در هشتم ژوئن سال ۲۰۰۰، مجری بی‌بی‌سی، جرمی واین، در پشت میز برنامۀ شبانگاهی‌اش نشسته بود و گزارشی در مورد بازار تجارت الکترونیک را بررسی می‌کرد؛ تجارتی که آن موقع به نظر می‌رسید محکوم به شکست است. در مقابل او مهمان آن شب برنامه نشسته بود: جف بزوس ۳۶ ساله، مدیرعامل آمازون.
به گزارش فرادید، در زمان مصاحبه، آمازون به نقطه‌ای بحرانی رسیده بود. تا اواسط سال ۲۰۰۰، رونق «دات‌کام» حبابی اقتصادی ایجاد کرده بود که حالا به نقطه ترکیدن خود نزدیک می‌شد. ده‌ها کسب و کار آنلاین، از جمله آمازون، که در نزدیکی مرکز ثقل حباب دات‌کام قرار داشت، شروع به احساس تأثیر آن کرده بودند.
در حالی که آمازون در سال ۱۹۹۹ درآمد ۱.۶ میلیارد دلاری کسب کرده بود، در نهایت متحمل زیان خالص ۷۲۰ میلیون دلاری شده بود؛ قیمت سهام شرکت ناپایدار بود و از ۱۱۳ دلار در هر سهم در دسامبر ۱۹۹۹ به ۵۲ دلار در ژوئن ۲۰۰۰ کاهش یافته بود. با وجود موفقیت اولیه و چشمگیر شرکت، آمازون هنوز در اوایل دهه ۲۰۰۰ از سقوط دات‌کام ضربه بزرگی خورد.
در آن مصاحبه جرمی واین گفت: «مردم قبلاً می‌گفتند آمازون شگفت‌انگیز است و حالا می‌گویند عجیب است که آمازون اینقدر پول از دست می‌دهد».
بزوس با خونسردی پاسخ داد: «خب، ما یک شرکت مشهور زیان‌ده هستیم؛ و این یک استراتژی آگاهانه و یک تصمیم مربوط به سرمایه‌گذاری است».
حالا بیست و چهار سال پس از مصاحبه و ۳۰ سال پس از تأسیس آمازون، جرمی واین هنوز بسیاری از جنبه‌های مصاحبه با بزوس را به یاد می‌آورد. او می‌گوید: «من چند سوال خصمانه داشتم و او به سادگی آن‌ها را رد کرد. هرگز و هرگز به زحمت نیفتاد و اصلا عرق نکرد».
جرمی واین ادامه می‌دهد: «من به یاد می‌آورم که آن موقع با خودم فکر کردم این مرد روحیه بسیار خوبی دارد. او روحیه‌ای بسیار شاد و پرشور داشت و من وقتی به گذشته نگاه می‌کنم همیشه فکر می‌کنم او در آن زمان می‌دانست که ثروتمندترین مرد روی زمین خواهد شد».
جف بزوس در ۵ ژوئیه ۱۹۹۴ این شرکت را در گاراژی در بلویو واشنگتن تأسیس کرد و سایت آن یک سال بعد راه اندازی شد. اینترنت جهانی هنوز در ابتدای راه بود و تنها تعداد کمی از شرکت‌ها شروع به دیدن پتانسیل کسب و کار‌های مبتنی بر وب کرده بودند.
آمازون به عنوان یک کتاب‌فروشی آنلاین شروع به کار کرد و در آن زمان بزرگترین مجموعه کتاب‌های الکترونیکی را در جهان ارائه می‌کرد؛ این شرکت بر روی کتاب‌ها تمرکز کرد تا به بازیگری کلیدی در بازار نوظهور تجارت الکترونیک تبدیل شود.
آمازون بر موج رونق «دات‌کام» سوار شد؛ اصطلاحی برای توصیف ظهور سریع بخش فناوری ایالات متحده در نیمه دوم اواخر دهه ۱۹۹۰ در حوزۀ شرکت‌های مبتنی بر اینترنت.
چهار سال پس از راه اندازی سایت، آمازون به بزرگترین پلتفرم فروش آنلاین در جهان تبدیل شد و محصولات خود را به کالا‌های دیگری مانند لوازم الکترونیکی، اسباب بازی و لوازم خانگی گسترش داد. تا پایان هزاره، آمازون ۱۷ میلیون مشتری داشت و ارزش سهام آن به ۵۰ برابر ارزش اولیه عرضه عمومی رسیده بود.
جف بزوس حتی به عنوان فرد سال ۱۹۹۹ توسط مجله تایم انتخاب شد که او را «پادشاه تجارت الکترونیک» نامیدند. با این حال حتی در سال ۲۰۰۰، با وجود موفقیت چشمگیر آمازون، برخی افراد در مورد این شرکت تردید داشتند. بنیانگذار آمازون در برنامه نایت‌نیوز در سال ۲۰۰۰، با شوخی به لقب‌هایی که منتقدان به شرکتش داده بودند و اشاره به مشکل این شرکت در کسب سود داشتند اشاره کرد.
جرمی واین (مجری برنامه) آن شب گفت: «با داشتن ۲۰ میلیون مشتری، ضرر دادن واقعا مهارت می‌خواهد». این جمله‌ای بود که یکی از خنده‌های معروف بزوس را به صدا درآورد. بزوس با لحنی شوخ‌طبعانه پاسخ داد: «خب، ما این مهارت را داریم. اما چیزی که واقعا اینجا در جریان است، سرمایه‌گذاری است».
در بحبوحه بی‌ثباتی حاکم بر فضای دات‌کام و تجارت الکترونیک، جف بزوس از قبل به فکر گسترش آمازون بود. در سال ۱۹۹۹، آمازون حدود ۴ میلیون فوت مربع انبار در سراسر جهان تهیه کرد، از جمله دو میلیون فوت مربع در بزرگترین مرکز توزیع شرکت در انگلستان، درست خارج از لندن.
به گفته‌ی بزوس، اتخاذ استراتژی «ارائه طیف وسیعی از محصولات با کمترین هزینه ممکن» نیز در آن زمان به ضرر‌های شرکت دامن می‌زد. اما اولویت اصلی برآورده کردن تقاضای رو به رشد مشتریان آمازون بود، همانطور که بزوس در سال ۲۰۰۰ گفت.
بزوس با تکیه بر ضرر‌های شرکت، به دنبال کسب موقعیت بهتری در آینده‌ی بازار بود. اگرچه این شرکت در نهایت از سقوط دات‌کام ضربه خورد، اما استراتژی آینده‌نگر و اولویت دادن به مشتری به آمازون کمک کرد تا از شدیدترین اثرات آن فرار کند.
جرمی واین حالا در سال ۲۰۲۴ می‌گوید: «فقط به یاد دارم که وقتی بزوس استودیو را ترک می‌کرد، او را تماشا می‌کردم و فکر می‌کردم چه چیزی در پیش روی این مرد است؟ او به تازگی توانسته بود از بدترین سقوط بازار فرار کند. حباب دات‌کام بسیار وحشتناک بود و حتی قبل از کل سقوط بانکداری در سال ۲۰۰۷ رخ داد. اوضاع خیلی بد بود. خیلی‌ها همه چیزشان را از دست دادند.»
در ۲۴ سالی که از آن مصاحبه گذشته، آمازون موقعیت و سلطه خود را در تجارت الکترونیک و فضای رایانش ابری تثبیت کرده است. چند ماه پس از مصاحبه با بی‌بی‌سی، آمازون بازار خود را راه‌اندازی کرد که فضایی را برای کسب‌وکار‌های شخص ثالث برای فروش کالاهایشان فراهم کرد. در سال ۲۰۰۵، این شرکت «آمازون پرایم» را برای مشتریان دائمی خود راه‌اندازی کرد؛ در سال ۲۰۲۴ عضویت پرایم از مرز ۱۸۰ میلیون کاربر عبور خواهد کرد.
آمازون که در سال ۲۰۲۳ درآمد خالص فروش ۵۷۴.۸ میلیارد دلاری داشته است، فعالیت‌های خود را فراتر از دنیای پیچیده خرده‌فروشی گسترش داده است، از جمله استودیوی فیلم و تلویزیون، سرویس استریم، فروشگاه‌های مواد غذایی با خدمات کامل و فناوری دستیار هوش مصنوعی. این شرکت همچنین تعدادی از شرکت‌ها از جمله Twitch Interactive، Whole Foods و Audible را خریداری و ادغام کرده است.
جرمی واین امروز می‌گوید: «با خودم فکر می‌کنم "خب، برای همین است که من کارآفرین نیستم". چون من وقتی کسب و کار کتابفروشی‌ام را راه‌اندازی کردم، فکر می‌کردم "خب، اوضاع اینجا خوب است. می‌توانیم با این بازنشسته شویم، همین کافی است. "، اما من از سرعت بزوس در تبدیل آمازون به نسخه‌های بعدی‌اش حیرت‌زده شدم، تا جایی که حالا مواد غذایی‌ام را هم از آنجا می‌گیرم. دسترسی‌ای که آمازون به زندگی ما پیدا کرده است، باورنکردنی است.»
جف بزوس در سال ۲۰۲۰ و در بحبوحه همه‌گیری کووید-۱۹ ثروت هنگفتی به دست آورد و به ثروتمندترین فرد جهان تبدیل شد (این عنوان در مقاطعی بین او، ایلان ماسک مدیرعامل تسلا و برنارد آرنو مدیرعامل ال و ام اچ دست به دست شده است).
بزوس در سال ۲۰۲۱ از سمت مدیرعاملی آمازون کناره‌گیری کرد و سکان شرکت را به اندی جسی، مدیرعامل سابق بخش وب‌سرویس‌های آمازون (AWS) سپرد. از آن زمان، او توجه خود را به «پروژه‌های مورد علاقه» معطوف کرده است، از جمله شرکت هوافضای خود، بلو اوریجین، و واشنگتن پست که در سال ۲۰۱۳ آن را خریداری کرد.
او همچنین قصد خود را برای تمرکز بر پروژه‌های خیرخواهانه اعلام کرده است و قصد دارد ثروت خود را برای مبارزه با مسائلی مانند تغییرات اقلیمی و نابرابری اهدا کند. با این حال، اقدامات خیرخواهانه او با انتقاداتی روبرو شده است و برخی آن‌ها را با توجه به شرایط کاری و شیوه‌های مالیاتی آمازون، ریاکارانه می‌دانند.
او همچنان از نفوذ خدمات خود، مانند وب‌سرویس‌های آمازون برای اعمال نفوذ در بالاترین سطوح جامعه استفاده می‌کند. اما صرف نظر از اینکه مردم چه نظری در مورد فرد پشت این شرکت داشته باشند، نمی‌توان انکار کرد که آمازون تا چه حد حضور خود را در اکثر جنبه‌های زندگی اقتصادی مردم دنیا تثبیت کرده است.