاهش قیمت‌ها: افزایش رقابت در بازار واردات می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و افزایش دسترسی مردم به خودرو‌های ارزان‌تر منجر شود.
۲. افزایش تنوع: واردات توسط شرکت‌ها و افراد مختلف می‌تواند تنوع بیشتری از برند‌ها و مدل‌های خودرو را به بازار بیاورد.
۱. مشکلات در خدمات پس از فروش: خودرو‌هایی که از طریق دیگری مارکت وارد می‌شوند، ممکن است با مشکلاتی در زمینه خدمات پس از فروش و تأمین قطعات مواجه شوند.
۲. کنترل کمتر: واردات غیرمستقیم می‌تواند نظارت کمتری را از سوی دولت مبنی بر کیفیت خودرو‌ها و خدمات وارداتی به همراه داشته باشد.
بازار انحصاری واردات خودرو توسط نمایندگی‌ها در بسیاری از موارد منجر به مشکلاتی نظیر قیمت‌های بالا و پایین بودن کیفیت خدمات پس از فروش شده است. بازگشت به مدل گری مارکت می‌تواند به ایجاد رقابت در بازار و کاهش قیمت‌ها کمک کند، اما باید توجه داشت که این مدل نیازمند نظارت دقیق‌تر و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای خدمات پس از فروش است.
اتخاذ رویکردی متعادل که شامل حضور نمایندگی‌های رسمی با گواهی معتبر از شرکت‌های مادر و پیاده‌سازی مدل گری مارکت به صورت کنترل‌شده است، می‌تواند بازار واردات خودرو را به سمت بهبود ببرد.