با اعلامیه اخیر سازمان جهانی بهداشت مبنی بر اینکه شیوع سویه خطرناک ام‌پاکس یا آبله میمون اکنون به یک نگرانی و اورژانس بین‌المللی تبدیل شده و سلامت عموم را به خطر انداخته، اکنون در برخی جوامع چیزی مانند آنچه چهار سال پیش جهان را فرا گرفته بود احساس می‌شود.
به گزارش یورونیوز، یعنی زمانی که همین سازمان شیوع کووید-۱۹ را «شدیدترین» وضعیت اورژانس بهداشتی عصر حاضر توصیف کرده بود.
با این وجود کارشناسان تاکید دارند که میان این دو بیماری تفاوت‌های بسیاری وجود دارد و بیماری ام‌پاکس، یک کووید-۱۹ دیگر نیست و اگرچه دلایل بسیار مهمی وجود دارد که چرا سازمان جهانی بهداشت خواستار توجه اضطراری به این بیماری شده، اما ما شاهد وضعیتی مشابه ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ میلادی نخواهیم بود.
این دو بیماری به دو خانواده بسیار متفاوت از ویروس‌ها تعلق دارند.
بیماری کووید-۱۹ در پی ابتلا به ویروس «SARS-CoV-۲» پدیدار می‌شود که متعلق به خانواده بزرگی از ویروس‌های «کرونا» است که بیشتر آن‌ها فقط باعث ایجاد بیماری‌های خفیفی شبیه سرماخوردگی در انسان می‌شوند. اما سویه «SARS-CoV-۲» می‌تواند بیماری‌های تنفسی بسیار جدی‌تری را نیز ایجاد کند.
در مقابل بیماری ام‌پاکس که منشاء سویه خطرناک آن یعنی «Clade I» جمهوری دموکراتیک کنگو بوده، در پی آلوده شدن به یک ویروس آبله بوجود می‌آید؛ ویروسی که ساختار داخلی آن کاملاً با ساختار کرونا ویروس‌ها متفاوت است و پیچیدگی بسیار بیشتری دارد.
شیوع کووید-۱۹ باعث غافلگیری جهان شد، اما این وضعیت احتمالا در موضوع بیماری ام‌پاکس بوجود نمی‌آید، زیرا نوع بشر تجربه بسیار بیشتری درباره چگونگی مقابله با ویروس‌های آبله دارد.
آبله تنها بیماری انسانی است که به کمک واکسن‌ها کاملاً ریشه‌کن شده است آن هم در حالی که پیش از این سالانه میلیون‌ها نفر را از بین می‌برد. خوشبختانه تا کنون هیچ سویه‌ای از ام‌پاکس دیده نشده است که تا این اندازه مرگ و میر در پی داشته باشد.
این دو نوع بسیار متفاوت از ویروس‌ها، به روش‌های مختلفی پخش می‌شوند. البته از عمر روبرو شدن انسان با ویروس «SARS-CoV-۲» زمان زیادی نمی‌گذرد و به همین دلیل درک ما از نحوه انتشار این ویروس همچنان در حال افزایش است.
در اوایل شیوع کووید، عمدتا پیشنهاد می‌شد که باید از تماس با سطوح آلوده به این ویروس خودداری کرد و به همین دلیل تاکید زیادی بر شستن دست‌ها، تمیز کردن و ضدعفونی کردن می‌شد حتی گفته می‌شد باید همه مواد غذایی خود را کاملا ضدعفونی کرد.
همچنین قوانینی مانند فاصله‌گذاری اجتماعی ۲ متری میان افراد با هدف محدود کردن انتقال از طریق تماس نزدیک یا تماس با ذرات تنفسی افراد آلوده به اجرا گذاشته شد.
اکنون پس از گذشت تقریباً پنج سال از زمان آغاز شیوع کووید-۱۹، ما چیز‌های بیشتری در مورد چگونگی گسترش آن می‌دانیم؛ مثلا اینکه این ویروس می‌تواند در هوا باقی بماند و در فواصل دورتر از آنچه در ابتدا تصور می‌شد منتقل شود. به همین دلیل اکنون تهویه و فیلتر هوا به عنوان عامل مهم و استراتژیک برای کاهش شیوع کووید-۱۹ در نظر گرفته می‌شود.
اما در موضوع بیماری ام‌پاکس وضعیت نسبتا ساده‌تر است. این بیماری از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده، که شامل تماس جنسی نیز می‌شود، و گاهی اوقات از طرق تماس اشیاء و سطوح آلوده گسترش می‌یابد.
بر این اساس افراد مبتلا تا زمانی که همه زخم‌های ام‌پاکس آن‌ها کاملا التیام نیافته‌اند، همچنان عامل انتقال محسوب می‌شوند؛ همچنین این ویروس می‌تواند برای مدتی روی سطوح باقی بماند.
یک خبر خوب این است که حتی اگر آب و صابون در دسترس نباشد، هر دو ویروس ام‌پاکس و کووید-۱۹ به اکثر ضدعفونی‌کننده‌های دست حساس هستند.
دو بیماری کاملا متفاوت
دانشمندان هر روز چیز‌های بیشتری درباره پیامد‌های ورود ویروس کرونا به بدن یاد می‌گیرند. از جمله اینکه چندین سیستم و اندام بدن ممکن است تحت تأثیر این ویروس قرار بگیرند و حتی ممکن است که افراد به «کووید طولانی مدت» دچار شوند.
اما در مقایسه با کووید-۱۹ دانش ما درباره عوارض ابتلا به ام‌پاکس بیشتر است و درک بهتری از نحوه عملکرد آن داریم.
مثلا اینکه این ویروس می‌تواند از طریق دهان، بینی یا از طریق شکاف‌های پوستی وارد بدن شود. ویروس ام‌پاکس در همان نقطه ورود به بدن که محل تلقیح شناخته می‌شود، شروع به تکثیر می‌کند و سپس غدد لنفاوی را هدف می‌گیرد.
این بیماری از طریق سیستم لنفاوی در طول یک دوره نهفتگی که در برخی موارد تا ۲۱ روز طول می‌کشد، به اندام‌های دیگر دسترسی پیدا می‌کند.
علائم اولیه ابتلا به ام‌پاکس بطور کلی شامل تب، سردرد و درد عضلانی است که به سختی به عنوان نشانه‌های ابتلا به ام‌پاکس قابل تشخیص است.
سپس تاول‌ها پدیدار می‌شوند و می‌توانند هر ناحیه از پوست حتی داخل دهان و گلو را درگیر کنند. این تاول‌ها علاوه بر احساس خارش گاه دردناک نیز هستند و ممکن است تا چهار هفته باقی بمانند.
پزشکان برای درمان موارد ابتلای شدید به هر دو بیماری ام‌پاکس و کووید-۱۹ معمولا دارو‌های ضد ویروسی تجویز می‌کنند و گاه نیز بیمار باید در بیمارستان بستری شود؛ اما برای بیشتر افراد تمرکز پزشکان عمدتا روی تسکین علائم است.
شکی نیست که در موضوع کووید، کشف واکسن‌ها همه چیز را تغییر داد. با این حال این واکسن‌ها نتوانستند بطور کامل از آلوده شدن افراد به این ویروس جلوگیری کنند؛ اگرچه درجه قابل قبولی از محافظت را ارائه دادند و توانستند مانع از نرخ بالای مرگ و میر شوند.
در حال حاضر برای بیماری ام‌پاکس دو واکسن تایید شده وجود دارد و مقامات در تلاش هستند تا دوز‌های بیشتری را به مناطقی که بیشترین آسیب را دیدند صادر کنند.
پیام‌های مقامات بهداشت عمومی برای آگاه سازی افراد که توضیح می‌دهد چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند و افراد در معرض ابتلا چگونه می‌توانند به واکسن دسترسی پیدا کنند نیز کلیدی است.
به این ترتیب شباهت‌های کمی میان ام‌پاکس و کووید-۱۹ وجود دارد و ما وارد وضعیت قرنطینه دیگری نمی‌شویم.
دکتر هانس کلوگه، مدیر منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت، اخیراً در یک کنفرانس مطبوعاتی تأیید کرد که این بار، ما بسیاری از ابزار‌های مورد نیاز برای جلوگیری از گسترش ام‌پاکس را در اختیار داریم.
دکتر کلوگه گفت: «ما دو سال پیش نیز توانستیم در سطح اروپا مانع از گسترش ام‌پاکس شویم که این کار نیز از مسیر تعامل مستقیم با بیمارانی حاصل شد که عمدتا مردانی بودند که با مردان رابطه جنسی داشتند. ما می‌توانیم و باید با بیماری ام‌پاکس در سراسر مناطق و قاره‌ها مقابله کنیم.»
با این وجود او هشدار داد که برای کنترل و حذف ام‌پاکس باید در سطح جهانی اقدام کنیم نه اینکه وارد چرخه دیگری از غفلت شویم.
او افزود اگرچه ام‌پاکس همان کووید نیست، اما بدان معنا نیست که ما می‌توانیم درس‌هایی را که کووید به ما آموخته نادیده بگیریم و در مقابل آخرین تهدید برای سلامت عمومی جهان بسیج نشویم.