حسگر‌های آکوستیک ساده که برای نخستین بار یک قرن پیش آزمایش شدند، برای محافظت در برابر تهدید پهپاد‌های انتحاری روسیه در خاک اوکراین نصب شده اند.
به گزارش عصر ایران؛ اوکراین از شبکه‌ای متشکل از هزاران تلفن همراه مستقر در سراسر کشور برای ردیابی پهپاد‌ها و موشک‌های ورودی به خاک خود استفاده می‌کند.
این پروژه که به گفته منابع اوکراینی بحث درباره آن بسیار محرمانه است، به تازگی توسط بلندپایه‌ترین افسر نیروی هوایی آمریکا در اروپا افشا شد.
ژنرال جیمز هکر، رئیس نیروی هوایی آمریکا در اروپا، این حسگر‌های آکوستیک را به عنوان شبکه‌ای متشکل از هزاران تلفن همراه متصل به ستون‌های دو متری توصیف کرد.
با بیش از ۶۰۰۰ حسگر در حال کار، اوکراین در زمینه شناسایی و ردیابی تهدیدات پهپادی عملکرد خوبی داشته است. پهپاد‌های انتحاری به واسطه پیشرانه‌های ارزان قیمت خود صدای زیادی تولید کرده و از طریق این سامانه نظارتی قابل شناسایی هستند.
هشدار اولیه ارائه شده توسط شبکه حسگر‌های آکوستیک، نیرو‌های اوکراینی را قادر می‌سازد تا واکنشی سریع به تهدیدات نشان داده و با استفاده از اقدامات مقرون به صرفه، مانند سلاح‌های ضد هوایی، اهداف شناسایی شده را خنثی کنند.
شبکه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی ملی کیف، معروف به ویراژ (Virazh) به حداقل ۴۰ نوع شبکه حسگر جداگانه برای تشخیص، ردیابی و شناسایی تهدیدات هوایی متکی است.
حسگر‌های آکوستیک پیش از آن که با کمک هوش مصنوعی برای تعیین این که آیا ناهنجاری‌ها مربوط به پهپاد‌های انتحاری یا موشک‌های ورودی هستند یا خیر، برای جمع آوری صدا‌های غیرمعمول از محیط استفاده می‌شدند.
به گفته دکتر توماس ویتینگتون، کارشناس پدافند هوایی در اندیشکده بریتانیایی موسسه خدمات متحد پادشاهی (Royal United Services Institute)، این که شاهد بازگشت این فناوری هستیم، جالب است، زیرا پیش از اختراع رادار در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بسیار رایج بود.
این حسگر‌های ساده در مناطق نزدیک به خطوط مقدم در اوکراین مستقر شده اند. این دستگاه از یک گوشی هوشمند اندرویدی که درون جعبه‌ای همراه با فناوری تجاری موجود دیگر قرار دارد، شکل گرفته است.
تلفن‌های همراه برای شناسایی اهداف هوایی ورودی به طور مداوم روشن و ثبت می‌شوند. آن‌ها از شبکه‌های تلفن همراه محلی برای انتقال اطلاعات به یک سامانه متمرکز استفاده می‌کنند.
میخائیلو فدوروف، وزیر تحول دیجیتال، سال گذشته در توصیف این سامانه به نشریه تلگراف گفت: این به واقع برای ما مفید است تا درک بهتری از آنچه در آسمان ما می‌گذرد، داشته باشیم.
سامانه دوم مورد استفاده توسط نیرو‌های مسلح اوکراین به نام زووک (Zvook) شناخته می‌شود که از فناوری‌های آکوستیک مشابه برای ارائه تصویر بهتری از آسمان کشور استفاده می‌کند.
در این سامانه حسگر‌هایی با قابلیت یادگیری ماشینی از میکرو کامپیوتر‌ها به جای تلفن‌های همراه برای شناسایی پهپاد‌ها در برد پنج کیلومتری، موشک‌های کروز در ۶.۵ کیلومتری و موشک‌های بالستیک در ۱۰ کیلومتری استفاده می‌کنند. هوش مصنوعی به سامانه کمک می‌کند تا بین صدای یک گاو و پهپاد‌های ورودی تمایز قائل شود.
به گفته ماریان سولیم، مدیر اجرایی زووک، ما تهدیدات هوایی را شناسایی می‌کنیم و سپس ارتش می‌تواند سامانه‌های رادار را برای بررسی یک منطقه خاص فعال کند. در واقع، این یک سامانه کمکی است و جایگزین رادار نیست، بلکه آن را کارآمدتر می‌کند.
این شرکت در حال حاضر پنج درصد از خاک اوکراین – ۱۳۹۸۵ کیلومتر مربع – را با ۲۱۰ حسگر خود پوشش می‌دهد. بنابر تخمین شرکت، امکان پوشش کل کشور با ۸۰۰۰ دستگاه وجود دارد که هزینه تولید هر یک حدود ۴۰۰ پوند است. این سامانه‌ها از زمستان ۲۰۲۲ در زیرساخت‌های حیاتی مانند دکل‌های مخابراتی و ایستگاه‌های فرعی برق نصب شده اند.
هنگامی که اوکراین به تازگی با ۸۴ فروند پهپاد انتحاری روسیه مورد حمله قرار گرفت، سامانه‌های آکوستیک برای ارائه اطلاعات به نیرو‌های زمینی درباره مسیر حرکت آن‌ها استفاده شد.
به گفته ژنرال هکر، گروه‌های پدافند متحرک توانستند حداقل ۸۰ پهپاد را با اطلاعات ارائه شده رهگیری کنند. کشور‌های ناتو نیز در حال بررسی هستند که آیا این تجهیزات می‌توانند برای تقویت شبکه‌های پدافند هوایی خودشان استفاده شوند یا خیر.
طی جنگ جهانی دوم، سامانه‌های آکوستیک در ساحل کنت بریتانیا ساخته شدند. سازه‌های گنبدی بتنی غول پیکر معروف به آینه برای تقویت صدای هواپیما‌های دشمن استفاده می‌شد. اپراتور‌ها می‌توانستند بازتاب صدا‌ها را برای محاسبه سرعت، ارتفاع و مسیر پرواز مقایسه کنند؛ و در اواخر دهه ۱۹۶۰، نیروی هوایی آمریکا مجموعه‌ای از حسگر‌های گرمایی و حرکتی را در جنگل‌های ویتنام مستقر کرد تا به فعالیت‌های نیرو‌های ویتنامی گوش فرا دهد. با این وجود، ویتنامی‌ها خیلی زود محل نگهداری دستگاه‌های شنود را کشف کردند.